Мавзу : Юридик шахслардан ундириладиган фойда (даромад) солиги



Download 218,85 Kb.
bet2/2
Sana26.02.2022
Hajmi218,85 Kb.
#467434
1   2
Bog'liq
Yuridik shaxslardan undiriladigan foyda (daro

СОФ (СОЗ)=Ст-Тн мос равишда
СОФ= агар Ст> Тс, СОЗ= агар Ст< Тс
Бу ерда : Ст- соф тушум, Тс- сотиш таннархи
2.Асосий фаолиятдан олинган фойда (АФ) ёки зарар (АЗ)
АФ=СОФ (СОЗ)-Дх+Бод
Бу ерда: Дх- давр харажатлари, Бод- асосий фаолиятдан олинган бошка операцион даромадлар.
3.Умумхужалик фаолиятидан олинган фойда (УФФ) ёки зарар (УФЗ)
УФФ(УФЗ)=АФФ (АФЗ)+МФФ-МФЗ
Бу ерда: МФФ- молиявий фаолиятдан олинган фойда. МФЗ- молиявий фаолиятдан курилган зарар
4. Соликкача фойда (СТФ)ёки зарарлар (СТЗ)
СТФ=УФФ+ФФ-ФЗ
Бу ерда : ФФ- фавкулодда фойда
ЗФ- фавкулоддаги зарар
5.Соликка тортиладиган даромад (СТД)
СТД=СТФ (СТЗ)+СБККХ+(Сбх-Счх)-Д-Ф
Бу ерда: СБККХ- солик солиш базасига кайта кушилган харажатлар, Сбх- Хисобот даврида солик базасидан чегирилмайдиган, лекин келгусида чегирилиб бориладиган харажатлар, Счх- солик базасидан хисобот даврида чегириладиган харажатлар, Д-олинган дивидендлар, Ф- олинган фоизлар.
6. Соликка тортиладиган фойда (Стф)- бу соликка тортиладиган даромаддан фойда (даромад) солигини хисоблаш учун имтиёзлар сифатида чегирилиб ташланадиган харажатларни айиргандан кейин коладиган фойда суммаси, яъни:
Стф=Стд-И
Бу ерда : И- имтиёз сифатид соликка тортиладиган даромаддан чегириладиган харажатлар.
Солик солиш базасига кайта кушиладиган харажатлар деганда «Махсулот (иш, хизмат)ларни ишлаб чикариш ва сотиш харажатлари хамда охирги молиявий натижаларни шакллантириш тартиби тугрисида»ги Низомга мувофик молиявий натижаларни шакллантиришда соликгача фойда суммасини кайтаришга олиб борилган, хисоботда сотиштаннархи, давр харажатлари ва молиявий фаолият буйича харажатлар таркибида акс эттирилган харажатлар (масалан, меёърдан ортик ишлаб чикаришдаги йукотишлар, меъёрдан ортик реклама вавакиллик харажатлари, моддий ёрдам ва компенсациялар, уяли алока харажатлари, корхонанинг асосий воситалари ва бошка активлардан курилган зарарлар, курсатилган хомийлик суммалари ва бошкалар) тушунилади. Бундай хуружатларни тулик руйхати «Махсулот (иш, хизмат) ларни ишлаб чикариш ва сотиш харажатлари хамда охирги молиявий натижаларни шакллантириш тартиби тугрисида»ги Низомнинг 1-иловасида келтирилган. Солик конунчилигига асосан корхоналар солик солиш базасига кайта кушиладиган харажатларни Низомда келтирилган тартибга мувофик мустакил хисоблашлари, уларнинг суммасини фойда (даромад) солиги хисоб-китобининг алохида сатрида (020-сатр) курсатишлари лозим.
Хисобот даврида солик базасидан чегирилмайдиган лекинда келгусида чегирилиб бориладиган харажатлар деганда 9430- «Келгусида солик базасидан чегириладиган харажатлар» счётида акс эттирилган харажатлар тушунилади. Ушбу хуружатлар фойда (даромад)солиги хисоб китобининг алохида сатрида (030-сатр) курсатилади.
Солик базасидан келгусида чегириладиган деганда «Махсулот (иш, хизмат)ларни ишлаб чикариш ва сотиш харажатлари хамда охирги молиявий натижаларни шакллантириш тартиби тугрисида»ги Низомда келтирилган 2-иловага мувофик утган хисобот давридан бошлаб 10 йил муддат ичида солик базасидан чегирилиб бориладиган харажатлар тушунилади. Солик конунчилигига асосан корхоналар солик базасидан чегириладиган харажатларни Низомда келтирилган тартибга мувофик махсус хисоб-китоб ёрдамида мустакил хисоблашлари ва маълумотнома Билан тасдиклашлари, уларнинг суммасини фойда (даромад) солиги хисоб китобининг алохида сатрида (040-сатр) курсатишлари лозим.
Олинган дивддентлар ва фоизлар Солик конунчилига мувовик алохида 12 фоизлик дивидендлар солигига тортилиши муносабати билан фойда солигини хисоблашда олинган дивидентлар ва фоизлар суммалари фойда солиги хисоб-китобининг алохида сатрида (060-сатр) курсатилади. Ушбу даромаддан дивидент солиги ундирилганлиги тугрисида маълумотлар уларни берган юридик шахсларнинг маълумотномалари Билан тасдикланиши лозим.
Даромад (фойда) солигини хисоблаш ва тулаш тартиби
Даромад (фойда) солиги суммаси соликка тортиладиган фойда суммасини белгиланган солик ставкасига (унга киритилган тузатишлар Билан биргаликда) купайтирилиб, 100 % га булиш оркали топилади. Ушбу тартибда даромад (фойда)солиги йил бошидан усиш тартибида хисобланади. Охирги хисобланган солик суммасидан шу давргача хисобланган солик суммасини чегиришдан кейин колган сумма охирги хисобот даври учун булган солик суммасини курсатади.Ушбу хисоб-китоблар Йурикномада келтирилган махсус шаклдаги расчётда акс эттирилади.
Корхоналар даромад (фойда) солиги хисоб-китобини белгиланган муддатларда (чораклик, йиллик ва молиявийхисоботларни такдим этиш саналаригача) солик органларига такдим этадилар. 200 минимал иш хакимикдоридан ортик сотишдан олинган фойдага эга булган корхоналар хар ойнинг 15 санасигача жорий чорак солигининг 1/3 кисми микдорида бунак туловларини амалга оширишлари, шунингдек хар чоракдан кейинги 5- санагача солик идоралариг маълумотнома такдим этишлари лозим.
Норезидентлар даромадиларини соликка тортишнинг хусусиятлари.
Норезидентлар булиб Узбекистон Ресупбликасида фаолият курсатаётган ва даромад олаётган хорижий корхоналар хамда жисмоний шахслар хисобланади.
Хорижий корхоналар Республикамиз худудида икки йул Билан даромад олишлари мумкин:

