Mavzu: Chet elda maktabgacha yoshdagi bolalarning estetik tarbiyasi sohasidagi pedagogik tadqiqotlar

Estetik tarbiya. Estetika lotincha “estezo – go‘zallikni his etaman” ma’nosini bildiradi. Uning maqsadi va vazifasi o‘quvchilarning tabiat va jamiyatdagi go‘zallikni idrok qilish, uni to‘g‘ri tushunish va fahmlash, qadriga yetishga va shu tarzda shaxsiy hayotning barcha yo‘nalishlarida go‘zallikka o‘rgatishdan iboratdir. Estetik tarbiya axloqiy qiyofa, ijobiy xulq-atvor normalarini tarkib toptirishga katta ta’sir ko‘rsatadi. Maktabdagi musiqa, rasm, ashula darslari, adabiyot va boshqa fanlar estetik tarbiyaning vositasi hisoblanadi.
Estetik tarbiya bola tug‘ilgandan boshlab umrining oxirigacha olib boriladi. Shu sababli, u nafaqat maktabda, balki turli xil tadbirlarda o‘z ta’sir kuchini namoyon qiluvchi, yosh avlodga go‘zallikni tushuntiruvchi, tarbiyalovchi vositadir. Dono xalqimiz “Oq bo‘lmasa bo‘lmasin, pok bo‘lsin”, “Pokliging – sog‘liging”, “Sog‘ yuray desang, ozoda bo‘l”, “Sog‘ligim – boyligim” kabi maqollar bilan yoshlarni tabiat va jamiyat go‘zalliklarini ko‘ra bilishga, ularni qadrlashga o‘rgatib kelgan.
Insonnig go‘zallik aql, burch, iymon, insof, kamtarlik, latofat, lafz, mehmondo‘stlik, mehr, poklik, yaxshilik va hokazo sifatlarda o‘zini aks ettiradi. A.Donish o‘z farzandlariga nasihat qilib, “Suratlaringizni emas, g‘ayratlaringizni tuzatinglar” degan edi. Insonning tashqi tomoni har qancha go‘zal va chiroyli bo‘lmasin, uning axloqi buzuq bo‘lsa, u el e’tiborini qozona olmaydi. Rus shoiri A.P.Chexov “Jiddiy mehnatsiz go‘zallik yaratib bo‘lmaydi”, - deb ta’kidlagan. Haqiqatan inson uchun barcha go‘zallik mehnat zamirida hosil bo‘ladi. Komil inson hamma vaqt o‘z hayotiga go‘zallik kiritishga intiladi. Bajarayotgan ishida, xulq-atvorida, kiyinishida, muomalasida go‘zallik qonun-qoidalariga rioya qiladi. A.P.Chexovning asarlarida “Odamning yuzi ham, kiyimi ham, qalbi ham pok bo‘lmog‘i lozim”, - deb juda o‘rinli ta’kidlangan.
Shaxsning estetik madaniyatini shakllanishi ko’p jihatdan estetik kamolotiga ta’sir o’tkazadigan tashqi va ichki shart-sharoitlarga bog’lik. Shunday tashqi va ichki shart-sharoitlar estetik tarbiya omillari deb ataladi. Maktabgacha ta’lim yoshidagi bolalarning estetik tarbiyalash vazifalarini amalga oshirish uchun ma’lum bir sharoitlarni yaratish lozim. Bolalarni o’rab turgan muhit, turmush estetikasi ana shunday eng muhim omildir. Agar muhit estetiklikka asoslangan bo’lsa, agar bola odamlar orasidagi xushmuomala munosabatni ko’rsa, tevarak-atrofdan olingan taassurotlar ijobiy tavsifga ega bo’lsa, u kichikligidanok estetik borlikni o’zi uchun me’yor sifatida qabul qiladi. Turmush estetikasi o’zida ko’plab detallarni qamrab oladi. Shuningdek, bolalarni borliqni va uning go’zalligini taxlil etib borishga o’rgatish lozim: “Seni ko’ylagingga qaysi rangdagi tufli mos tushadi, deb o’ylaysan?”, “Uyimiz devoriga ko’proq qaysi rangdagi parda to’g’ri tushadi: ko’kmi yoki yashil?”

Mazkur holatda bolaning aynan javobining o’zi muhim emas, asosiysi uning e’tiborini rangning mos kelishi yoki kelmasligiga qaratish, shuningdek, bolada u ham go’zallik yaratishi mumkinligi haqidagi xulosani hosi lqilishga erishishdir. Estetik tarbiyaning eng muhim omili - tabiatdir. Tabiat bilan doimiy ravishda munosabatda bo’lmay turib, estetik jihatdan rivojlanish, estetik tarbiyani uyushtirish mumkin emas.

Boshqacha aytganda, tabiat xech narsa bilan almashtirib bo’lmaydigan go’zallik manbai. U estetik xis-tuyg’u, kuzatuvchanlikni rivojlantirish uchun boy material beradi. Ayniqsa, tabiat badiiiy obrazlar orqali ifodalansa, yanada o’zining estetik jihatini yaqqol namoyon etadi.

Jonajon tabiat estetik tarbiyaning qudratli vositasi bo’lib xizmat qiladi. Tevarak-atrofdagi tabiat go’zalligi hatto eng kichik bolani ham quvontiradi. Uning tuyg’ular va xayollarda saqlangan go’zalligi bolalikda ayniqsa, chuqur va yorqin idrok qilinadi, inson bularni butun hayoti davomida esidan chiqarmaydi. Sayr, ekskursiya vaqtida tarbiyachi bolalarning diqqatini tabiatning rang-barangligiga, uning o’zgarishi va uyg’unligiga qaratadi, tabiat xodisalariga qiziqish uyg’otadi, unga muxabbat va ehtiyotkorlik munosabatini tarbiyalaydi, asrab-avaylashga o’rgatadi. Bularning hammasi bolalarning estetik didlarini tarbiyalaydi, ular kishilarning mehnat natijalarini yaqqol ko’rib, atrofdagi go’zallik inson mehnati tufayli yuzaga kelishiga ishonch hosil qiladilar. Mana shu jihatdan estetik tarbiyaning yana bir omili sifatida mehnat yuzaga chiqadi. MTM yer maydonchasi va tabiat burchagidagi usimlik va xayvonlarni kuzatishkamda parvarish qilish bolalarda estetik idrokni, ularga nisbatan to’g’ri munosabatni, go’zallik yaratish xoxishini shakllantiradi hamda qizg’in faoliyatga undaydi. Yilning yoz fasllarida polizda, gulzorda, yer maydonchasida mehnat qilish jarayonida ham bolalar estetik zavq oladilar. Ko’zda o’z mehnati mevasini yeyish bolaga alohida estetik xuzur bag’ishlaydi. Dala va bog’larga sayrga borganda tabiatning go’zalligi va boyligidan, u yerdagi dehqonlarning yaratuvchilik mehnatlaridan benixoya zavqlanishadi. Estetik tarbiya omillari orasida san’at muhim o’rin egallaydi. San’at - ijtimoiy ong va faoliyatning o’ziga xos shakli bo’lib, tevarak-atrof va borlikni badiiy obrazlarda aks ettirilishidir. Estetik tarbiyaning eng muhim omili sifatida sanat nafaqat badiiy qadriyatlarni idrok qilish, balki ularni yaratishni ham o’z ichiga oladi. Badiiy kadriyatlarni yaratishga jamiyat a’zolarining, ayniqsa, yosh avlodning faol ishtirok etishi ularda estetik did-farosat va talab-extiyojlarning rivojlanishiga, ijodkorlik qobiliyatlarini rag’batlantirishga olib keladi. MTMda bolalarni estetik jihatdan tarbiyalashda san’atning xilma-xil turlari va janrlaridan, xususan musiqa va tasviriy sanatdan foydalaniladi. Estetik tarbiyaning vositalaridan yana biri qo’g’irchoq