|
υ=Q/Bpt
Bunda:
Q – idish hajmi, k;
B – sepish kengligi, m;
P – yopishqoq modda me’yori, kg/m
2
;
t – sepish vaqti, min.
101
Yopishqoq modda sarfi qatlam qalinligiga bog`liq bo`ladi. U bir qavat uchun
1,2-1,6 l/m
2
, ikki qavat uchun 0,9-1,6 l/m
2
.
47-rasm. Yuzaga birlamchi ishlov beruvchi qurilmaning texnologik tasviri.
Ishlov beruvchi qatlamning qalinligiga qarab shimdirish chuqir (qalinligi 6,5-8
sm) va yengil (qalinligi 4-6 sm) bo`lgan turlarga bo`linadi. Shimdirish usuli bilan
yuza qatlamiga ishlov berish texnologik jarayoni asosni tayyorlash, yon tomondan
tirgaklar qo`yish, dastlabki yopishqoq moddalarni 0,8 l/m
2
hisobida sepishdan iborat.
Chuqur shimdirish usuli bilan qoplamalarni qurishda birinchi sochilgan qirqilgan
toshlar o`lchoviga qarab uch yoki to`rt xil o`lchovdagi qirqilgan toshlar ishlatiladi.
Yengil shimdirish bilan qurilganda esa ikki yoki uch xil qirqilgan toshlar ishlatiladi.
Mahalliy sharoitga qarab yo`l qismining uzunligi 100-120 m olinadi. Bunda bir ish
kunida barcha belgilangan ishlar tugallanishi hisobga olinadi.
Tayyorlangan asosga qatnov qismining kengligi bo`yicha DS-54 yoki DS-8
rusumidagi yoygichlar yordamida birinchi qirqilgan toshlar qatlami yoyiladi.
Qirqilgan tosh sarfi qatlam qalinligi va zichlashtirish koeffitsiyentiga bog`liq bo`ladi.
Qirqilgan tosh qalinligi qoplama qalinligiga nisbatan 0,85-0,95 dan ortmasligi kerak.
Tosh qirqimlarini zichlashtirishdan oldin unga suv sepiladi. Zichlashtirish yoyilgan
qatlam chetidan markazga qarab dastlab 6-8 t.li g`ildiraklar yordamida ikki-besh
marta bir izdan yurish bilan, keyin esa 10-15 t.li g`ildiraklar yordamida to`rt-besh
marta o`tish bilan bajariladi.
102
Qirqilgan toshlar mustaxkam, turg`un xolatga ega bo`lgandan keyin
zichlashtirish to`xtatiladi. Birinchi yoyilgan qatlam zichlashtirib bo`lgandan keyin
sepiladigan yopishqoq modda me’yori qatnov qismining kengligi va harakatni
boshlash zaruriyatiga qarab qatnov qismining yarmi yoki hammasiga yopishqoq
modda sepiladi. Yopishqoq modda soviguncha darxol uning ustidan o`lchami 20
(25)-40 mm bo`lgan qirqilgan tosh, 100 m
2
maydonga 0,4-0,5 m
3
hisobida sochiladi
va zichlashtiriladi. Qoplamaning yuza qatlami zich va tekis bo`lib tekislovchi
g`ildirak o`tgandan keyin toshlar ko`rinmay qolguncha zichlashtiriladi.
Zichlashtirish tugagandan keyin ikkinchi marta yopishqoq modda va o`lchami
10-20 mm bo`lgan tosh maydalar sepiladi. SHunda mayda tosh parchalari yo`lning
yuza qismida qolgan barcha mayda bo`shliqlarni to`ldirishi kerak. Bu qatlam
zichlagich g`ildiraklarini bir izdan uch-to`rt marta yurgazish bilan qotiriladi. Shu usul
bilan uchinchi va turtinchi marta qirqilgan tosh yopishqoq modda sepish jarayonlari
ham bajariladi. Barcha ishlar tugallangandan 10-20 kun o`tgandan keyin yuzaga
ishlov beriladi.
Bu usulda qirqilgan tosh (shag`al, tuproq) organik yopishqoq moddalar bilan
bevosita yo`l ustida aralashtiriladi. Yo`l qoplamalari uchun avtomobil g`ildiraklariga
bardosh beradigan mayda va o`rta donali, yo`l asosi uchun esa katta donali, ayrim
xollarda mayda donali aralashmalardan foydalanish tavsiya etiladi.
Barcha mineral donachalarni to`la aralashishini ta’minlash uchun ilashimligi
kam bo`lgan yopishqoq moddalardan foydalaniladi. Ularga sekin va o`rtacha qotish
hususiyatiga ega bo`lgan suyuq neft saqichi, yo`l uchun mo`ljallangan emulsiya va
o`tin suyukligi (degti) moddalari kiradi. Suyuq neft saqichi, o`tin suyuqligi
ishlatishdan oldin ishchi haroratida qizdiriladi, emulsiya esa qizdirmasdan ishlatiladi.
Suyuq neft saqichining sarfi umumiy massaga nisbatan 5-7 % ni tashkil etadi. Undan
ortiqcha qo`shish qoplama sifatini pasaytiradi. Yo`l ustida aralashmani tayyorlab
qoplama qurish texnologik jarayoni asosni tayyorlash (shu jumladan ko`ndalang
shakli soz bo`lganda qisman yamash) aralashtirish uchun zarur bo`lgan moddalarni
tashib keltirish va uni aralashtirishga tayyorlash, yopishqoq moddani keltirish,
aralashmani tayyorlash, qoplamani qurish va unga ishlov berishdan iborat.
103
Mineral va organik yopishqoq moddalar yo`l keskichlari, avtogreyderlar,
aylanuvchi idish yoki boshqa sodda qurilmalar yordamida aralashtiriladi. Ko`chma
aralashtirgichlardan foydalanilganda sifatli natijalarga erishiladi. Chunki u bir marta
o`tish bilan yopishqoq moddalarni bir tekisda sochadi va uni mineral moddalar bilan
aralashtiradi. Yaxshi aralashtirilgan aralashma shinali o`zi yurar g`ildiraklar bilan
tekislanadi (48-rasm).
Do'stlaringiz bilan baham: |