  • Республика худудида доимий жойлашган манзилгохи оркали;

  • Республика худудида доимий жойлашган манзилгохига эга булмаслик оркали;

Республика худудида доимий жойлашган манзилгохи оркали даромад лувчи норезидентлар булиб хорижий корхоналар ва уларнинг республикамиз худудида жойлашган филиаллари ва ваколатхоналари хисобланади. Ушбу юридик шахслар худи узиммизнинг юридик шахсларсингари даромад (фойда
Солигини туловчилар хисобланади. Норезидентнинг даромад (фойда
Солиги 13 % ставкада юкорида келтирилган тартибда хисобланади ва соликка тортилади.
Республика худудида доимий жойлашган манзилгохга эга булмаслик оркали даромад олувчи норезидентлар булиб республика худудида доимий манзилгохга эга булмаган, лекин уз хатти харакати ва маблаг киритиши Билан махаллий юридик шахслар оркали маълум даромадга эга булган хорижий юридик ва жисмоний шахслар хисобланади. Ушбу юридик ва жисмоний шахсларнинг даромадлари булиб улар олган девидентлар, фоизлар, роялти, сугурта мукофотлари ва бошка хизматлари учун олган даромадлар хисобланади. Ушбу даромадлардан чегирмасиз куйидаги ставкаларда солик солинади:

  • Девидентлар ва фоизлар учун – 15 %

  • Сугурта мукофоти учун – 10 %

  • Фрахта хизматлари учун – 6 %

  • Роялти, лизинг ва бошка хизматлар учун – 20 %

Республика худуида доимий жойлашган манзилгохга эга булмаслик оркали даромад олувчи норезидентлардан соликларни бюджетга тулаш мажбурияти уларни туловчи махаллий юридик шахсларга юклатилади. Демак, Ушбу корхоналар норезидентларга даромад хисоблаганда ва тулаганда давлат бюджетига тааллукли булган солик кисмини ушлаб колишлари ва уни бюджетга утказиб беришлари лозим.

