Korxona iqtisodiyoti

qarzdor, kreditor va prokuror ega.

70 Majburiy to‘lovlar majburiyatini bajarmaganligi natijasida qarzdorni bankrot deb topish to‘g‘risidagi ariza bilan iqtisodiy sudga kimlar murojaat etish huquqiga ega?

Majburiy to‘lovlar majburiyatini bajarmaganligi natijasida qarzdorni bankrot deb topish to‘g‘risidagi ariza bilan iqtisodiy sudga murojaat etish huquqiga qarzdor, prokuror, davlat soliq xizmati organlari va boshqa vakolatli organlar ega.

71. Qarzdorga nisbatan sodir etiladigan harakatlarning hammasini barcha kreditorlar nomidan kim amalga oshiradi?

Qarzdorga nisbatan sodir etiladigan harakatlarning hammasini barcha kreditorlar nomidan kreditorlar yig‘ilishi yoki kreditorlar qo‘mitasi amalga oshiradi.
72. Bankrotlik so‘zining ma’nosi ?

Taxminlarga ko‘ra, “bankrotlik” so‘zi o‘rta asrlarda Italiyada “banca rotta” so’zidan kelib chiqqan bo‘lib, u “sungan stol” ma’nosini bildiradi. Italiyada o’sha davrlarda aholi gavjum joylarda (bozorlar, yarmarkalarda) pulni qarzga berish va ustamasi bilan qaytarib olish bilan shug’ullanuvchilar tomonidan o’rnatilib, bitimlar tuzish, rasmiylashtirishda foydalanilgan stollar “bank” deb atalgan.

67. O‘zbekiston Respublikasining “Bankrotlik to‘g‘risida”gi Qonuni dastlab qabul qilingan edi?

Oʻzbekiston Respublikasida kreditorlarning daʼvolarini qondirish maqsadida xoʻjalik yuritish subʼyektlari boʻlmish yuridik va jismoniy shaxslarni bankrot boʻlgan deb eʼtirof etish shartlari va tartibi OʻzRning 1994-yil 5-mayda qabul qilingan “Bankrotlik toʻgʻrisida” Qonunida belgilab berilgan (bu qonun oʻz faoliyatini davlat byudjeti mablagʻlari hisobidan amalga oshiradigan korxona, tashkilotlarga nisbatan tadbiq etilmaydi).

68. Hozir amalda bo’lgan O‘zbekiston Respublikasining “To‘lovga qobiliyatsizlik to‘g‘risida”gi Qonuni qabul qilingan?

Prezident tomonidan 12.04.2022 yildagi “Toʻlovga qobiliyatsizlik toʻgʻrisida”gi OʻRQ-763-son Qonun imzolandi. Ushbu Qonun 14 bob va 249 moddadan iborat. Qonun 2022 yil 13 apreldan kuchga kiradi, uning oхirgi bobi esa – 2023 yil 1 yanvardan.

69. Korxonalar bankrotligining qanday turlari bor?

Korxonaning to’lovga layoqatsizligi (bankrotligi) hakamlik sudi tomonidan to’lovga layoqatsiz deb topilganidan keyin yoki uni ixtiyoriy tugatish paytida qarzdor tomonidan rasman e’lon qilinganidan keyin sodir bo’lgan deb hisoblanadi.

“Bankrotlik” tushunchasi o’zining har xil turlari bilan tavsiflanadi. Qonunchilikda, moliyaviy amaliyotda bankrotlikning quyidagi to’rt turi ajratiladi:

Haqiqiy.

Texnik.

Qasddan.

Xayoliy.

70. Tegishli majburiyatlar va (yoki) to‘lovlar majburiyati yuzaga kelgan kundan e’tiboran qancha muddat davomida qarzdor tomonidan bajarilmagan bo‘lsa, korxonaning bankrotlik alomatlari deb e’tirof etiladi?

Agar tegishli majburiyatlar yuzaga kelgan sanadan e’tiboran uch oy ichida qarzdor tomonidan bajarilmagan bo‘lsa,

71. Shaharni tashkil etuvchi korxona hamda unga tenglashtirilgan korxonalarda tegishli majburiyatlar va (yoki) to‘lovlar majburiyati yuzaga kelgan kundan e’tiboran qancha muddat davomida qarzdor tomonidan bajarilmagan bo‘lsa, uning bankrotlik alomatlari deb e’tirof etiladi?

Shaharni tashkil etuvchi korxona hamda unga tenglashtirilgan korxonalar tomonidan esa olti oy ichida bajarilmasa, sudga murojaat etish sanasida qarzdorning pul majburiyatlari bo‘yicha kreditorlar talablarini qanoatlantirishga va (yoki) soliqlar hamda yig‘imlar bo‘yicha o‘z majburiyatlarini bajarishga qodir emasligi;

72. Korxonalar doimiy bankrotligining alomati qanday?•

Doimiy bankrotlik — agar sudga ariza berish sanasidagi va ariza berilgan yilning boshidagi hisobot davrida, agarda ariza yilning birinchi choragida berilgan bo‘lsa, o‘tgan yilning boshidagi hisobot davrida qarzdorning majburiyatlari uning aktivlari qiymatidan oshib ketgan bo‘lsa.

74. Tegishli majburiyatlar va (yoki) to‘lov majburiyatlari yuzaga kelgan kundan e’tiboran qancha muddat ichida qarzdor jismoniy shaxs tomonidan bajarilmasa, qarzdor jismoniy shaxsning bankrotligi alomatlari hisoblanadi?

