Ma’ruza №32 Metallurgik pechlar qurilishida qo‘llaniladigan o‘tga chidamli materiallar. Pechning gazoxod sistemalari, uning havo kislorod va suv bilan ta’minlanishi Tayanch iboralar

 
Issiqlik o‘tkazmaydigan materiallar. 
Tabiatda issiqlik o‘tkazmaydigan modda - 
havodir, uning issiqlik o‘tkazish koeffitsienti juda kam bo‘lib 0,02 kkal/(m*soat*grad). Shuning 
uchun tabiatda va texnikada orasida havo bo‘lgan g‘ovak materiallar qo‘llaniladi. Metallurgik 
pechlar qurilishida issiqlik o‘tkazmaydigan yuqori g‘ovaklikga ega materiallar keng qo‘llaniladi. 
Texnikada ularni engil o‘tga chidamli materiallar deb nomlanadi, ular ikki xil turda bo‘ladi, ya’ni 
tabiiy va sun’iy. 
Tabiiylariga - dolomit, infuzor turpoq, turpoq va asbest kiradi. Birinchi ikkitasining 
tarkibining asosini, ya’ni 80-95 % SiO
2
tashkil etadi. Ular yuqori g‘ovaklikka, kichik sig‘imga 
va kichik issiqlik o‘tkazuvchanlik koeffitsientga 0,05 - 0,12 kkal/(m * soat * grad) ega. 
Dolomit amorf ko‘rinishdagi kremniy oksidi bo‘lib g‘ovak tuproq strukturasiga ega. 
Infuzor tuproq dolomitdan strukturasi jihatidan farq qiluvchi tog‘ jinsidir. Bu materiallar 
izolyasiey g‘ishtlar tayyorlashda, oraliqlarni to‘ldirishda va pechning tashqi - ishchi organi 
bo‘lmagan devorlarini suvashda qo‘llaniladi. Asbest - magniyning tabiiy suvni silikati bo‘lib 
issiqlik o‘tkazish koeffitsienti 0,13 kkal/(m. s. grad) shuningdek yuqori darajali o‘tga chidamli 
materialdir. U to‘ldiruvchi sifatida kukun holida, karton, paxta va arqon holida ishlatiladi. 
Sun’iy issiqlik o‘tkazmaydigan materiallar, ya’ni engil, o‘tga chidamli materiallar 
shamotdan, oksidlardan va qisman dinasdan materiallaridan tayyorlanadi. Bu tayyorlangan 
materiallarning g‘ovakligi 50-85 % ni tashkil etadi, oddiy o‘tga chidamli materiallarniki esa 5-
30% tashkil qiladi. Engil, o‘tga chidamli materiallarning zichligi 0,27-1,3 kg/sm
2
bo‘lib issiqlik 
o‘tkazish koeffitsienti 0,09-0,7 kkal/(m soat grad). Bu materiallar qo‘llanilishiga qarab ikki 
sinfga bo‘linadi, ya’ni ichki izolyasiyaga qo‘llaniluvchi va tashqi izolyasiyaga qo‘llaniluvchi 
materiallar. 
Engil, o‘tga chidamli materiallar pechlarining turli konstruksiyasida qo‘llaniladi, 
jumladan shamotlilari pechlarning kam mexanik kuch ta’sir qiluvchi, shlak ta’siriga 
uchramaydigan, harorati 1200-1350°C dan oshmaydigan joylarida qo‘llaniladi. 
Pechlar qurilishida issiqlik o‘tkazmaydigan materiallar sifati shuningdek shlakli 
paxtalardan foydalaniladi. Shlakli paxtalar rangli va qora metallurgiyada chiqayotgan erib turgan 
shlakga havo purkash yoʻli bilan olinadi. Ulardan to‘ldiruvchi sifatida, engil, o‘tga chidamli 
blok, plitalar tayyorlashda qo‘llaniladi.