«Mahalliy xomashyolar va ikkilamchi resurslar asosida innovatsion texnologiyalar»


  НАНОТЕХНОЛОГИЯЛАРНИНГ ТИББИЁТДА ФОЙДАЛАНИШИ



Download 9,62 Mb.
Pdf ko'rish
bet69/302
Sana24.02.2022
Hajmi9,62 Mb.
#226303
1   ...   65   66   67   68   69   70   71   72   ...   302
Bog'liq
1-JILD KONFERENSIYA

116 
НАНОТЕХНОЛОГИЯЛАРНИНГ ТИББИЁТДА ФОЙДАЛАНИШИ 
1
Б.А.Ажиева., 
2
М.Б.Ажиева., 
2
Л.Абатова
1
Абу Али Ибн Сино номидаги саломатлик техникуми,
2
Ажиниёз номидаги НДПИ
 
«Нано» деган қўшимча «нанос» деган грек сўзидан (унинг таржимаси – 
«митти», «карлик», ҳаттоки «кичкина чол») олинган бўлиб, бирор бирликнинг 
миллиарддан бир қисми деган маҳнони англатади: масалан, 1 нанометр, 1 
наносекунд ва ҳ.к. Физикада нанозаррачалар деганда ўлчамлари 1 нанометрдан 
(1нм) 100 нанометргача бўлган объектлар тушунилади. (1нм=10
-9
м=10
-6
мм=10
-
3
мкм).
Қандай омиллар (сабаблар) нанотехнологияларни ривожлантиришга 
туртки бўляпти?
Уларнинг баъзилари қуйидагилардир: 
- традицион материалларнинг таркибини ўзгартирмасдан туриб уларнинг 
хоссаларини радикал равишда ўзгартириш;
- принципиал янги материалларни яратиш; - квант эффектларини қўллаш;
- махсулотларнинг (буюмларнинг) ўлчамларини камайтириб, катталигини 
атом (ёки молекула) даражасига олиб тушиш ва уларда янги функцияларни 
бажариш қобилиятини пайдо қилиш;

табиатда 
бор 
наноструктуралардан 
(асосан 
биологик 
наноструктуралардан) эффектив фойдаланиш имконияти кучайиши;
- традицион технологиялар чегарасида умуман ечиб бўлмайдиган 
масалаларни қўйиш ва ечиш; 
- материал ва энергияни сарфлашни камайтириш ва атроф-муҳитни 
заҳарлашни деярли йўқ қилиш. 
Тиббиётта қўлланилиши мумкин бўлган соҳалар:
- саратонни эрта ташҳиз қилиш ва дориларни саратон ҳужайраларига 
мақсадга мувофиқ етказиб бериш;
- биотиббиёт инструментарийлари; 
- жарроҳлик;
- фармакокинетика;
- қанд касаллиги беморларини мониторинг қилиш; - нанороботлар билан 
молекуляр йиғиш чизмаси асосида алоҳида молекулалардан қурилмани ишлаб 
чиқариш;
- кузатиш ва жосуслик воситаси ҳамда қурол сифатида ҳарбий соҳада 
қўллаш. 
Айрим элементларнинг нанотехнологияда қулланилишини мисол қилиб 
ўтамиз. Масалан: кумуш нанозаррачаларнинг ажойиб хоссалари анчагина. 
Энг аввало, кумуш заррачаларининг бактерицид ва антивирус активлиги 
жуда катта. Кумуш конларининг антимикроб хоссаларини инсоният кўп асрлар 
олдин билган. Агар сувни кумуш фильтрдан ўтказилса, бундай сувдан анчагина 


117 
касал чақирувчи бактериялар йўколади, шунинг учун бундай сув бузилмасдан, 
ранги ўзгармасдан узоқ йиллар сақланиши мумкин. 
Бундан ташқари, бу сувда кумуш ионлари бўлади, улар зарарли 
бактерияларни ва микроорганизмларни нейтрализация қилади, одамнинг 
соғлигига яхши таҳсир кўрсатади . 
Тажриба шуни кўрсатади-ки, кумуш нанозаррачалари бактерия ва 
вируслар билан кумуш ионларига қараганда минг мартадан ҳам кўпроқ эффект 
билан курашар экан. Экспериментда нанозаррачаларнинг ўта кичик 
концентрацияси ҳам ҳамма вирусларни (шу жумладан СПИД вирусини) ҳам 
ўлдиргани кўрилди. 
Тиббиёт ходимлари яхши билишади, антибиотиклар нафақат вирусларни, 
улар зарар етказган хужайраларни ҳам ўлдиради. Лекин нанозаррачалар ундай 
эмас – улар фақат вирусларни ўлдирадилар, хужайрага эса таҳсир 
кўрсатмайдилар.
Кумуш нанозаррачалари билан модификация қилинган газмол мато ўз – 
ўзини дезинфекция қиладиган бўлиб қолади. Бундай материалга ўтирган ҳар 
қандай вирус ёки бактерия у ердаяшайолмасдан «жон» беради. Шуниси 
қизиқки, агар у ювилса, нанозаррачалар сақланиб қолар экан. Нанозаррачалар 
киритилган материал медиклар халатига, чойшабларга, болалар кийимига
оёқкийимига ва бошқа кўпгина нарсаларга ишлатилса, уларга ҳеч қандай 
микроб қўрқинчли эмас. 
Тадқиқотчилар биринчи бор вируслар кўпайишини тўхтатишга қодир 
дастурлаштирилган 
нанозарраларни 
яратишга 
эришдилар. 
Флорида 
Университети олимлари томонидан яратилган «нанороботлар» лаборатория 
тест-синовларида организмни касаллантиришга улгурган гепатит С вирусини 
енга олдилар. Шу пайтгача мана шундай даволаш мумкин бўлмаган ва янги 
технология саратон ёки вирусли инфекциялар каби «бедаво» касалликларни 
даволаш учун катта истиқболлар очиб беради. 
Организмнинг иммун тизими учун ўзгармас бўлиб қолиб нанозарралар 
вируслар ва зарарли ҳужайраларни парчалайди ҳамда кўпайишига йўл 
қўймайди, организмни ҳозиргача бедаво бўлган инфекциялардан тозалайди. 

Download 9,62 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   65   66   67   68   69   70   71   72   ...   302




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish