Konchilik ishi va metallurgiya

KISLOTALI MARTEN PECHLARIDA PO’LAT ISHLAB CHIQARISH

Bu usulda yuqori sifatli konstruksion va legirlangan po’latlar olishda foydalaniladi. Kislotali marten pechining tuzilishi asosli marten pechining tuzilishiga o’xshash bo’lib, devori esa o’tga chidamli dinas g’ishtidan teriladi. Lekin bu hol eritilayotgan shihtadan shihtadagi S va R ni tozalash uchun flyus sifatida ohaktoshni pechga kirishga imkon bermaydi. Shu sababli faqat tarkibida S va R<0,2 - 0,3% bo’lgan toza shihtalardan foydalanish kerak. Amalda ko’pincha po’lat avval odatdagi shihta asosli pechda, keyin kislotali pechda ishlanib kutilgan tarkibga keltiriladi. Flyus sifatida kvarsitdan yoki kislota harakterli marten shlakdan foydalaniladi. Pechga kiritilgan shihta materiallari suyuqlanayotgan vaqtdan boshlab, asosli marten pechlaridagi kabi uning tarkibidagi Fe, Si, Mn, P elementlar oksidlana boshaydi. Bu oksidlar uzaro birikib dastlabki, yuqori kremniyli (40 - 60% SiO₂) shlak ajralib metall sirtiga ko’tarilib uni pech bo’shlig’idagi azotga, vodorodga va kislorodga to’yinishdan saqlaydi. Pechga kiritilgan temir ruda tarkibidagi kislorod hisobiga uglerodning oksidlanishi zarur tarkibli po’lat olinguncha davom ettiriladi.

Kislotali pechlarda po’lat olishning harakterli hususiyati shundaki, birinchidan shihtada S va R lar miqdorining ozligi bo’lsa, ikkinchidan FeO taribidagi Fe qaytaruvchi moddalar vositasida emas, balki yuqori temperaturada shlakdan hamda pech devoridan uglerod va temir hisobiga qaytarilgan Si vositasida qaytariladi.

Uchinchidan kislotali shlakdan olingan po’lat asosli pechlarda olingan po’latlarga qaraganda azotga, vodorodga, kislorodga kam to’yingan bo’lib, tarkibida metallmas qo’shimchalar miqdori ham kam bo’ladi. Shuning uchun bu po’latlar yuqori mexanik xossalarga egadir.