Мухокама учун саволлар:



  1. Мол-мулк солиги буйича имтиёзлар мавжудми? (аклий хужум)

  2. Мол-мулк солиги ставкалари. (мунозара)

Савол якуни. Талабалар мавзу буйича тулик тушунчага эга булишдилар.
3-савол буйича дарс максади: Талабаларга даромад (Фойда) солиги хисоблаш тартиби ва тулаш тартиби тугрисида тушунча бериш.
Идентив укув максади:

  1. Талабалар даромад солигини хисоблашни билишадилар.

3-чсавол баёни: Узбекистон Республикаси Молия вазирлиги ва Давлат солик кумитаси Узбекистон Республикасининг Солик кодексига ва Узбекистон Республикаси Президентининг 2005 йил 27 декабрдаги «Узбекистон Республикасининг 2006 йилги асосий макроиктисодий курсатгичлари прогнози ва Давлат бюджети параметрлари тугрисида»ги ПК-244 –сон карорига мувофик. 2006 йилда юридик ва жисмоний шахсларга солик солиш тартибидаги асосий узгартиришларни маълум килади.
Даромад (фойда) солиги ставкаси 2005 йилда амалда булган 15 фоиз урнига 12 фоиз микдорида белгиланди.
Куйидаги юридик шахслар учун 2006 йилда:

  • Аукционерлар утказишдан, гастроль концерт фаолияти Билан шугулланишга лицензияси булган юридик шахсларни (шу жумладан норезидентларни) жалб этиш йули Билан оммавий томоша тадбирларини ташкил этишдан даромад оладиган корхоналар учун даромад (фойда) солиги ставкаси 35 фоиз;

  • Болалар учун товарлар, хотин-кизлар гигенаси буюмлари ва бадий хунармандчилик буюмларини ишлаб чикаришга ихтисослашган корхоналар учун даромад (фойда) солиги ставкаси 10 фоиз микдорида колдирилди.

Даромад (фойда) солигини хисоблаб чикаришда чегирмага утказиладиган харажатлар руйхати куйидагиларга кенгайтирилди:

  • Банклар ва бошка молия-кредит ташкилотларининг кредитлари учун форизлар буйича туловлар суммаси (инвестицияга олинган, инвестициялаш даврида капитал куйилмалар таркибига кирувчи банклар ва бошка молия-кредит ташкилотларининг кредитлари буйича хамда муддати узайтирилган ва кеиктирилган ссудалар юзасидан фоизлар бундан мустасно)

  • Хизматда фойдаланувчи енгил машина ва микроватобусни саклаш, ижарага олиш ва ёллашга харажатлар;

  • Кимматли когозларни чикариш Билан боглдик харажатлар;

  • Такдирлашнинг тизимли шартлари буйича айрим мукофотлар ва улар юзасидан ижтимоий ажратмалар.

Даромад (фойда) солиги буйича имтиёзлар
Солик конунчилигига мувофик даромад (фойда) солигини туловчиларига Ушбу солик буйича турт хил имтиёзлар тури белгиланган.

  1. Солик туловидан озод этиш. Бу имтиёзга куйидагилар эга:

    • Протез-ортопедия махсулотларини ишлаб чикарувчи ва ногиронларга шу турдаги хизматларни курсатувчи корхоналар.

    • «Нуроний» ва бошка жамоатмачилик фондлари кошидаги ходимларнинг 50 % идан ортиги ногиронларни ташкил килувчи корхоналар;

    • жавобгарликка тортиш буйича ишларни бажарувчи муассасалар;

    • нотижорат ташкилотлари;

    • шахар пассажир транспорти (таксидан ташкари);

    • тарихий ва маданий ахамиятга молик эсдаликларни тиклаш буйича ишлардан олинган даромадлар;

    • умумфойдаланиш йулларини таъмирлашдан олинган даромадлар;

    • давлат облигациялари ва давлатнинг бошка кимматли когозлари буйича олинган дивидент ва фоизлар;

    • Янги ташкил этилган дехкон-фермер хужалиги махсулотларини ишлаб чикаришга ихтисослашган хусусий корхоналар;

    • Ишлаб чикариувчи кушма корхоналар (устав капиталида чет Эл инвестициясининг хиссаси 50 % дан куп булса – ишлаб чикаришни бошлагандан икки йил муддатга, экспортга мулжалланган махсулотларни ишлаб чикарганлиги ва ишлаб чикариш хажмида болалар товарлари хиссаси 25 % куп булса – 5 йилга, кейинги йилларда эса белгиланган ставкани 50 % микдорида, Узбекистон Республикаси Инвестиция Дастурига киритилган кушма корхоналар 7 йилга)

    • Янги ташкил этилган корхоналар (савдо корхоналаридан ташкари) фаолиятининг биринчи йили солик ставкасининг 25 % микдорини, иккинчи йили 50 % микдорини, учиничи йилдан бошлаб соликни тулик ставкада тулайдилар;

    • гастроль-концерт фаолияти Билан шугулланувчи ташкилотлар;

    • Бошка фаолият ва даромад турлари (ички ишлар органларининг куриклаш булимлари хизмати, устав капиталини тулдиришга йуналтирилган даромадлар, халк истеъмоли товарлари ишлаб чикариш физик хажмини усишидан олинган даромадлар ва бошкалар)

2. Соликка тортиладиган ьазадан чегирмалар куринишидаги имтиёзлар, Ушбу имтиёзлар ва уларнинг меъёрлари Солик Кодекси ва фойда (даромад) солигини хисоблаш ва тулаш буйича Йурикномада очиб берилган. Жумладан, соликка тортиладиган даромаддан ку йидаги имтиёзлар чегириб ташланади (1-жадвалга каранг)

Соликка тортиладиган фойдани топишда имтиёзлар сифатида чегириладиган харажатлар





Имтиёз турлари

Имтиёз меъёри ва уни хисоблаш базаси

1

Хайрия максадидаги харажатлар

Соликка тортиладиган даромаддан 1 %

2

Футболни ривожлантириш максадидаги харажатлар

Соликка тортиладиган даромаддан 5 %

3

Ишлаб чикаришни ривожлантириш максадида килинган капитал инвестициялар

Ишлаб чикариш максадидаги асосий воситаларни кури шва сотиб олишга сарфланган маблаглар (йиллик амартизация чегирилгандан кейин колган сумма микдорида) лекин соликка тортиладиган даромаддан 30 % микдоридан ошмаган суммага

4

Табиат мухитини химоя килишга сарфланган харажатлар

Килинган харажатларнинг 30 % микдорида

5

«Умид» жамгармасига ажратилган маблаглар

Килинган харажатларнинг 100 % микдорида

6

Илмий-тадкикот ишлари ва тажриба конструкторлик ишланмаларига харажатлар

Хисобот йилида Ушбу максадларида килинган харажатларнинг 100 % микдорида

3. Солик ставкаларини камайтириш буйича имтиёзлар.
Солик ставкаси 2006 йилдан бошлаб 12 % ни ташкил этади. Лекин Ушбу ставкалар корхонанинг турлари , устав капиталида чет Эл инвестициясининг микдори ва хиссаси, ишлаб чикариш тури, экспорт Билан шугулланишига караб камайтирилган ставкаларда белгиланади. Жумладан болалар кийимлари, аёллар шахсий гигиенаси предметини ишлаб чикарувчи бадиий буюмлар ишлаб чикарувчилар даромад (фойда) солигини 10 % лик ставкада тулайдилар.Экспорт хиссаси 15 % дан 30 % гача булган ишлаб чикарувчилар учун солик ставкаси 30 % га, Ушбу хиссаси 30 % дан ортик булса солик ставкаси 50 % га камайтирилади. Халк истеъмоли товарларини ишлаб чикаришдан олинган даромадлар буйича солик ставкаси 20 % га пасайтирилади, болалар ассортиментини ишлаб чикаришдан олинган даромадлар 7 % лик ставкада соликка тортилади
Давлат томонидан вактинчалик озод этилган корхоналарнинг даромад (фойда) соликлари уларнинг ихтиёрида колади ва солик органлари томонидан максадли маблаглар сифатида назорат килинмайди. Давлат томонидан маълум ютуклар учун ва шартлар буйича белгиланган имтиёзлар максадли маблаглар сифатида корхоналарда колдирилади ва солик органлари томонидан уларни максадли ишлатилганлиги назорат килинади.
Мухолкама учун саволлар:

  1. Соликка тортиладиган база кандай аникланади? (аклий хужум)

  2. Даромод солиги буйича канака имтиёзлар берилган? (мунозара)

Мавзу якуни: Талабалар мавзу буйича барча саволларни урганиб олишдилар.

