Ko’prik konstruksiyalarida ishlatiladigan materiallar va ularning xossalari

Me’yoriy qarshiliklar. Beton bir jinsli bo’lmaganligi va turli xil omillarning ta’sir etishi natijasida xossalari keng miqyosda o’zgaruvchan bo’ladi, lekin, shunga qaramay, hisob ishlarida ma’lum darajada ishonarli bo’lgan mustahkamlik ko’rsatkichlaridan foydalanishga to’g’ri keladi.
Betonning me’yoriy kubik mustahkamligi (me’yoriy qarshilik) deganda quyidagi formuladan aniqlanadigan miqdor tushuniladi:


R_n=R_m(1 – 1,64V), (1.2)

bu yerda R_m – betonning o’rtacha statistik mustahkamlig’i; V – beton mustahkamligining o’zgaruvchanlik koeffitsiyenti bo’lib, og’ir va yengil betonlar uchun o’rtacha 0,135 ni tashkil etadi.

Betonning hisobiy qarshiliklari. Chegaraviy holatlarning birinchi guruhi uchun beriladigan betonning hisobiy qarshiliklari R_b va R_bt ning ishonchlilik darajasi 0,997 ga teng. Ularning qiymatlari me’yoriy qarshiliklarni ishonchlilik koeffitsiyentiga bo’lish orqali aniqlanadi:

siqilish uchun R_b=R_bn/_bc;

cho’zilish uchun R_bt=R_btn/_bt,

bu yerda _bc va _bt betonning siqilish va cho’zilishdagi ishonchlilik koeffitsiyentlari me’yoriy xujjatlardan olinadi.

Lozim bo’lgan hollarda betonning hisobiy qarshiligi ish sharoiti koeffitsiyenti _bi ga ko’paytiriladi.
Beton deformatsiyasi. Materialning deformatsiyasiga baho berishda ikkita miqdordan: normal kuchlanish  va nisbiy deformatsiya  dan foydalanamiz (1.3-rasm). Umumiy holda betonning to’liq deformatsiyasi elastik va plastik qismlardan tashkil topadi: _b=_el + _pl, bu yerda _el – elastik deformatsiya; _pl – plastik deformatsiya. Betonning ko’p karrali yuklanishi va yukdan bo’shalishi holatida _ep – yuk to’liq olingandan so’ng elastik qaytish deformatsiyasi (1.3-rasm).
Betonning siqilishidagi boshlang’ich elastiklik moduli (kuch bir zumda quyilgan hol uchun) quyidagicha ifodalanadi: