Laboratoriya ishi №5 Nanokompazitsiyalar olish metodlarini o’rganish Nanomateriallar

Uglerodsiz nanotrubkalar
Hamma uglerodsiz nanotrubkalar ikki turkumga bo‘linadi:
1. Tarkibiga uglerod kiradigan o‘tkinchi nanotuzilmalar
2. Dixalkogenid nanotrubkalar. Hozirgi vaqtda dixalkogenid trubkalardn MoS_2, WS₂, WSe₂, MoTe₂ va boshqalar ma’lum. Bunday nanotrubkalar o‘ta yupqa, ideal holatda – mnoatomli qatlamlar, o‘ram qilib o‘ralgan materiallardir.

Ba’zi qatlamli materiallar kimyoviy aloqalar assimmetrik bo‘lganligi tufayli bunday o‘ramlarga mustaqil ravishda ancha oson o‘raladi, shu bilan birga bunday tuzilmalarni shakllantirishdagi birdan-bir muammo - erkin, hech narsa bilan bog‘lanmagan atom kattaligidagi modda qatlamini olishdan iborat. Boshqa materiallar o‘z-o‘zidan o‘ralib qolishga moyil bo‘lmaydi va shu sababli hozirgi vaqtda nanotrubkalarni majburan shakllantirish imkonini beradigan texnologiya usullari ishlab chiqilmoqda. Bunday jarayonlarning 3 ta varianti bor:

1.Mavjud bo‘lgan nanotrubka asosida nanotrubka yaratmoqchi bo‘layotganimiz materialning yupqa qatlamlarini geteroepitaksial oshirib borish. Misol GaN –ZnO.
Bu usulning asosiy kamchiligi shundaki, geteroepitaksial oshirib borish uchun ikkita materialni tanlash qiyin.
2.Boshlang‘ich nanosimni elektron nur bilan izchil ravishda kamaytirib borish yo‘li bilan olingan bir devorli nanotrubkalar. Misol: Oltin va platina nanotrubkalar. D Pt nanotrubkalar - 0,48 nm.
3.Qalinligi bir necha monoqatlam bo‘lgan yupqa, tig‘iz geteroepitaksial tuzilmani yassi taglikda etishtirib, shundan keyin bu geterotuzilmani taglik bilan aloqadan bo‘shatishga va o‘ram, tugun qilib o‘rashga asoslangan. 1ML – bitta monoqatlam.