teatridir. Qo’g’irchoq teatri dunyoning ko’plab xalq va elatlariga qadim zamonlardan buyon ma’lum. U jamiyat hayotida muhim ahamiyat kasb etib kelgan. Qo’g’irchoq teatri har qaysi davlatda turli shaklda, turli hajmda, o’ziga xos tarzda taraqqiy etib, rivojlanib kelgan. Maktabgacha yoshdagi bolalarni estetik tarbiyalashda qo’g’irchoq teatri vositasidan samarali foydalanish - bolalarning iqtidori, obyektiv borliq haqidagi tasavvuri, dunyoqarashini yanada rivojlantirish uchun qulay shart-sharoitni yaratishi bilan ahamiyatlidir. O’zbekiston Respublikasining Birinchi Prezidenti I.A.Karimov ta’biri bilan aytganda:“Yoshlarning ma’naviy olamini bolalikdan boshlab ezgu g’oyalar asosida shakllantirish va kamol toptirish haqida gap borar ekan, yana bir muhim masala xususida to’xtalib o’tish o’rinli, deb o’ylayman. U ham bo’lsa, dunyoga xayrat ko’zi bilan boqib, undan o’zicha ma’no topishga intiladigan murg’ak farzandlarimizning qiziqishi va xissiyotlariga mos qo’g’irchoq va o’yinchoqlar ishlab chiqarish masalasidir”. Zero, qo’g’irchoq teatri vositasida bolaning atrof-muhit, hayot haqidagi tasavvurlari, taassurotlari, u yoki bu xodisalarni tushunish, go’zallikni ko’ra bilish va xis etishga ma’suliyat xissi oshadi. Qo’g’irchoq teatrining bolalarning estetik tarbiyalashda nihoyatda kuchli ta’sir etishi uning soddaligi, odatdan tashkari jo’shqinligi va qo’g’irchoqligi, shuningdek, badiiy so’z, musiqa, qo’shiq, raqs, tasviriy san’at kabi tarkibiy qismlarning uzviy jipslashib ketganligi bola ko’z o’ngida yaqqol namoyon bo’lishidir. Maktabgacha yoshdagi bolalarning qo’g’irchoq teatri vositasida estetik sifatlarini shakllantirish jarayonida quyidagi bosqichlarning amalga oshirilishi maqsadga muvofiqdir:
Estetik tarbiya ko'p qirrali falsafiy, umumiy madaniy psixologik-pedagogik ta'lim bo'lib, bu, xususan, mutaxassislar tomonidan qo'llaniladigan kategoriyali apparatlar bilan tasdiqlanadi. U faylasuflar, sotsiologlar, madaniyat arboblari, psixologlar va pedagoglarning intellektual va ixtiyoriy sa'y-harakatlarini qo'llashning ikkita yaqin, ammo bir xil bo'lmagan sohalarini qamrab oladi. Umumiy tushuncha (estetik tarbiya) ikki turni o'z ichiga oladi: badiiy (badiiy) va badiiy bo'lmagan vositalar (tabiat, mehnat, atrof-muhitni tashkil etish, ijtimoiy faoliyat, o'qitish) bilan ta'lim.

ESTETIK TARBIYA - bu bolaning hayotda, tabiatda, san'atda, go'zallik, mukammallik, uyg'unlikni idrok etish, baholash, sevish, tasdiqlash, "go'zallik qonunlari bo'yicha" yashash qobiliyatiga ega ijodiy faol shaxsini shakllantirishning maqsadli jarayoni.

Maktabgacha yoshdagi bolalarni ESTETIK TARBIYA - bolaning estetik tuyg'ularini rivojlantirishga hissa qo'shadigan, hayot va san'atdagi go'zallik haqidagi g'oyalar va bilimlarni shakllantirishga hissa qo'shadigan bolalar hayoti va faoliyatini tashkil etish, atrofdagi hamma narsaga estetik baholash va estetik munosabat. Biz.

