Matematik statistika elementlari Reja

Tanlash usullari.

Amaliyotda tanlashning turli usullari qo`llanilib, ular asosan ikki turga bo`linadi:

1. Bosh to`’lamni qismlariga ajratmasdan tanlash, unga quyidagilar kiradi:

a) oddiy qaytarilmaydigan tasodifiy tanlash;

b) oddiy qaytariladigan tasodifiy tanlash.

2. 
   Bosh to`’lamni qismlarga ajratgandan sung tanlash, unga quyidagilar kiradi:
   

a) ti’ik tanlash; b) mexanik tanlash; v) seriyali tanlash.

Bosh to`’lamni elementlari bittalab olinadigan tanlash oddiy tasodifiy tanlash deyiladi.

Ti’ik tanlash deb, shunday tanlashga aytiladiki, bunday ob’ektlar butun bosh to`’lamdan emas, balki uning «ti’ik» qismlaridan olinadi. Masalan, detallar bir necha stanokda tayyorlanayotgan bo`lsa, u holda tanlash barcha detallar to`’lamidan emas, balki har bir stanok maxsulotidan ayrim olinadi.

Mexaniq tanlash deb, shunday tanlashga aytiladiki, bunda bosh to`’lam tanlanmaga nechta ob’ekt kirish lozim bo`lsa, shuncha gru’’aga mexanik ravishda ajratiladi va har bir gru’’ada bittadan ob’ekt olinadi. Masalan, stanokda tayyorlangan detallarning besh foizini ajratish lozim bo`lsa, u holda har yigirmanchi detal olinadi.

Seriyali tanlash deb, shunday tanlash aytiladiki, bunda ob’ektlar bosh to`’lamdan bittalab emas, balki «seriyalab» olinadi va ular yal’isiga tekshiriladi. Masalan, buyumlar katta sondagi stanoklar tomonidan tayyorlanayotgan bo`lsa, u holda fakat bir nechta stanokning buyumlari yal’isiga tekshiriladi.