Лаборатория иши №1

Ishdan maqsad
: Gazli qaytaruvchilar yordamida quydagi metallardan birini 
olish. 
Qurilma va materiallar 
1.Uzunligi 50-60 sm li chinni yoki kvarsli trubka. 
2.1100-1200 
0
С li trubkasimon pech. 
3.Vodorod hosil qiluvchi qurilma. 
4.H
2
SO
4
yordamida yuvuvchi idish. 
5.Kerakli metallarning oksidlari. 
Ishni bajarish tartibi 
Oksidlarni vodorod yordamida qaytarish qurilmasi quydagi rasmda keltirilgan.

---

47 
Qurilma kvarsli yoki chinni trubkadan, trubkaning ikki tomoni probka bilan 
yopilgan. Kerak bo‘ladigan vodorodni ishqorlarni elektroliz qilish yordamida yoki 
kislotalarga rux ta’sir ettirib olinadi. Olingan vodorod sulfat kislota orqali 
o‘tkazilib quritiladi. So‘ngra qaytarishga yuboriladi. Oksid chinni yoki kvars 
trubkaning o‘rtasiga qo‘yiladi. Harorat termopara yordamida o‘lchab boriladi.
Laboratoriya ishini boshlashdan oldin qurilmaning germetikligi tekshiriladi.
Harorat tekshirilayotgan oksidga qarab tanlanadi. 600-700 
0
С da temir, kobolt, 
nikel, surma, vismut, qalay, qo‘rg‘oshin va mis yaxshi qaytariladi. 
Molebden, volfram va germaniyni qaytarish uchun 800-850 
0
С kerak. Agar 
volfram va molebden qaytarishda hosil bo‘lgan kukun malla yoki ko‘k bo‘lsa, bu 
to‘liq qaytarilganligini bildiradi. Shuni eslatib o‘tishimiz kerakki, keltirilgan 
haroratlar taxminiy olingan. Keltirib o‘tilgan oksidlarning ayrimlari ancha past 
haroratlarda qaytarish mumkin. masalan: mis oksidlarini 150-200 0S da, temir 270 
0S, qaytarish mumkin. Lekin past haroratlarda reaksiya juda sekin ketadi. Agar 
laboratoriyada elektropech bo‘lmasa qizdirishni gaz gorelkasida ham olib borish 
mumkin. chinni va kvars trubkalar bo‘lmasa shisha trubka ham ishlatsa bo‘ladi. 
Olingan natijalar hisobi 
Olib borgan ishingizni qisqacha yozib chiqish miqdorini hisoblasiz.