ESTETIK IDEAL - bolaning yosh xususiyatlari va hayotiy tajribasini hisobga olgan holda shakllangan inson, atrof-muhit va san'atning mukammalligi va go'zalligi haqidagi g'oya. ESTETIK tuyg'u - bolaning san'at asariga, ijtimoiy hodisaga, shaxsga, tabiatga, atrof-muhitga, ob'ektiv dunyoga bo'lgan munosabatidan kelib chiqadigan, zavqlanish yoki nafrat bilan ajralib turadigan, ushbu mavzuni idrok etish, tushunish va baholash bilan birga keladigan hissiy tajriba.

SAN’AT TA’LIMI – san’at va badiiy, shu jumladan, mustaqil ijod sohasidagi bilim, ko‘nikmalarni egallash jarayoni.

BADDIY TARBIYA - his qilish, tushunish, baholash, san'atni sevish va undan zavqlanish qobiliyatini shakllantirish; Badiiy ta'lim badiiy va ijodiy faoliyatga turtki berishdan, estetik, shu jumladan badiiy qadriyatlarni amalga oshirish mumkin bo'lgan yaratishdan ajralmasdir.

MAKTABA BOLALARNING BADDIY IJODI - ob'ektiv ahamiyatga ega bo'lgan (birinchi navbatda, bola uchun) yangi mahsulotni yaratish, yaratilgan tasvirni yangi shaklda tavsiflovchi ilgari foydalanilmagan tafsilotlarni ixtiro qilish, yangi boshlanish, tugatish, yangi harakatlar, xususiyatlarni ixtiro qilish. qahramonlar va boshqalar, ilgari o'rganilgan tasvirlash usullari yoki vositalari "yangi vaziyatda hayratlanarlilik, bolaning hamma narsada tashabbuskorlik namoyon bo'lishi, tasvirning turli xil variantlarini ixtiro qilish, vaziyatlar, harakatlar.

ESTETIK TARBIYA USULLARI - estetik did asoslarini shakllantirish va ijodiy qobiliyatlarni rivojlantirishni nazarda tutuvchi, estetik g'oyalar, estetik tuyg'ular va badiiy faoliyatni rivojlantirishga qaratilgan tarbiyachi va bolaning birgalikdagi o'zaro bog'liq faoliyati usullari.

SAN’AT TARBIYASI USULLARI – tarbiyachi va bolaning san’at asarini tushunish va to‘g‘ri baholash qobiliyatini rivojlantirishga, shuningdek, badiiy ijod jarayonida badiiy va ijodiy ehtiyoj va qobiliyatlarni shakllantirish va rivojlantirishga qaratilgan o‘zaro bog‘liq bo‘lgan birgalikdagi faoliyati usullari. faoliyat.

Estetik tarbiya nazariyasi falsafiy fanlardan biri bo'lgan estetika ma'lumotlaridan inson dunyosining estetik rivojlanish qonuniyatlari, san'atning mohiyati, qonuniyatlari va roli haqidagi fandan foydalanadi. Estetik tarbiya jarayoni o'zaro bog'liq bo'lgan uchta bo'g'inni o'z ichiga oladi: estetik tajribalar tajribasini o'zlashtirish, amaliy badiiy va estetik faoliyat va badiiy ta'lim.

Estetik tarbiya ma'naviy-axloqiy, jismoniy, intellektual va kognitiv tarbiya bilan chambarchas bog'liq.

