Mavzu: Bozor sharoitida Sifat va raqobatbardoshlik Reja: Kirish

Mahsulot Sifatini boshqarish va uning usullari

Zamonaviy korxonalarda sifat tushunchasi va ko'rsatkichlari, qoida tariqasida, tizim shaklini oladi. Ya'ni, tovarlarning ma'lum xususiyatlariga qo'yiladigan talablar barqaror, ular vaqt o'tishi bilan ko'paytiriladi. Odatda, ular standart va me'yorlarda belgilanadi. Korxonalarda sifatni nazorat qilishning tizimli xususiyati talab qilinadigan iste'mol xususiyatlariga javob beradigan tovarlarning chiqarilishining izchilligini ta'minlaydi. Yagona me'yor va standartlarning mavjudligi ishlab chiqarishning iqtisodiy samaradorligini oshirishga imkon beradi.Bunday holda, standartlashtirish huquqiy tartibga solish darajasida ham amalga oshirilishi mumkin. Tegishli mezonlar shu tariqa nafaqat ma'lum bir korxona, balki umuman davlatning ma'lum bir sohasi yoki iqtisodiyoti uchun ham majburiy bo'lib qoladi.

Sifatni boshqarish usullari  - sifat sohasidagi maqsadlarga erishish uchun menejment sub'ektlari (organlari) ishlab chiqarish jarayonini tashkil qilish va elementlariga ta'sir qiladigan usul va usullar. Shaxsiy usullar bilan bir qatorda, ularning kombinatsiyalarini ifodalovchi murakkab usullar, shuningdek, nazariy asoslar, tushunchalar va tizimlar ta'kidlangan. Murakkab usullardan farqli o'laroq, kontseptsiyalar va tizimlar nafaqat ma'lum uslublar to'plamini qo'llashni, balki tashkilotni boshqarishga yondashuvni isloh qilishni ham o'z ichiga oladi.Ta'sir ob'ekti bo'yicha ma'lum usullarni tasniflash foydalidir: axborot, ijtimoiy tizimlar, uskunalar. Ikkinchisi ma'lum bir ishlab chiqarish jarayonining xususiyatlari, shu jumladan o'lchash usullari, sozlamalar va boshqalar bilan bog'liq. Ijtimoiy tizimlarni boshqarish, qoida tariqasida, iqtisodiy, tashkiliy, ma'muriy va ijtimoiy-psixologik usullarga bo'linadi.

Mahsulot sifatini boshqarish kontseptsiyasi davlat, sanoat yoki mahalliy qonun manbalari tomonidan tasdiqlangan tovarlarning chiqarilishini standartlar va me'yorlarga muvofiqligini ko'p bosqichli nazorat qilishni nazarda tutadi. Mahsulotning tegishli xususiyatlarini o'rganish uni ishlab chiqish bosqichida ham (biz buni yuqorida aytib o'tdik) ham, uni ishlab chiqarish jarayonida yoki qabul qilishda ham amalga oshirish mumkin. Mahsulot sifatini nazorat qilish sub'ektlari ham ichki korporativ tuzilmalar, ham davlat idoralari bo'lishi mumkin.

Maqolaning boshida biz bozor iqtisodiyoti sharoitida korxonalar tomonidan ishlab chiqarilayotgan tovarlarning sifati asosan talab qonunlari bilan bog'liqligini ta'kidladik. Bir tomondan, iste'molchilar ma'lum bir mezonlarni shakllantirishlari mumkin, ularning taxminlariga muvofiq u yoki bu brend tomonidan ishlab chiqarilgan mahsulotlar javob berishi kerak, boshqa tomondan, {textend} mijozi mahsulotni maqbul narxda kutadi. Shu munosabat bilan tijorat korxonalarida aniq sabablarga ko'ra biznes jarayonlarini standartlashtirish, shuningdek ishlab chiqarilayotgan mahsulotlar sifatini nazorat qilishni ta'minlash zarurati paydo bo'ladi. Agar firma ishlab chiqarishni zarur me'yorlash va monitoringini amalga oshirmasa, bu shunchaki raqobatdosh bo'lmaydi.⁵

Ammo tijorat korxonalari tomonidan ishlab chiqarilayotgan mahsulotlar sifatini standartlashtirish nuqtai nazaridan davlatning manfaati qanday bo'lishi mumkin? Buni bir necha sabablar bilan izohlash mumkin.

