|
2. shift-pog’onali rasporli mustahkamlagichli qazib olish tizimida qazib olish fronti chiqarish shtrekidan shamollatish shtrekiga pastdan yuqoriga qarab amalga oshiradi. Qavat balandligi 30 – 50 m ni tashkil etadi. Qavat uzunligi bo’yicha uzunligi 40 – 50 m bo’lgan bloklarga bo’linadi.
6.2 rasm. Shift-pog’onali rasporli mustahkamlagichli qazib olish tizimi:
1 — chiqarish shtreki; 2 — shamollatish shtreki; 3 — ko’tarma; 4 — rasporli mustahkamlagich; 5 — tokchalar; 6 — shtrekusti seliki; 7 — to’sin
Shift pog’onali rasporli mustahkamlagichli qazib olish tizimi odatda tik yotgan kichik quvvatli (3 m gacha) bo’lgan konlarda qo’llaniladi.
Tayyorlash ishlari blokda ruda bo’ylab chiqarish gorizontini shamollatish gorizontini birlashtirish uchun qavat chiqarish shtreki va blok ko’tarmalari o’tishdan iborat. Chiqarish shtreki ustidan va shamollatish shtreki ostidan seliklar qoldirilishi mumkin. Ba’zan kameralar orasida ham seliklar qoldiriladi.
Agar shtrekusti seliklari bo’lmasa, u holda chiqarish shtreki ramalar orqali mustahkamlanadi. Shtrekosti seliklar mavjud bo’lganda ruda shtreki mustahkamlagichsiz qoldiriladi.
Kam quvvatli ruda tanalarida tayyorlash laxmlari yon jinslarni qo’porib olish bilan amalga oshiriladi.
Qazish ishlari shtrekusti seliklari chegaralaridagi balandligi 2,5 m bo’lgan ko’tarmalardan boshlanadi. Seliklar bo’lmagan holda shtrek biryo’la 4 – 5 m balandlikka o’tiladi. Birinchi qatlamdan balandligi 2 – 2,5 bo’lgan pog’onalar hosil qilish uchun uzunligi 10 – 15 m bo’lgan ruda maydoni burg’ulanadi va ajratib olinadi. Pog’onalar gorizontal yoki vertikal shpurlar orqali burg’ulanadi. Yetarlicha mustahkam bo’lmagan va yoriqli rudalarda odatda gorizontal shpurlar burg’ulanadi.
Qazilgan bo’shliq rasporli mustahkamlagichlar orqali mustahkamlanadi. Rasporkalar orasidagi masofa 1,0 – 1,5 m, qatorlar orasidagi masofa esa 2 – 2,5 m ni tashkil qiladi. Rasporli mustahkamlagichga ishchi maydoncha hisoblangan to’shama joylashtiriladi. Bir to’shamadan ikkinchisiga o’tish uchun zinalar quriladi. Rasporli mustahkamlagich yon jinslarni qismlab ushlab turadi. Kuchsizlangan portlari bo’lgan joylarda qo’shimcha rasporlar o’rnatiladi.
Rudalarni urib olishdan oldin to’shamalar yig’iladi va urib olingan ruda o’z og’irligi ta’sirida yon tomon bo’ylab tuynuklarga joylashadi. Urib olingan rudani belgilangan rudatushirgichlarga yo’naltirish uchun maxsus qiya reshtak-to’shamalar joylashtiriladi.
Rasporli mustahkamlagich bilan qazib olish tizimini qo’llaganda zaboyda navlarga bo’lish va qismlab magazinlash amalga oshiriladi. Zaboyda navlarga bo’lishda ishchi polkalar rudalarni urib olishdan olishdan avval yig’ishtirilmaydin va urib olingan ruda ularning ustiga tushadi. Tog’ jinslarini navlarga bo’lishda ular maxsus joylarga yoki rudatushirgichlar orasidagi qazib olingan bo’shliqqa tashlanadi. Rudalarni bloklarda magazinlash balandligi 6 – 7 m bo’lgan qatlamlarda amalga oshiriladi.
6.3 rasm. Rasporli mustahkamlagichli shift-pog’onali tiziт:
1 – dumalatgich; 2 – chiqarish oynasi; 3 – haydashlar; 4 – rasporli mustahkamlagich; 5 – reshtak; 6 – rasporli oraliq mustahkamlagich; 7 – rasstrellar; 8 – yo’naltiruvchi reshtaklar.
Shunga bog’liq ravishda rasporli mustahkamlagichni o’rnatish ishlarining hajmi qisqaradi. Magazinlangan ruda oynalar orqali qazib olingan bo’shliq bo’ylab tuynuklarga tushadi. Rudalarni zaboyda navlarga ajratish kerak bo’lganda, maxsus rudatushirgichlar yaratiladi.
Polkalarda qismlab magazinlash quyidagilarni ta’minlab beradi: zaboydagi alohida guruhlarni izolyatsiyalanganligi sababli ishning yuqori xavfsizligi; tizimning unumdorligini oshiradigan burg’ulash bilan rudalarni yig’ishtirish va mustahkamlash ishlarining birlashganligi; bir vaqtning o’zida ishchi kuch va mustahkamlagich yog’och sarfining bir vaqtda qisqarishi; qazish zaboyidagi ishchilar mehnati unumdorligining juda yuqoriligini ta’minlaydi.
Quvvati 1,2 – 1,5 m dan yuqori bo’lgan ruda tanalarida magazinlanadigan ruda massasini ushlab turish mumkin emas. Chuning uchun qismlab magazinlash faqatgina kichik quvvatli yotqiziqlarni qazib olishda mumkin.
Tizimning afzalliklari: ishning xavfsizligi, ruda yo’qotilish darajasi pastlgi, qazib olish intensivligining yuqoriligi, burg’ulovchining mehnat unumdorligi yuqoriligi, zaboyda navlarga bo’lish va rudalarni qismlab magazinlash imkoniyatining mavjudligi.
Tizimning kamchiliklari: mustahkamlagich materiallar sarfining yuqoriligi va mustahkamlash ishlari hajmining kattaligi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
