Mamadraimova sarvinoz

C++ dasturlash tilida eng koʼp ishlatiladigan kutubxonalar
- kirish va chiqish asoslarini taʼminlaydi. - chiziqlarni va oʼzgaruvchi nuqta qiymatlarining aniqligi kabi chiqish formatlashini boshqarish uchun imkoniyatlar yaratadi. - Matematik funktsiyalarni oʼz ichiga olgan kutubxona.
Assalomu aleykum aziz do’stlarim Bu maqolada Dasturlash va C++ dasturlash tili haqida suxbatlashamiz .
1.Dasturlash va dasturlash tili haqida tushunchalar.
Dasturlash – inson va kompyuter orasidagi “suxbatlashish” jarayonidir ya’ni Dasturchi Kompyuterga berilgan buyruqlar orqali dasturlar yaratishidir! Dasturlash tili esa – dasturchi va kompyuter o’rtasidagi muloqot vositasi hisoblanadi.Kompyuter bilan aynan o’sha vosita orqali suxbat qura olasiz ya’ni dastur yozasiz.

2.Qaysi dasturlash tilini birinchi o’rganish kerak?

Bugungi kunda ko’plab dasturlash tillari mavjud (Java,JS,Python,Swift va hokazo). Agar siz qay biridan boshlashga qiynalayotgan bo’lsangiz , sizga C++ dasturlash tilini maslaxat bergan bo’lardim. Chunki bu eng yaxshi yo’ldir.Ayniqsa, Dasturlash soxasiga endi kirib kelgan do’stlarimizga . Sizga muxim tarzda tavsiflasam ushbu dasturlash tilini , ushbu tilni bilgan C++ developerlar uchun talab nafaqat O’zbekistonda balki butun dunyoda juda katta, Nima uchun? degan savol tug’ilishi mumkin, negaki Bu tilda Dasturlash soxasining barcha yo’nalishlarida (Android dasturlash, Game dasturlash, Database dasturlash, Desktop dasturlash va hokazo) dasturlar yarata olasiz. Dunyodagi yetakchi SMM platformalari (Facebook,Microsoft va hokazo) ushbu dasturlash tilida ishlab chiqilgan.
3.C++ dasturlash tili.
Hozirgi kunda juda ko‘p algoritmik tillar mavjud. Bular ichida Java va C++ dasturlash tillari universal tillar hisoblanib, boshqa tillarga qaraganda imkoniyatlari kengroqdir. So‘ngi yillarda Java va C++ dasturlash tillari juda takomillashib, tobora ommalashib bormoqda. Mazkur tillardagi vositalar zamonaviy kompyuter texnologiyasining hamma talablarini o‘z ichiga olgan va unda dastur tuzuvchi uchun ko‘pgina qulayliklar yaratilgan.
C++ 1980 yillar boshida Bjarne Stroustrup tomonidan C tiliga asoslangan tarzda tuzildi.