Birinchidan, davlat uchun tovarlarni standartlashtirish bu {textend} ijtimoiy zaruratdir. Haqiqat shundaki, iste'molchi ma'lum mahsulotlar sifatining talab qilinadigan darajasini kutib, talabning bozor mexanizmlari orqali bilvosita ishlab chiqaruvchiga o'z fikrini etkazadi. Davlat, o'z navbatida, iste'molchilar va etkazib beruvchilar o'rtasidagi aloqalarni qonunlar ko'rinishidagi mavzulardagi axborot xabarlari darajasida rivojlantiradi, bu standartlarni aniqlaydi. Ularga rioya qilish biznesni bozorni odamlarga juda zarur bo'lgan tovarlar bilan ta'minlashga yordam beradi.

Ikkinchidan, davlat aksariyat hollarda xalqaro munosabatlarning {textend} sub'ekti hisoblanadi. Uning vazifasi - milliy iqtisodiyotning raqobatbardoshligini ta'minlash uchun {textend}. Bunga standartlarning ishlab chiqarishning turli darajalarida joriy etilishi yordam berishi mumkin. Haqiqat shundaki, alohida korxonalar har doim ham biznes-jarayonlarning raqobatbardoshligi uchun zarur mezonlarga ega bo'lish imkoniyatiga ega emaslar. O'z navbatida, davlat standartlarini ishlab chiqadigan mutaxassislar, qoida tariqasida, zarur talablarning mohiyatini juda yaxshi bilishadi.

Uchinchidan, standartlashtirish davlat uchun iqtisodiy tizim tarmoqlari, birinchi navbatda sanoat barqarorligini ta'minlash nuqtai nazaridan muhimdir. Agar har bir korxona o'z standartlariga muvofiq tovar ishlab chiqaradigan bo'lsa, unda bunday mahsulotlarni xaridorlari kompaniya ishlab chiqarishda davlat standartlariga rioya qilganiga qaraganda ancha kam bo'lishi mumkin: tegishli mahsulotlarning parametrlari shunchaki iste'molchi talab qiladigan narsalarga mos kelmasligi mumkin. Qonunlarda ko'rsatilgan me'yorlar, qoida tariqasida, butun sanoat uchun yoki hatto butun bozor uchun mahsulotga muvofiqlikning yagona mezonlarini shakllantiradi. Bunday birlashma tovar ishlab chiqaruvchilar va ularning iste'molchilari o'rtasidagi aloqani osonlashtiradi va natijada umuman mamlakat iqtisodiy tizimining barqarorligini ta'minlaydi.

Ishlab chiqarishda standartlarga rioya etish undagi talabni qoidalariga amal qilish mahsulot sifatini oshirish imkonini beradi. Standartlarda ishlab chiqarishda amalga oshiriladigan hamma ishlar, shu jumladan korxona bo’limlarining funkniyalari aniq va ravshan belgilab beriladi. Korxona standartlari davlat hamda soha standartlariga amal qilingan holda to’ziladi va ularni ishlab chiqarish bilan uzluksiz bog’laydi. Korxona standartlari quyidagilarga javob berishi lozim:
-Nima standartlashtiriladi;

-Nimaga asoslanadi (GOST);

-Kim bajaradi yoki kim ta’minlaydi;

-Qachondan qachongacha bajariladi.

Korxona standart tayyorlashda va uni ishlab chiqarishga joriy etishga quyidagi tadbirlar amalga oshiriladi: - Mahsulot sifati sistemali suratda yaxshilab borish muhim siyosiy va iqtisodiy ahamiyatga ega bo’lgan vaziyatdir. Bu vaziyatni tinmay amalga oshirib borish moddiy texnika bazasini yaratilish ichiga munosib hissa qo’shishi demakdir. Bugungi kunda sifat problemasi xo’jalik faoliyatiniig hamma jihatlarini qamrab oladi. Yuqori sifat bu mehmat va moddiy resurslarni tejash eksport imkoniyatlarini oshirish provard natijada esa jamiyatning ehtiyojlarini yaxshiroq yanada to’laroq qondirish demak­dir.