Талаба мустакил иш топшириклари:



  1. Мол-мулк солги иктисодий мохияти тахлили килиш.

  2. Уртажа колдик кийматини аниклаш усули ва солик имтиёзлари тахлил килиб урганиш

АДАБИЕТЛАР:
Асосий адабиетлар:

  1. Узбекистон Республикасининг Конституцияси. – Т. Узбекистон , 1997.

  2. Узбекистон Республикаси Солик кодекси. – Т. . Адолат, 2002.

  3. Узбекистон Республикасининг «Давлат солик хизмати тугрисида»ги конуни\\ Халк сузи, 29 август 1997.

  4. Каримов И.А. Узбекистон иктисодий ислохотни чукурлаштириш йулида, - Т.. Узбекистон, 1995.

  5. Каримов И.А. Узбекистон XXI аср бусагасида: хавфсизликка тахдид, баркарорлик шартлари ва тараккиет кафолатлари – Т.. Узбекистон, 1997.

  6. Каримов И.А. Узбекистон буюк келажак сари, - Т.: Узбекистон, 1998.

  7. Каримов И.А. Озод ва обод Ватан, эркин ва фаровон хает – пировард максадимиз – Т. Узбекистон 2000.

  8. Каримов И.А. Хавфсизлик ва баркарор тараккиет йулида. – Т.: Узбекистон, 1998.

  9. Алимбоев С. Соликлар. Укув кулланма - Т., 2000.

  10. Беганов В. ва бошкалар . Молия сиесати, соликлар ва солик солиш – Т.: Иктисодиет ва хукук дунеси, 1998.

  11. Йулдошев М., Турсунов Й. Солик хукуки - Т.: Молия, 2000.

  12. Маликов Т. Соликлар ва соликка тортишнинг долзарб масалалари. – Т.: Академия, 2002.

  13. Налоги и налогооблажение (в вопросах и ответах) часть 1 Т.: ГНК 1998.

  14. Налоги и налогооблажение в Российской Федерации (Учебник для ВУЗов). – М. : Книжный мир, 1999.

  15. Налоги. Учеб. пос. (Под. ред. Д.Г.Черника)- М.: Финансы и статистика, 1998.

  16. Финансы. (Под. ред. Дробизиной П.А.) – М.: ЮНИТИ, 2000.

  17. Хван Л.Б. Солик хукуки. – Т.: Консаудит Информ, 2001.

  18. Яхеев В. Узбекистонда солик тизими – Т.: Мехнат, 2003.

  19. Яхеев К. Узбекистоннинг соликли ва соликсиз туловлари. – Т.: 1999.

  20. Яхеев К. Яхеев К. Соликка тортиш назарияси ва амалиети – Т.: Г.Гулом, 2000.

  21. Черник Д.Г. Налоги в рыночной экономике – М.: ЮНИТИ, 2000.

Кушимча адабиетлар:



  1. Алимардонов М.И., Худойбердиев С.К. Даромад (фойда)дан олинадиган соликлар. Укув кулланма – Т. ТМИ, 2002.

  2. Алимардонов М.И., Осмонов А. Соликларни прогноз килиш. Укув кулланма - –. : ТМИ, 2002.

  3. Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг «Узбекистон Республикаси 2003 йилги асосий макроиктисодий курсатгичи прогнози ва давлат бюджети параметрлари тугрисида»ги 435-сонли Карори 2002й. 30 дакабрь.

  4. Бухгалтерский учет и налогооблажения в бюджетных организациях. – М.: Издательский дом Герда, 2000.

  5. Богатая И., Коралева Н., Кузнецова Л. Как минимизировать ваши налоги. – М.: Финикс, 2001.

  6. Карп М. Налоговый менежмент. Учеб. для вузов – М.: ЮНИТИ-ДАНА, 2001.

  7. Региональные и местные налоги и сборы – М.: Берати – пресс, 2002.

  8. КАчетков Л.И. Анализ налоговых ошибок. Учеб. пос. – М.: Дело и сервис, 2002.

  9. Узбекистон Республикаси молиявий конунлари. Молия нархлар илмий тадкикот институти. 2002 й. 12-туплам.

  10. Солик туловчи журнали 2002-2003 йиллар.

  11. Узбекистон иктисодий ахборотномаси журнали. 2002-2003 йиллар.

  12. «Соликлар ва божхона хабарлари» газетаси. 2002-2003 йиллар.

Download 218,85 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish