Mavzu: aholini ish bilan bandligining shakllanishi va mohiyati

O`zbekiston Respublikasi «Mehnat kodeksi»ga muvofiq quyidagi sabablarga ko`ra vaqtinchalik ish joyida bo`lmagan fuqarolarning ish joyi saqlanib qoladi va ular ish bilan ta`minlangan, deb hisoblanadilar:

davlat va jamoat vazifalarini bajarayotgan vaqtda
ish beruvchi va mehnat jamoasi manfaatlariga doir vazifalarni bajarganda
jamiyat manfaatlariga doir harakatlar qilganda

Iqtisodiy jihatdan faol bo`lgan aholi uchun, shu jumladan,, ishsizlar uchun ish bilan ta`minlash maqomini belgilab olish muhimdir.

• YOllanma xodimlar - bular korxona rahbariyati bilan mehnat faoliyati shartlari to`g’risida tuzilgan yozma kontrakt (shartnoma) yoki og’zaki bitim bo`yicha ishlaydigan shaxslar bo`lib, ular ana shu faoliyat uchun yollanish vaqtida kelishib olingan ish haqini oladilar.
• YAkka tartib asosida ishlaydiganlar - mustaqil ravishda faoliyat olib boradigan, o`zlariga daromad keltirayotgan ish bilan shug’ullanadigan, faqat qisqa muddatga yollanma xodimlardan foydalanadigan yoki foydalanmaydigan shaxslar.
• Ish beruvchilar - o`zining hissadorlik jamiyatini, xo`jalik shirkatini va hokazoni boshqaradigan yoki buning uchun davlat tomonidan vakil qilingan shaxslar. Ish beruvchi o`z funktsiyalarini yollanma boshqaruvchiga to`liq yoki qisman topshirib qo`yishi, korxonaning muvaffaqiyatli ishlashi uchun javobgarlikni o`zida olib qolishi mumkin.
• Oilaviy korxonalarning haq to`lanmaydigan xodimlari - qarindoshiga tegishli bo`lgan oilaviy korxonada haq olmasdan ishlaydigan xodimlardir.
• Ish bilan ta`minlash maqomi bo`yicha tasniflashga to`g’ri kelmaydigan shaxslar - ilgari o`zlariga daromad keltiradigan mehnat faoliyati bilan shug’ullanmaydigan kishilar. Ularga ish bilan ta`minlashning biron-bir maqomiga mos kelmaydigan shaxslar ham kiritiladi.

Ijtimoiy siyosatning tarkibiy qismi bo`lgan aholini ishi bilan bandligi siyosati uchta asosiy maqsadga erishishni nazarda tutadi:

• tarkibiy qayta qurishni rag’batlantirish asosida bo`shab qolgan xodimlarni qayta taqsimlash jarayonini jadallashtirish;
• ishsizlarni mehnat hayotiga juda tezlik bilan jalb qilish;
• ish qidirayotganlardan har birini ish bilan ta`min etish.