Маъруза машғулотлар мавзуси соат

Siydik ajratuv tizimi. Homilada nefronlar farqlanishi taxminan
homila rivojlanishining 35-haftasida yakunlanadi. Homila yetarlicha
ko‘p miqdorda siydik ajratib, u homilani o iab turuvchi (qog‘onoq)
suvining asosiy qismini tashkil qiladi. Tugilgandan so‘ng siydik
34
chiqarish yetarlicha yuqori darajada saqlanadi, keyin biroz pasayib,
birinchi hafta oxirlarida yana ko‘payadi. Chaqaloqlarda diurezning
me’yorda tezligi 1-3 ml/kg/soatni tashkil qiladi.
Suyaklarga nisbatan buyraklar joylashuvi kattalardagidan farq
qiladi. Buyraklar pastki qutbi chaqaloqlarda ko‘p hollarda yonbosh
suyagi qirrasidan pastda joylashadi, 2 yoshdan katta bolalarda
ungacha yetmaydi, 3-5 yoshda esa buyrak topografiyasi katta
odamlamikiday boiadi. Tug‘ilganda buyrak tuzilishi bolakchali
boiadi. Bu tuzilish 2-4 yoshgacha saqlanadi, keyin yo‘qolib ketadi.
Siydik naylari bolalarda nisbatan bo‘shlig‘i keng, egri-bugri,
mushak tolalari kuchsiz rivojlangan boiadi.
Siydik pufagi erta yoshdagi bolalarda suyak joylashgan
belgilariga ko‘ra kattalamikiga nisbatan yuqoriroqda boiadi. Bir
yoshgacha boigan bolalarda u qorin oldingi devoriga tegib turadi,
yoshi kattalashgan sari kichik chanoq sohasiga tushadi.
Chaqaloqlarda glomerulyar filtrlash tezligi kattalamikiga
nisbatan bir necha marta kam boiadi (3-jadval). Sogiom bolada
bu funksiyaning cheklanganligi, qonda mochevina va kreatinin
miqdorining oshishiga olib kelmaydi, biroq osmotik yuklanmaning
oshishida suv hamda elektrolitlaming anchagina tutilib qolishi - hujayra sirtidagi suyuqlikning gipertonik tarqalishi degan holat yuzaga
keladi. Chaqaloqlarda buyrak konsentratsion xususiyati hampasaygan
va siydikning maksimal osmolyarliligi hayotining birinchi kunlarida
700-800 mosmol/kg dan oshmaydi. Faqat 6 oylikda 1200 mosmol/kg
gacha ko‘tarilishi mumkin. Buyraklaming KIHni saqlash funksiyasi
go‘daklarda qoniqarli hisoblash mumkin, negaki hayotining birinchi
kunlaridan siydik kislotaliligi pH 4,5-5,0 darajasida saqlanishi
mumkin, bu esa nordon metabolitlar chiqarilishini ta’minlaydi.
90 %dan ko‘p o g ir ahvoldagi chaqaloqlarda ishemik nefropatiya
deb ataladigan, buyrak faoliyatining buzilishi rivojlanib, uning
asosiy sababi yurak haydalmasining pasayishi va buyrak oqimining
kamayishi hisoblanadi. Prerenal omillar ta’siri o‘z vaqtida bartaraf
qilinmasa, patologik o'zgarishlar buyrak parenximasining o‘zida
ham ro‘y beradi.
35