Mavzu: aholini va hududlarni tabiiy hamda texnogen hususiyatli favqulodda vaziyatlardan muhofaza qilish to’G’risidagi qonun bandlarini o’rganish

Asosiy qism

1. 
   Aholini va hududlarni muhofaza qilish choralari:
   

1. Oldindan aytilgan to`g`ri taxminlarning doimo mavjud bo`lishi.

2. Yaxshi yo`lga qo`yilgan axborot xizmatining bor bo`lishi.
3. Doimo va samarali ishlab turadigan xabar berishning cheklangan tizimi bo`lishi.
4. GTI xodimlarining uyushqoqligi, bilimdonligi, intizomliligi.
5. Ehtimoli bor halokatli suv bosish joyida istiqomat qiluvchi aholining FV dagi hatti-harakatlarga tayyorgarlik ko`rganligi.
6. FM rahbarlik tarkibining GTI da falokatlar va halokatlar oldini olish hamda bunday hodisalar ehtimoli paydo bo`lgandagi faoliyat masalalari yuzasidan tayyorgarlik ko`rganligi (zamonaviy vositalar va usullar yordamida sharoitni bilib va tez oldindan taxminlay olish hamda unga baho bera olish, asosli qarorlarga kela olish va ularni turmushga
tezkorlik bilan tadbiq eta olish).
7. Muhofaza tadbirlarini bevosita o`tkazish:
- GTI da falokat xavfi tug`ilgani haqida alohida xabar berish;
- suv ostida qolishi mumkin bo`lgan joylarda aholini, qishloq xo`jalik hayvonlarini, moddiy boyliklarni barvaqt evakuatsiya qilish;
-suv bosish ehtimoli bor zonadagi korxona, tashkilot muassasalar ishini qisman cheklash yoki to’xtatish hamda moddiy boyliklarni muhofaza qilish;
-GTI ni loyihalash va qurish prinsipi: GTI ni ular foydadan ko`proq zarar keltiradigan joylarda qurmaslik


I. UMUMIY KOIDALAR

1. 
   modda. Asosiy tushunchalar
   
2. 
   modda. Fukaro muxofazasi vazifalari
   
3. 
   modda. Fukaro muxofazasi tugrisidagi konun xujjatlari
   
4. 
   modda. Fukaro muxofazasi soxasidagi konun xujjatlarini buzganlik uchun javobgarlik
   
5. 
   modda. Fukaro muxofazasi soxasidagi xalkaro xamkorlik
   

1. 
   modda. Asosiy tushunchalar Ushbu Konunda kuyidagi asosiy tushunchalar kullaniladi:
   

fukaro muxofazasi – xarbiy
xarakatlar olib borish paytida yoki shu xarakatlar okibatida yuzaga keladigan xavflardan Uzbekiston Respublikasi axolisini, xududlarini, moddiy va madaniy boylikparini muxofaza kilish maksadida utkaziladigan tadbirlarning davlat tizimi; fukaro muxofazasi xizmati - fukaro muxofazasi maxsus tadbirlarini bajarish, fukaro muxofazasi tuzilmalarining xarakatlarini ta’minlash uchun kuchlar va vositalarni tayyorlash maksadida tuzilgan funksional bulinmalar majmui;
ximoya inshootlari - axolini va ishlab chikarish xodimlarini zamonaviy kirgin vositalaridan muxofaza kilishga maxsus muljallangan muxandislik inshootlari majmui;
fukaro muxofazasi kuchlari - kutkaruv va boshka kechiktirib bulmaydigan ishlarni amalga oshirish uchun tuziladigan fukaro muxofazasi xarbiy kismlari, umumiy va maxsus xududiy, funksional va ob’ekt tuzilmalari.

2. 
   modda. Fukaro muxofazasi vazifalari Fukaro muxofazasi vazifalari kuyidagilardan iborat:
   

• 
  axolini xarbiy xarakatlar olib borish paytida yoki shu
  
• 
  xarakatlar okibatida yuzaga keladigan xavflardan ximoyalanish usullariga urgatish;
  
• 
  ob’ektlarni xarbiy xarakatlar olib borish paitida yoki
  
• 
  shu xarakatlar okibatida yuzaga keladigan xavflardan ximoyalash xarakatlari va usullariga tayyorlash;
  
• 
  boshkaruv, xabar berish va aloka tizimlarini tashkil kilish, rivojpantirish va doimiy shay xolatda saklab turish;
  
• 
  xalk xujaligi ob’ektlarining barkaror ishlashini ta’minlash yuzasidan tadbirlar kompleksini utkazish;
  
• 
  axolini, moddiy va madaniy boyliklarni xavfsiz joylarga evakuatsiya kilish;
  
• 
  fukaro muxofazasi xarbiy tuzilmalarining shayligini ta’minlash;
  
• 
  axolini umumiy va yakka muxofazalanish vositalari bilan ta’minlash tadbirlarini utkazish;
  
• 
  axolining xarbiy xarakatlar olib borish paytidagi yoki shu xarakatlar okibatidagi xayot faoliyatini ta’minlash;
  
• 
  radiatsion, kimyoviy va biologik vaziyat ustidan kuzatish va laboratoriya nazorati olib borish;
  
• 
  kutkaruv va boshka kechiktirib bulmaydigan ishlarni utkazish;
  

• 
  xarbiy xarakatlar olib borish paytida yoki shu xarakatlar okibatida zarar kurgan xududlarda jamoat tartibini iulga kuiish va saklab turish;
  
• 
  axolini va xududlarni muxofaza kilish yuzasidan boshka tadbirlarni amalga oshirish.
  

3. 
   modda. Fukaro muxofazasi tugrisidagi konun xujjatlari Fukaro muxofazasi tugrisidagi konun xujjatlari ushbu Konun va boshka konun xujjatlaridan iborat.
   

Agar Uzbekiston Respublikasining xalkaro shartnomasida Uzbekiston Respublikasining fukaro muxofazasi tugrisidagi konun xujjatlarida nazarda tutilganidan boshsacha koidalar belgilangan bulsa, xalkaro shartnoma koidalari kullaniladi.

4. 
   modda. Fukaro muxofazasi soxasidagi konun xujjatlarini buzganlik uchun javobgarlik Fukaro muxofazasi soxasidagi konun xujjatlarini buzganlikda aybdor shaxslar belgilangan tartibda javobgar buladilar.
   
5. 
   modda. Fukaro muxofazasi soxasidagi xalkaro xamkorlik Uzbekiston Respublikasining boshka davlatlar va xalkaro tashkilotlar bilan fukaro muxofazasi soxasidagi xamkorligi davlat xokimiyati va boshkaruv organlari tomonidan xalkaro shartnomalar va konun xujjatlariga muvofik amalga oshiriladi.
   

I. FUKARO MUXOFAZASIGA RAXBARLIK KILISH,
DAVLAT ORGANLARI VA TASHKILOTLARNING FUKARO MUXOFAZASI SOXASIDAGI VAKOLATLARI

6. 
   modda. Fukaro muxofazasiga raxbarlik kilish
   
7. 
   modda. Uzbekiston Respublikasi VMning fukaro muxofazasi soxasidagi vakolatlari
   
8. 
   modda. Fukaro muxofazasi soxasidagi maxsus vakolatli davlat boshkaruv organi
   
9. 
   modda. Vazirliklar va idoralarning fukaro muxofazasi soxasidagi vakolatlari
   
10. 
    modda. Maxalliy davlat xokimiyati organlarining FM soxasidagi vakolatlari
    
11. 
    modda. Tashkilotlarning fukaro muxofazasi soxasidagi vakolatlari
    
12. 
    modda. Fukarolar uzini uzi boshkarish organlarining FM soxasidagi ishtiroki
    

6. 
   
   17. 
       модда. Фукаро мухоф
       
   18. 
       модда. Фукаро мухос >
       
   19. 
       модда. Фукаро мухоф
       
   20. 
       модда. Фукаро мухоф
       
   modda. Fukaro muxofazasiga raxbarlik kilish Uzbekiston Respublikasi fukaro muxofazasiga umumiy daxbarlikni Uzbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasi amalga oshiradi.
   

Uzbekiston Respublikasi Bosh vaziri mamlakat fukaro muxofazasining boshligidir.
Uzbekiston Respublikasi fukaro muxofazasini boshkarish Uzbekiston Respublikasining Favkulodda vaziyatlar vazirligi zimmasiga yuklanadi.
Korakalpogiston Respublikasi, viloyatlar, tumanlar va shaxarlar xududlarida fukaro muxofazasiga raxbarlik kilishni tegishincha lavozimiga kura fukaro muxofazasining boshligi bulgan Korakalpogiston Respublikasi Vazirlar Kengashi Raisi, viloyatlar, tumanlar va shaxarlar xokimlari amalga oshiradilar. Vazirliklar, idoralar va tashkilotlarda fukaro muxofazasiga raxbarlik kilishni ularning lavozimiga kura mazkur organlar va tashkilotlar fukaro muxofazasining boshligi bulgan raxbarlari amalga oshiradilar.
Fukaro muxofazasi boshligi uz vakolatlari doirasida kuyidagi xukuklarga ega:

• 
  fukaro muxofazasining tegishli rejalarini amalga joriy etish;
  
• 
  axolini, moddiy va madaniy boyliklarni xavfsiz joylarga evakuatsiya kilish tugrisida karorlar kabul kilish;
  
• 
  fukaro muxofazasi buyicha direktivalar, buyruklar, karorlar va farmoyishlar chikarish;
  
• 
  uz tasarrufidagi xududlar xamda tashkilotlarning kuchlari va vositalarini fukaro muxofazasi soxasidagi tadbirlarni utkazishga jalb etish;
  
• 
  konun xujjatlariga muvofik boshka vakolatlarni amalga oshirish.
  

Fukaro muxofazasi boshliklarining axolini va xududlarni muxofaza kilish masalalari buyicha direktivalari, buyruklar i, karorlari va farmoyishlari barcha tashkilotlar, shuningdek, mansabdor shaxslar va fukarolar uchun bajarilishi majburiydir.
zamonavii kirgin vositalari kullanilishi okibatlaridan muxofaza kilish va fukaro muxofazasi soxasidagi tadbirlarni amalga oshirishga oid xarakatlarni muvofiklashtirish tegishli xududlar, tarmoklar va tashkilotlarning fukaro muxofazasi boshliklari zimmasiga yuklanadi.

7. 
   modda. Uzbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasining fukaro muxofazasi soxasidagi vakolatlari Uzbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasi:
   

• 
  fukaro muxofazasi soxasida yagona davlat siyosati utkazilishini ta’minlaydi;
  
• 
  Uzbekiston Respublikasi fukaro muxofazasi rejasini tasdiklaydi;
  
• 
  fukaro muxofazasini rivojpantirish va takomillashtirishning asosiy yunalishlarini, ularning moliyaviy va moddiy-texnika ta’minoti tartibini tasdiklaydi;
  
• 
  tinchlik davrida va urush davrida davlat iktisodiyoti faoliyat kursatish i barkarorligini ta’minlash tadbirlari ishlab chikilishiga va utkazilishiga raxbarlik kiladi;
  
• 
  xududlarni ularda yashayotgan axoli soniga va davlat iktisodiyotida muxim rol uynovchi yoki axoli xavfsizligiga ta’sir kursatuvchi tashkilotlar mavjudligiga kura fukaro muxofazasi buyicha guruxlarga, shuningdek, tashkilotlarni davlat iktisodiyotidagi roli yoki axoli xavfsizligiga ta’siriga kura fukaro muxofazasi buyicha toifalarga kiritish tartibini belgilaydi;
  
• 
  fukaro muxofazasi tizimini urush davri sharoitiga utkazish, evakuatsiya tadbirlarini amalga oshirish tartibini belgilaydi;
  
• 
  ximoya inshootlarini va fukaro muxofazasi boshka ob’ektlarini barpo etish tartibini, shuningdek, yakka muxofazalanish vositalari, moddii-texnika, ozik-ovkat, tibbiy va boshka xil vositalar zaxiralarini tuplash, saklash va ulardan foydalanish shartlarini belgilaydi;
  
• 
  davlat organlari va tashkilotlarning fukaro muxofazasi soxasidagi faoliyati ustidan nazorati, amalga oshiradi;
  
• 
  konun xujjatlariga muvofik boshka vakolatlarni amalga oshiradi.
  

8. 
   modda. Fukaro muxofazasi soxasidagi maxsus vakolatli davlat boshkaruv organi
   

Fukaro muxofazasi soxasidagi maxsus vakolatli davlat boshkaruv organi Uzbekiston Respublikasi Favkulodda vaziyatlar vazirligidir.
Uzbekiston Respublikasi Favkulodda vaziyatlar vazirligi:

• 
  fukaro muxofazasini rivojpantirish va takomillashtirishning asosiy yunalishlarini ishlab chikadi;
  
• 
  uz vakolati doirasida davlat xokimiyat va boshkaruv organlari, tashkilotlar, mansabdor shaxslar va fukarolar uchun bajarilishi majburiy bulgan karorlar kabul kiladi;
  
• 
  Uzbekiston Respublikasi fukaro muxofazasi rejasi loyixasini ishlab chikadi;
  
• 
  xarbiy kismlar va fukaro muxofazasi tuzilmalari boshkarilishini tashkil etadi;
  
• 
  fukaro muxofazasi extiyojparini kuzlab zarur kurol-aslaxalar, texnika, muxofazalanish vositalari va boshka moddiy-texnika vositalari etkazib berilishi uchun davlat buyurtmasi loyixasini shakplantiradi;
  
• 
  xabar berishni tashkil etish va fukaro muxofazasi tizimini shay xolatga keltirish buyicha direktiv xujjatlar ishlab chikadi;
  
• 
  fukaro muxofazasi kuchlari va vositalarining jangovarlik xamda safarbarlik tayyorgarligini ta’minlaydi;
  
• 
  shaxsiy tarkib va axoli fukaro muxofazasi soxasida urgatilishini tashkil etadi;
  
• 
  fukaro muxofazasi tadbirlari bajarilishi ustidan davlat nazoratini amalga oshiradi;
  
• 
  konun xujjatlariga muvofik, boshka vakolatlarni amalga oshiradi.
  

9. 
   modda. Vazirliklar va idoralarning fukaro muxofazasi soxasidagi vakolatlari Vazirliklar va idoralar:
   

• 
  fukaro muxofazasining tegishli rejalarini ishlab chikadilar va ularning amalga oshirilishiga raxbarlik kiladilar;
  
• 
  xodimlar zamonaviy kirgin vositalaridan ximoyalanish usullariga va urush davri sharoitidagi xarakatlarga tayyorlanishi va urgatilishini tashkil etadilar;
  
• 
  zamonaviy kirgin vositalari takdid solganda va kullanilganda tarmok xodimlarini muxofaza kilish tadbirlarini amalga oshiradilar;
  
• 
  urush davrida tarmok/ va xalk xujaligi ob’ektlari barkaror ishlashini ta’minlash tadbirlarini ishlab chikadilar va amalga oshiradilar tashkilotlarni xavfsiz zonalarga evakuatsiya kilish rejalari ishlab chikilishi va amalga oshirilishini tashkil etadilar;
  
• 
  fukaro muxofazasi moddiy-texnika, tibbiy va boshka xil vositalar zaxiralarini yaratadilar xamda ularning tuplanishi, saklanishi, yangilab borilishi va kullanishga shay xolatda saklab turilishi ustidan nazoratni amalga oshiradilar;
  
• 
  tarmok, fukaro muxofazasi axvoli tugrisida belgilangan tartibda axborot takdim etadilar;
  
• 
  fukaro muxofazasi soxasida maxalliy davlat xokimiyati organlari bilan uzaro xamkorlik kiladilar;
  
• 
  xabar berish tizimini, umumiy va yakka muxofazalanish vositalarini vujudga keltiradilar xamda ularni doimiy shay xolatda saklaydilar;
  
• 
  fukaro muxofazasining xolatini nazorat kilib boradilar;
  
• 
  konun xujjatlariga muvofik, boshka vakolatlarni amalga oshiradilar.
  