C++ asoschisi

C++ juda ko’p qo’shimchalarni o’z ichiga olgan, lekin eng asosiysi u obyektlar bilan dasturlashga imkon beradi. Dasturlarni tez va sifatli yozish hozirgi kunda katta ahamiyat kasb etmoqda. Buni ta’minlash uchun obyektli dasturlash g’oyasi ilgari surildi. C++ esa gibrid tildir. Unda C tiliga o’hshab strukturali dasturlash obyektlar bilan dasturlash mumkin. C++ funksiya va obyektlarning juda boy kutubhonasiga ega. Yani C++ dasturlash tilida dasturlashni o’rganish ikki qismga bo’linadi. Birinchisi bu C++ tilini o’zini o’rganish, ikkinchisi esa C++ ning standart kutubhonasidagi tayyor obyekt va funksiyalarni qo’llashni o’rganishdir.
C++ tiliga ko‘plab yangiliklar kiritilgan bo‘lib, tilning imkoniyati yanada kengaytirilgan. C++ dasturlash tili ham boshqa dasturlash tillari kabi o‘z alfavitiga va belgilariga ega.
1.C++ alfaviti:
Katta va kichik lotin alfaviti harflari;
Raqamlar - 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9; 3.
Maxsus belgilar: " {} | [] () + - / % \ ; ' : ? <=>_ ! & ~ # ^ . *
2. Alfavit belgilaridan quyidagilar kelib chiqadi:
Identifikatorlar;
Kalit (xizmatchi yoki zahiralangan) so‘zlar;
O‘zgarmaslar;
Amallar belgilanishlari;
Ajratuvchilar.
Bu tillarda tuzilgan dasturlarda izohlar istalgan joyda berilishi mumkin. Ular satriy va blokli ko‘rinishlarda bo’ladi. Satriy izohlar uchun “//”, blokli izohlar uchun “/*”, “*/” belgilari ishlatiladi.
4. IDE nima?
IDE (Integrated development environment) - Integratsiyalashgan rivojlanish muxiti dasturiy ta’minotni yaratish uchun ishlatiladigan dasturdir. IDE ko'pincha turli tillarni qo’llab-quvvatlaydi. Shu o’rinda C++ Dasturlash tili uchun ham dasturlash muxitlari mavjuddir.Ularga quyidagilarni misol qila olaman: Dev C++, Code::Blocks , Visual Studio, C free lar C++ dasturlash tili uchun IDE lar hisoblanadi . Compilator / interpretator – Kodni(Inson tilini) ikkilik kodga(mashina tiliga) aylantiradigan vosita (dasturiy ta’minot) ushbu vosita esa IDE da o’rnatilgan bo’lib ushbu vositalar orqali biz komyuterga bergan buyrug’larimizdan natijalar ola olamiz. Yuqorida aytib o’tilgan dasturlash muxitlari orasidan men sizga Dev C++ dan foydalanishingizni maslaxat beraman.
Kelasi maqolalarda C++ dasturlash tilini birgalikda o’rganamiz ya’ni o’zim bilgan ma’lumotlarni siz azizlarga ulashishga harakat qilaman. Albatta siz aziz do’stlarimning bergan motivatsiyalari menga dalda bo’la oladi . Maqola yoqgan bo’lsa xursandman .
C dasturlash tilida ( funktsiyalari )
void myFunction () { printf("Hello world") } May 28, 2022
Funktsiya kod bloki bo'lib, u faqat chaqirilganda ishlaydi.
Siz parametrlar deb nomlanuvchi ma'lumotlarni funksiyaga o'tkazishingiz mumkin.
Funksiyalar muayyan harakatlarni bajarish uchun ishlatiladi va ular kodni qayta ishlatish uchun muhimdir: Kodni bir marta aniqlang va uni ko'p marta ishlating.
Oldindan belgilangan funksiyalar
Shunday qilib, siz funktsiya nima ekanligini allaqachon bilasiz. Siz ushbu qoʻllanmani oʻrganish davomida undan doim foydalandingiz!
Masalan, main() kodni bajarish uchun ishlatiladigan funktsiya va printf()funktsiya; matnni ekranga chiqarish / chop etish uchun ishlatiladi:
Misol
int main() {
printf("Hello World!");
return 0;
}
Funktsiya yaratish
O'z funktsiyangizni yaratish (ko'pincha e'lon qilish deb ataladi ) uchun funktsiya nomini, keyin qavslar () va jingalak qavslarni belgilang {}:
Sintaksis
void myFunction() {
// code to be executed
}
Misol tushuntirildi
myFunction()funksiyaning nomidir
voidfunktsiyaning qaytish qiymati yo'qligini bildiradi. Qaytish qiymatlari haqida keyingi bobda keyinroq bilib olasiz
Funktsiya (tana) ichida funksiya nima qilishi kerakligini belgilaydigan kodni qo'shing
Funktsiyani chaqirish
E'lon qilingan funktsiyalar darhol bajarilmaydi. Ular "keyinroq foydalanish uchun saqlanadi" va ular chaqirilganda bajariladi.
Funksiyani chaqirish uchun funksiya nomidan keyin ikkita qavs () va nuqtali vergulni yozing;
Quyidagi misolda myFunction()matnni (harakatni) chop etish uchun foydalaniladi, u chaqirilganda:
Misol