Uch oy ichida qarzdor jismoniy shaxs tomonidan bajarilmagan

76. Korxonaning soliqlar va yig’imlar bo’yicha majburiyatini bajarmaganligi natijasida qarzdorni bankrot deb topish to‘g‘risidagi ariza bilan iqtisodiy sudga kimlar murojaat etish huquqiga ega?

Bankrotlik to‘g‘risidagi ish sudga murojaat etish huquqiga ega bo‘lgan shaxsning (organning) arizasi asosida qarzdor yuridik shaxs davlat ro‘yxatidan o‘tgan joydagi, shuningdek qarzdor jismoniy shaxs va (yoki) yakka tartibdagi tadbirkorning yashash joyidagi sud tomonidan ko‘rib chiqiladi.

77. Ustav fondida davlat ulushi bo‘lgan yuridik shaxslarga nisbatan qarzdorni bankrot deb topish to‘g‘risidagi ariza bilan iqtisodiy sudga kimlar murojaat etish huquqiga ega?

Ustav fondida davlat ulushi bo‘lgan va (yoki) pul majburiyatlari bo‘yicha O‘zbekiston Respublikasi oldida qarzi bo‘lgan yuridik shaxslarga nisbatan to‘lovga qobiliyatsizlik to‘g‘risidagi ishlar bo‘yicha vakolatli davlat organi va uning hududiy boshqarmalari ega bo‘ladi.

79. Qarzdor korxona biror fuqaroning hayotiga yoki sog‘lig‘iga zarar yetkazilganligi uchun qonunga muvofiq javobgar bo‘lsa, shu fuqaroning talablari qanday qanoatlantiriladi?

Qarzdor qaysi fuqaroning hayotiga yoki sog‘lig‘iga zarar yetkazilganligi uchun qonunga muvofiq javobgar bo‘lsa, shu fuqaroning talablari navbatdan tashqari qanoatlantiriladi.

80. Ish haqi to‘lash uchun pul mablag‘lari berilishini nazarda tutuvchi to‘lov (ijro) hujjatlari bo‘yicha talablar qanday qanoatlantiriladi?

Ish haqi to‘lash uchun pul mablag‘lari berilishini nazarda tutuvchi to‘lov (ijro) hujjatlari bo‘yicha, alimentlar undirish to‘g‘risidagi talablarni qanoatlantirish uchun qarzdorning yagona hisobvarag‘idan pul mablag‘larini o‘tkazishni yoki berishni nazarda tutuvchi ijro hujjatlari bo‘yicha, mualliflik shartnomalariga ko‘ra haq to‘lash bo‘yicha, qarzdorning mehnatga oid munosabatlardan va ularga tenglashtirilgan huquqiy munosabatlardan kelib chiquvchi to‘lovlar, shuningdek fuqarolarning jinoyat yoki ma’muriy huquqbuzarlik oqibatida o‘z mol-mulkiga yetkazilgan zararning o‘rnini qoplashga doir talablari birinchi navbatda qanoatlantiriladi.

81. Undirib olinayotgan summa bir navbatdagi kreditorlarning barcha talablarini to‘la qanoatlantirish uchun yetarli bo‘lmasa, bu talablar qanday qanoatlantiriladi?

Undirib olinayotgan summa bir navbatning barcha talablarini to‘la qanoatlantirish uchun yetarli bo‘lmasa, bu talablar har bir undiruvchi olishi lozim bo‘lgan summaga mutanosib ravishda qanoatlantiriladi.

82. Qarzdor yuridik shaxsning bankrotligi to‘g‘risidagi ishni ko‘rib chiqishda qanday tartib-taomillar qo‘llaniladi?

Qarzdor yuridik shaxsning bankrotligi to‘g‘risidagi ishni ko‘rib chiqishda quyidagi tartib-taomillar qo‘llaniladi:

• kuzatuv;

• sud sanatsiyasi;

• tashqi boshqaruv;

• tugatishga doir ish yuritish.

83. Qarzdor jismoniy shaxsning bankrotligi to‘g‘risidagi ishni ko‘rib chiqishda qanday tartib-taomillar qo‘llaniladi?

Qarzdor jismoniy shaxsning to‘lovga qobiliyatsizligi to‘g‘risidagi ishni ko‘rib chiqishda quyidagi tartib-taomillar qo‘llaniladi:

• qarzni tarkibiy jihatdan o‘zgartirish;

• bankrotlikni tan olish va mol-mulkni sotish.

84. Korxonalarda mutlaq to’lovga qodirlik koeffitsiyenti qanday aniqlanadi?

Mutlaq to’lovga qodirlik koeffitsiyenti MTQ=A1/(P1+P2)

A1-pul mablag’lari va qimmatli qog’ozlar summasi;

P1- joriy kreditorlik qarzlari

P2-qisqa muddatli kreditlar va qarzlar

85. Korxonalarda oraliq to’lovga qodirlik koeffitsiyenti qanday aniqlanadi?

Oraliq to’lovga qodirlik koeffitsiyenti OTQ=(A1+A2)/(P1+P2) A2-debitorlik qarzlari

86. Korxonalarda joriy to’lovga qodirlik koeffitsiyenti qanday aniqlanadi?

JTQ=(A1+A2+A3)/(P1+P2)

A3-tovar -moddiy zahiralar (kelgusi davr xarajatlaridan tashqarisi.)