Makroiqtisodiy prognozlashning mohiyati, predmeti va obyekti

 

 

9.1. Iqtisodiy prognozlash tushunchasi, uning mohiyati va funksiyasi 

Ijtimoiy-iqtisodiy  hayotni,  kelajakni  baholamasdan  uning  rivojlanish  istiqbolini 

prognozlashsiz  tasavvur  qilish  qiyin.  Rejali  ijtimoiy  xо‘jalik  yuritish  sharoitida  iqtisodiy 

prognozlar  jamiyat  rivojlanishining  mumkin  bо‘lgan  maqsadlarni  ularga  erishishni 

ta’minlovchi iqtisodiy resurslarni, uzoq muddatli, о‘rta muddatli va joriy rejalarning ehtimol 

bо‘lishi  mumkin  bо‘lgan  va  iqtisodiy  jihatdan  samarali  variantlarni  aniqlash  uchun, 

iqtisodiy  va  texnik  siyosatining  asosiy  yо‘nalishlarini  asoslash,  qabul  qilinayotgan 

qarorlarning natijalarini prognozlash va har bir muayyan vaqtda aniq tadbirlarni, faoliyatni 

amalga  oshirish  uchun  zarur  hisoblanadi.  Bozor  islohotlari  va  ilmiy-texnik  taraqqiyotni 

takomillashtirish  sharoitida  prognozlash  ijtimoiy  rivojlanishining  strategiya  va  taktikani 

shakllantirishning hal qiluvchi ilmiy omillaridan biri bо‘lib hisoblanadi. 

Insonning  aqliy  faoliyati  mobaynidagi  eng  asosiy  va  muhim  jihatlardan  biri  –  bu 

kelajakni oldindan bashorat qilishdir. 

 

Bugungi kunda oldindan bashorat qilishning ikki xildagi kо‘rinishi mavjud – ilmiy 

bashoratlash hamda ilmiy asoslanmagan bashoratlash. Ilmiy asoslanmagan bashoratlash – 

insonning topqirligi, sezgirligi bilan bog‘liq bо‘lgan  bashoratlashlarni о‘z ichiga oladi.  

 

Ilmiy  bashoratlashning  oddiy  bashoratlashdan  prinsipial  farqi  shundaki,  ilmiy 

bashoratlash  orqali  kelajakda  sodir  bо‘lishi  mumkin  bо‘lgan  voqea-hodisa  tо‘g‘risida 

ishonchliroq  va  aniqroq  ma’lumotga  ega  bо‘lish  mumkin.  Bu  orqali  esa  amaliyotda  eng 

muhim  va  maqsadga  muvofiq  qarorlarni  qabul  qilish  imkoniyatiga  ega  bо‘lamiz.  Ilmiy 

bashoratlashning  xilma-xil  shakllari  orasida  eng  kо‘p  tarqalgan  turlaridan  bittasi