Ichkarida main, qo'ng'iroq qiling myFunction():
// Create a function
void myFunction() {
printf("I just got executed!");
}
int main() {
myFunction(); // call the function
return 0;
}
// Outputs "I just got executed!"
Funktsiyani bir necha marta chaqirish mumkin:
Misol
void myFunction() {
printf("I just got executed!");
}
int main() {
myFunction();
myFunction();
myFunction();
return 0;
}
// I just got executed!
// I just got executed!
// I just got executed!
Visual Studio.NET sistemasida dasturni kompilyatsiya qilish va bajarishning bir necha usuli bor. Ko’p hollarda dasturchilar dasturni alohida kompilyatsiya qilib bir nechta klavishalar kombinatsiyalari orqali ishlatishga o’rganishgan.
++ tugmalarini bosish orqali yoki menyuning Build>Build Solution qismini tanlash orqali dasturni kompilyatsiya qilish mumkin. Alternativ variant sifatida instrumentlar panelidagi Build tugmasini bosish ham mumkin.
Dasturni kompilyatsiya qilmasdan ishlatish uchun + tugmasini yoki menyuning Debug->Start Without Debugging qismini tanlash yoki panel instrumentlar qismidagi mos tugmani bosish lozim.
using System;
class Hello
{
static void Main(string[] args)
{
Console.WriteLine(“Hello”);
}
}
C# tilida yozilgan dasturni ishlatish uchun
1. Kodni fayllar sistemasida biror nom bilan saqlash lozim (hello.cs)
6
2. Kommandalar satrida csc /debug hello.cs buyrug’ini bajarish lozim Ushbu buyrug’ bajarilgach, natijaviy .exe kengaytmali fayl hosil bo’ladi. Agar kompilyatsiya jarayonida xatolik yuzaga kelsa, ma’lumot chiqariladi. /debug parametri bajariluvchi faylga maxsus simvollarni joylashtiradi. Natijada exe faylni qayta ishlovchi dasturda taxlil qilinayotganda stekni kuzatib borishlari mumkin.
3. Dasturni ishlatish natijasida, ekranga Hello yozuvi chiqariladi.
C# dasturlash tilida Consol rejimda dastur tuzish uchun yangi loyiha yaratamiz (File/New Project/Visual C#/ Console Application). Ushbu loyihamiz- ning nomini masalan “1-misol” deb nomlaymiz. Bizga C# kodini yozish uchun yangi oyna ochiladi.
Consol rejimida ishlash uchun .NET da Console sinfi ishlatiladi. Bu sinfning afzalligi 2 ta qismdan iborat bo’lib: uning barcha metodlari o’zgarmas, sanoqli bo’lib, uni ishlatish uchun nusxalash shart emas. U kiritish, chiqarish va xatoliklarni chiqarishni o’z ichiga oladi. Odatda kiritish, chiqarish standart Consol-da amalga oshiriladi (agar u bo’lmasa, masalan oynali masalalarda chiqarish amalga oshirilmaydi), lekin kiritish va chiqarish oqimlarini o’zgartirish mumkin. Consol bilan ishlashda asosan 4 metod ishlatiladi: Read, ReadLine, Write, WriteLine, birinchi ikkitasi kiritish, qolgani chiqarish metodlari hisoblanadi.
Read metodi. Read metodi kiritish qurilmalaridan belgini qabul qiladi. U int tipida kiritilgan belgi kodini qaytaradi va hech narsa kiritilmagan bo’lsa, -1 ni qaytaradi. Masalan:
int i = Console.Read();
Console.WriteLine(i) ;
7
Bu dastur kiritilgan belgi kodini ekranga chiqarib beradi.
ReadLine
ADABIYOTLAR
1. I.A.Karimov. Yuksak ma’naviyat yengilmas kuch:-Toshkent: O’zbekiston, 2008y. -176 b. 2. I.A.Karimov. O’zbekistonning o’z istiqlol va taraqqiyot yo’li:-Toshkent: O’zbekiston, 1992y. 173-174 b. 3. Трей Неш. C# 2008 усконренный курс для профессионалов: -Москва: Санкт-Петербург, Киев, 2008г. -576с. 4. Павел Агуров. C# Сборник рецептов: -Москва: Санкт-Петербург, 2008г. - 432 с. 5. Дейтел Х, Дейтел П, Листфилд Дж. C# Наиболее полное руководство В Подлиннике: -Москва: Санкт-Петербург, 2006г. -1056 с. 6. Лабор В. В. Создание приложений для Windows: -Москва: Харвест, 2003. - 384 с. 7. Шилдт Герберт. Полный справочник по С#:-Москва: Издательский дом "Вильяме", 2004г. -752 с. 8. Aripov M.M, Imomov T, Irmuhamedov Z.M va boshqalar. Informatika va axborot texnologiyalari: -Toshkent: O’zbekiston, 1-qism. 2002y, 2-qism. 2003y, -168b. 9. Aripov M.M. Informatika va hisoblash texnikasi asoslari: -Tashkent: O’zbekiston,2001y,-180b. Aripov M.M, Imomov T, Irmuhamedov Z.M va boshqalar. Informatika. Axborot texnologiyalari: -Toshkent: O’zbekiston, 1-qism. 2002y, -188 b