Estetik tarbiya ishlari quyidagi tamoyillarga asoslanadi:

- estetik tarbiya maktabgacha ta'lim muassasasida barcha tarbiyaviy ishlar bilan birgalikda amalga oshiriladi;

- bolalar ijodiyoti hayot bilan bog'liq bo'lib, bu bog'liqlik bolalarning badiiy faoliyati mazmunini boyitadi;

-badiiy-ijodiy faoliyat barcha tarbiyaviy va tarbiyaviy ishlar bilan o‘zaro bog‘liq;

- badiiy faoliyat mazmuni, shakllari va usullarining o'zgaruvchanligi;

- bolalardagi individual farqlarni aniqlash va har bir bolaning ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirishning eng yaxshi usullarini aniqlashga asoslangan estetik tarbiyaga individual yondashuv. Estetik tarbiya bo'yicha ishlar bolalarning maktabgacha ta'lim muassasasiga kelishidan boshlab kun davomida amalga oshirilishi kerak.

Estetik tarbiyaning vazifalarini shartli ravishda ikki guruhga bo'lish mumkin:

- nazariy bilimlarni o'zlashtirish (estetik bilimlarni shakllantirish; estetik madaniyatni tarbiyalash; voqelikka estetik munosabatni shakllantirish; estetik tuyg'ularni, hislarni, tajribalarni rivojlantirish; estetik idealni, go'zal bo'lishga intilishni shakllantirish; hamma narsada: fikrlarda, ishlarda, ishlarda, tashqi ko'rinishda; hayotdagi, ishdagi, tabiatdagi go'zallik bilan tanishish);

- amaliy ko'nikmalarni shakllantirish.

Bunday vositalar yordamida maktabgacha yoshdagi bolalarni estetik tarbiyalash amalga oshiriladi. o'yin va o'yinchoq sifatida, kundalik hayotning san'ati, estetikasi, tabiat, mehnat, mustaqil badiiy va ijodiy faoliyat, bayramlar va o'yin-kulgilar.

O'yin har doim ijodkorlikni o'z ichiga oladi. Agar maktabgacha yoshdagi bolalarning atrof-muhit haqidagi g'oyalari yomon bo'lsa, yorqin hissiy tajribalar bo'lmasa, ularning o'yinlari yomon va mazmunan monotondir. Taassurotlarni kengaytirish badiiy asarlarni o'qish jarayonida o'qituvchining hikoyasi, kuzatishlari yordamida amalga oshiriladi. O'yin materiali o'yinchoqlardir. Barcha o'yinchoqlar jozibali, rang-barang dizaynlashtirilgan, bolalarda qiziqish uyg'otadigan, tasavvurni uyg'otadigan bo'lishi kerak.

O'qituvchi san'atning barcha turlaridan - ertaklar, hikoyalar, topishmoqlar, qo'shiqlar, raqslar, rasmlar va boshqalardan foydalangan holda bolalarda har qanday yaxshi va go'zallikka sezgirlikni shakllantiradi, ularning ma'naviy dunyosini boyitadi.

Maktabgacha ta'lim muassasasini loyihalashning asosiy talablari - bu vaziyatning maqsadga muvofiqligi, uning amaliy asoslanishi, tozaligi, soddaligi, go'zalligi, rang va yorug'likning to'g'ri kombinatsiyasi, yagona kompozitsiyaning mavjudligi. Albatta, bolalarni go'zal narsalar bilan o'rab olishning o'zi etarli emas, ularni go'zallikni ko'rishga, uni qadrlashga o'rgatish kerak. Shuning uchun o'qituvchi bolalar e'tiborini xonaning tozaligiga, gullar, rasmlar olib keladigan go'zallikka qaratishi va eng muhimi, maktabgacha yoshdagi bolalarning o'zlarini xonani bezashga undashlari kerak.

Bolalarga erta yoshdanoq tashqi ko'rinish estetikasini, xulq-atvor madaniyati bilan uyg'unlashtirishga o'rgatish kerak. Bu borada kattalarning shaxsiy namunasi, ularning tashqi va ichki xulq-atvor madaniyatining birligi muhim rol o'ynaydi.

Bolalarni yoshligidanoq gullar, daraxtlar, osmon va hokazolarning go‘zalligiga qoyil qolishga emas, balki uning ko‘payishiga o‘z hissasini qo‘shishga ham o‘rgatish zarur. Yosh guruhda bolalar kattalarning ozgina yordami bilan baliqlarni boqishlari, bog'dagi va guruhdagi gullarni sug'orishlari mumkin va hokazo. Yoshi bilan maktabgacha yoshdagi bolalar uchun ish hajmi ortadi. Bolalar muayyan vazifani bajarish uchun ko'proq mustaqil va mas'uliyatli.

Mehnat faoliyati maktabgacha yoshdagi bolalarni estetik tarbiyalash vositalaridan biridir. Yoshligida o'qituvchi bolalarni maktabgacha ta'lim muassasalari xodimlarining mehnati bilan tanishtiradi, enaga, oshpaz va farroshning tirishqoq va chiroyli ishlashini ta'kidlaydi. Asta-sekin tarbiyachi bolalarni shahar va qishloqdagi barcha odamlarning mehnati quvonchli yashashga imkon berishini tushunishga olib keladi. Shu bilan birga, maktabgacha yoshdagi bolalar nafaqat kattalar mehnatining go'zalligi haqida o'ylashlari, balki ularda o'z imkoniyatlaridan foydalangan holda ishtirok etishlari muhimdir. Shuning uchun bolalar bog'chasida mehnat faoliyatining barcha shakllari qo'llaniladi.

Bayramlar va o'yin-kulgilar bolalarni muhim sanalar bilan bog'liq yangi yorqin taassurotlar bilan boyitadi, hissiy sezgirlikni va turli xil badiiy faoliyat turlariga qiziqishni oshiradi. Bolalar yoshligidanoq qo'shiq aytishga, she'r o'qishga, raqsga tushishga, rasm chizishga qiziqish bildiradilar. Bu birinchi ijodiy ko'rinishlar.^?

Estetik tarbiya usullari:

- empatiyaga, go'zallikka hissiy munosabatda bo'lishga va atrofdagi dunyodagi xunuklarni qoralashga undash usuli. Bu M!Ggod san’at asarlari yuksak badiiy mahorati bilan ajralib turadi, bolalar she’r, ertak, musiqa tinglaganlarida o‘qituvchi uchun nafaqat matnni, musiqiy chizmani, balki uning emotsional va obrazliligini ham to‘g‘ri takrorlash muhim ahamiyatga ega, deb hisoblaydi. ishlash. Faqat bu holatda tarbiyaviy ta'sirga erishish mumkin;

- ishontirish usuli bolalarda estetik idrok etish, badiiy did elementlarini rivojlantirish imkonini beradi. Bu usulning o'ziga xosligi shundaki, uni idrok etuvchi hodisa go'zal bo'lgandagina qo'llash mumkin;

- ko'niktirish usuli, amaliy harakatlardagi mashqlar. O'qitish usuli bolaning atrof-muhitni bezash, yaxshilash istagini ko'rsatishini nazarda tutadi, ya'ni. uni iloji boricha aylantiring va bu bilan tengdoshlaringizni, kattalaringizni xursand qiling;

- bolalarni ijodiy namoyon bo'lishga undaydigan vaziyatlarni qidirish usuli. Ushbu usuldan foydalanib, o'qituvchi bolalarni ertak o'ylab topishga, rasm chizishga, reja bo'yicha haykaltaroshlikka va hokazolarni taklif qiladi.

