Maruza-1: Maktabgacha yoshdagi bolalarning matematik rivojlantirishning nazariy asoslari. Maktabgacha yoshdagi bolalarning matematik rivojlanishining milliy va xorijiy konsepsiyalari

Kichik guruhda bolalarni vakt buyicha muljalga olishga urgatish
Vaktni chamalash. Bolalarning vakt xakidagi tasavvurlarini mustaxkamlash va chukurlashtirish: “Ertalab”, “Kechkurun”, “Kunduz”, “Tun”, “Kecha”, “Bugun”, “Ertaga” tushunchalarini farkdash va bu suzlardan tugri foydalanish kunikmasini mustaxkamlash.
Bolalarni xafta kunlari bilan tanishtirish va xafta kunlari nomlarini izchillik bilan aytishga urgatish. Kecha xaftaning kaysi kuni bulganligini, bugun kanaka kun, ertaga kaysi kun bulishini aniklashni urgatish.
Bolalarning vakt xakidagi tasavvurlarini mustaxkamlash va chukurlashtirish. Yil fasllari bilan tanishtirish va fasllarning nomini tugri ketma-ketlikda aytishga urgatish. Vakt tushunchalarini shakllantirish ishini kundalik turmushda utkazish kerak. Anik kun tartibi (kat’iy urnatilgan turish vakti, ertalabki badantarbiya, mashgulotlar, ovkatlanish, kordik chikarish vaktlari) bolalarda sutka kismlari kakida tasavvurlarki shakllantirish uchun real sharoitdir.
Sutka davomida tarbiyachi bolalar e’tiborini ular faoliyatlari xarakterlari bilan boglik kar xil vakt oraliklari urtasidagi munosabatlarga karatadi.
Tarbiyachi sutka kismini aytadi va bolalarning shu kismga mos keluvchi faoliyat turlarini sanab utadi, masalan: “X,ozir ertalab. Siz gimnastika kildingiz, yuvindingiz, nonushta kilasiz” yoki “X,ozir kunduzi. Kunduzi ota- onalarimiz ishlashadi, biz esa shugullanamiz” Tarbiyachi bitta bola bilan, kichik-kichik guruklar bilan sukbatlashib, ulardan kechasi, ertalab (uygonganlaridan keyin), kunduzi nima kilganliklarini gapirib berishni suraydi.
Elementar matematik tasavvurlarni rivojlantirishga bagishlangan mashgulotlarda bolaning sutka kakidagi tasavvurlari mustakkamlanadi. Maktabgacha yoshdagi bolalarning kar bir vakt oraligi uchun xarakterli bulgan faoliyat turlari tasvirlangan rasmlar uzlariga kursatiladi va ulardan suraladi: “Rasmda tasvirlangan bolalar nima kilishmokda?”, “Buni ular kaysi vaktda kilishmokda?”
Ushbu savollarga javob berish taklif kilinadi: “Sen kachon dam olasan? Sayr kilasan? Uxlaysan? va kk.
Kichkintoylarga kunduzi, kechasi, ertalab, kechkurun tasvirlangai rasmlarni sutkaning berilgan kismi uchun xarakterli bulgan amaliy faoliyatlari tavsiflangan kikoyalardan, she’rlardan parchalar ukishdan kam foydalanish mumkin.