10. 
    modda. Maxalliy davlat xokimiyati organlarining fukaro muxofazasi soxasidagi vakolatlari Maxalliy davlat xokimiyati organlari:
    

• 
  fukaro muxofazasi rejalarini ishlab chikadilar va ularning tegishli xududda amalga oshirilishiga raxbarlik kiladilar;
  
• 
  tegishli xududdagi tashkilotlar, fukarolarning uzini uzi boshkarish organlari tomonidan fukaro muxofazasi tadbirlarining bajarilishini tashkil etadilar va nazorat kilib boradilar;
  
• 
  fukaro muxofazasi kuchlari va vositalari tayyorlanishini xamda shay xolatda saklab turilishini ta’minlaydilar;
  
• 
  tashkilotlar raxbarlari va axolining zamonaviy kirgin vositalari kullanilgan paytdagi ximoyalanish usullariga urgatilishini tashkil etadilar;
  
• 
  zamonaviy kirgin vositalari kullanilgan sharoitda axoli xayot faoliyatining ta’minlanishini kafolatlovchi fukaro muxofazasiga oid mol-mulk, moddiy-texnika, ozik-ovkat, tibbiy va boshka xil zaxiralar xajmlarini belgilaydilar xamda ularning tuplanishi, saklanishi, yangilab borilishi va shay xolatda saklab turilishi uchun javob beradilar;
  
• 
  urush davrida, idoraviy buysunuvidan kati nazar, tashkilotlarning barkaror ishlashini ta’minlash tadbirlarini tashkil etadilar va amalga oshiradilar;
  
• 
  fukaro muxofazasi soxasida axborotlar yigish va almashinishni, shuningdek, zamonaviy kirgin vositalarining kullanilish taxdidi yoki kullanilganligi tugrisida axolini uz vaktida xabardor kilinishini ta’minlaydilar;
  
• 
  axolini evakuatsiya kilish va bulib-bulib joylashtirishga, uning xavfsiz zonalarga urnashib olishiga tayyorgarlik kurish xamda shu ishlarni tashkil etish, davolash muassasalari va boshka tashkilotlar ishini yulga kuyish tadbirlarini amalga oshiradilar;
  
• 
  kutkaruv va boshka kechiktirib bulmaidigan ishlarni tashkil etadilar va amalga oshiradilar, uz tasarruflaridagi xududda jamoat tartibi saklanishini ta’minlaydilar;
  
• 
  konun xujjatlariga muvofik/ boshka vakolatlarni amalga oshiradilar.
  

11. 
    modda. Tashkilotlarning fukaro muxofazasi soxasidagi vakolatlari Tashkilotlar uz vakolatlari doirasida:
    

• 
  fukaro muxofazasi tadbirlarini rejalashtiradilar va amalga oshiradilar;
  
• 
  urush davrida barkaror ishlashni ta’minlash tadbirlarini amalga oshiradilar;
  
• 
  uz xodimlarini xarbii xarakatlar olib borish paytida yoki shu xarakatlar okibatida vujudga keladigan xavflardan ximoyalanish usullariga urgatishni amalga oshiradilar;
  
• 
  xabar berish maxalliy tizimlarini yaratadilar va ularni foydalanishga doimo shay xolatda saklab turadilar;
  
• 
  xodimlarga fukaro muxofazasi soxasidagi uz majburiyatlarini bajarishlari uchun zarur sharoit yaratadilar;
  
• 
  moddiy-texnika, tibbiy va boshka xil vositalarning zaxiralarini yaratadilar.
  

Potensial xavfli ishlab chikarish ob’ektlariga ega bulgan, shuningdek, muxim mudofaa va iktisodoy axamiyatga molik tashkilotlar fukaro muxofazasi tuzilmalarini yaratadilar va ularni doimo shay xolatda saklab turadilar. Bunday tashkilotlarni belgilash tartibi Uzbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasi tomonidan jorii etiladi.

12. 
    modda. Fukarolar uzini uzi boshkarish organlarining fukaro muxofazasi soxasidagi ishtiroki Fukarolarning uzini uzi boshkarish organlari:
    

• 
  fukarolarning zamonaviy kirgin vositalari kullanilgan paytdagi ximoyalanish usullariga urgatilishiga kumaklashadilar;