Маъруза № ахборот тушунчаси ва кодлаш

Расмлар (тасвир). Расмлар ҳам битли намуналар орқали тақдим 
этилади. Ўзининг оддий шаклида расм пикселлар (расм элементлари) 
матрицасидан ташкил топган ва ҳар бир пиксель катта бўлмаган нуқта 
ҳисобланади. Пиксель ўлчами кенгайтмага боғлиқ. Масалан, расмни 1000 
пиксель ёки 10 000 пикселларга ажратиш мумкин. Иккинчи ҳолатда расм 
яхшироқ (сифатлироқ) тақдим этилади, лекин расмни сақлаш учун кўпроқ 
хотира талаб этилади. 
Расм пикселларга ажратилгандан сўнг ҳар бир пикселга бит-намуна 
белгиланади. Намуна ўлчами ва қиймати расмга боғлиқ. Фақат оқ-қора 
нуқталардан ташкил топган расмлар учун (масалан, шахмат тахтаси) 
пикселни тақдим этишда 1-битли намуна етарли бўлади. 
Агар расм аниқ оқ ва аниқ қора пикселлардан ташкил топган бўлмаса, у 
ҳолда бизлар битли диаграмма ўлчамини кулранг шкаласини қўшган ҳолда 
катталаштиришимиз мумкин. Масалан, кулранг шкаласини 4та сатҳини 
кўрсатиш учун биз 2-битли намуналарни ишлатишимиз мумкин. Қора 
пиксель 00да, қора-кулранг пиксель 01да, очиқ-кулранг пиксель 10да ва оқ 
пиксель 11да тақдим этилиши мумкин. 
Рангли расмларни тақдим этишнинг бир қанча усуллари мавжуд ва 
бундай методларнинг бири RGB деб номланади. Унинг бундай номланиши 
шундан иборатки, сабаби ҳар бир ранг 3та асосий бўлган қизил, яшил ва кўк 

---

ранг комбинацияларидан ташкил топган. Бунда ҳар бир ранг интенсивлиги 
ўлчанади ва унга бит-намуна белгиланади. Бошқа метод YCM деб аталади ва 
унда ҳар бир ранг 3та бошқа асосий бўлган сариқ, мовий ва бинафша ранглар 
комбинацияларидан ташкил топган. 
Аудио. Аудио маълумот овоз ёки мусиқани ёзиб олиш ёки трансляция 
қилишга таълуқлидир. Аудио ўз табиатига кўра матн, рақам ёки расмлардан 
фарқ қилади. У узлуксиз ва дискрет эмас. Ҳаттоки биз микрофонни 
ишлатганимизда овоз ёки мусиқани электр сигналларига ўзгартириш учун 
биз узлуксиз сигнални ҳосил қиламиз. 
Видео. Видео маълумот расм ёки фильмни ёзиб олиш ёки трансляция 
қилишга таълуқлидир. Видео узлуксиз объект (масалан, телевизион камера 
ёрдамида) каби кўрсатилиши мумкин ёки бу расмлар комбинацияси бўлиши 
мумкин. Уларнинг ҳар бири ҳаракат ғоясини узатиш учун мўлжалланган 
дискрет элемент ҳисобланади. 
Informatika nuqtai nazaridan quyidagi umumiy sifat xususiyatlari eng 
muhimdir: ishonchlilik, to'liqlik, aniqlik, dolzarblik, foydalilik, ahamiyatlilik, 
vaqtlilik, aqllilik, foydalanish imkoniyati, qisqartirish va boshqalar.