Kompyuter lingvistikasi

Тизим савол-жавоб режимида ишлашга ўтади:

• 
  Ayolning sumkasida nima bor edi?
  
• 
  Do‘kondan sotib olgan bir paket pechenyesi.
  
• 
  Kimning samolyoti osmonga ko‘tarildi?
  
• 
  “Qo‘pol va jur’atli pechene o‘g‘risining”.
  

Yuqoridagi matnni quyidagicha sistemalashtirish mumkin:

• 
  METAKOP (sabab zanjiri ): O‘g‘rilik
  
• 
  PTRANS (ma’lum bir obyektning bir joydan ikkinchi joyga ko‘chishi) : Samolyotning uchishi;
  
• 
  ATRANS (ma’lum bir shaxsning muayyan narsaga ega bo‘lishi, nazorat qilishi) : Ayolning yuklariga egalik qilishi;
  
• 
  ATTЕND (voqealarga turtki bo‘lgan holat): Pechenye sotib olinishi;
  
• 
  PROPЕL (ma’lum narsaga erishish uchun harakat qilish): Sumkadan kitobning olinishi.
  
• 
  ATB (affektiv mazmunli bloklar, insonning psixologik holati):
  

1. 
   Asabiylashish.
   
2. 
   Shukr qilish.
   
3. 
   Afsuslanish.
   
4. 
   Kulimsirash.¹⁵
   

Xulosa qilib aytganda, BORIS tizimini takomillashtirish kompyuter lingvistikasining istiqbollaridan biri bo‘lib, matn mazmunini o‘zlashtirishdagi yuqori samaradorligi bilan ahamiyatlidir.
Adabiyotlar

1. 
   Gelbukh A. Computational Linguistics and Intelligent Text Process­ing. International Conference. - Mexico, 2003.
   
2. 
   Пўлатов А.К., Муҳамедова С. Компьютер лингвистикаси (ўқув қўлланма). - Тошкент, 2008
   
3. 
   Пўлатов А. Компьютер лингвистикаси. - Тошкент: Академнашр, 2011.
   
4. 
   Rahimov A. Kompyuter lingvistikasi asoslari. – Toshkent: Akademnashr, 2011.
   
5. 
   Марчук Ю.Н. Компьютерная лингвистика. – М.: АТС: Восток и Запад, 2007.
   
6. 
   Ikromova H.Z. Inson - kompyuter - kelajak. – Toshkent: O‘zbekiston, 1991. – B. 42-65.