V.I.Loginova, P.G.Samorukovalar estetik tarbiya usullarining quyidagi tasnifiga amal qiladilar:

- estetik ong elementlarini shakllantirish usullari va usullari: estetik idrok, baholash, did, his-tuyg'ular, qiziqishlar va boshqalar. Bu metodlar guruhidan foydalanishda tarbiyachi bolalarning qaysi estetik hodisa bilan tanishganligiga qarab, ko‘rgazmali, og‘zaki, amaliy va o‘yin usullari hamda o‘qitish usullari yordamida bolalarning his-tuyg‘ulari va his-tuyg‘ulariga ta’sir qiladi;

- bolalarni estetik va badiiy faoliyat bilan tanishtirishga qaratilgan usullar. Ushbu usul va usullar guruhiga harakat usulini yoki namunasini ko'rsatish, mashqlar, tushuntirish so'z bilan birga hissiy tekshirish usulini ko'rsatish kiradi;

- estetik va badiiy qobiliyatlarni, ijodiy qobiliyatlarni, bolalarning mustaqil harakatlarining usullarini rivojlantirishga qaratilgan usullar va usullar. Ushbu usullar qidiruv vaziyatlarni yaratishni, har bir bolaga uning individual xususiyatlarini hisobga olgan holda tabaqalashtirilgan yondashuvni o'z ichiga oladi.

San'at o'qitish usullarining tasnifini N.A.Vetlugina aniqlagan:

- bilim manbasiga qarab (vizual, og'zaki, amaliy, o'yin);

- badiiy-ijodiy faoliyat turiga va tarbiyaviy vazifalarga qarab;

- badiiy va ijodiy qobiliyatlarni rivojlantirish vazifalariga qarab;

- bolalarning yosh xususiyatlariga qarab;

- bolalarning individual xususiyatlariga


Maktabgacha pedagogika bo'yicha beshiklar - 54. Maktabgacha yoshdagi bolalarni estetik tarbiyalash.

50/63 sahifa

54. Maktabgacha yoshdagi bolalarni estetik tarbiyalash.
Estetik tarbiya ko'p qirrali falsafiy, umumiy madaniy psixologik-pedagogik ta'lim bo'lib, bu, xususan, mutaxassislar tomonidan qo'llaniladigan kategoriyali apparatlar bilan tasdiqlanadi. U faylasuflar, sotsiologlar, madaniyat arboblari, psixologlar va pedagoglarning intellektual va ixtiyoriy sa'y-harakatlarini qo'llashning ikkita yaqin, ammo bir xil bo'lmagan sohalarini qamrab oladi. Umumiy tushuncha (estetik tarbiya) ikki turni o'z ichiga oladi: badiiy (badiiy) va badiiy bo'lmagan vositalar (tabiat, mehnat, atrof-muhitni tashkil etish, ijtimoiy faoliyat, o'qitish) bilan ta'lim.

ESTETIK TARBIYA - bu bolaning hayotda, tabiatda, san'atda, go'zallik, mukammallik, uyg'unlikni idrok etish, baholash, sevish, tasdiqlash, "go'zallik qonunlari bo'yicha" yashash qobiliyatiga ega ijodiy faol shaxsini shakllantirishning maqsadli jarayoni.

Maktabgacha yoshdagi bolalarni ESTETIK TARBIYA - bolaning estetik tuyg'ularini rivojlantirishga hissa qo'shadigan, hayot va san'atdagi go'zallik haqidagi g'oyalar va bilimlarni shakllantirishga hissa qo'shadigan bolalar hayoti va faoliyatini tashkil etish, atrofdagi hamma narsaga estetik baholash va estetik munosabat. Biz.

ESTETIK IDEAL - bolaning yosh xususiyatlari va hayotiy tajribasini hisobga olgan holda shakllangan inson, atrof-muhit va san'atning mukammalligi va go'zalligi haqidagi g'oya. ESTETIK tuyg'u - bolaning san'at asariga, ijtimoiy hodisaga, shaxsga, tabiatga, atrof-muhitga, ob'ektiv dunyoga bo'lgan munosabatidan kelib chiqadigan, zavqlanish yoki nafrat bilan ajralib turadigan, ushbu mavzuni idrok etish, tushunish va baholash bilan birga keladigan hissiy tajriba.

SAN’AT TA’LIMI – san’at va badiiy, shu jumladan, mustaqil ijod sohasidagi bilim, ko‘nikmalarni egallash jarayoni.

BADDIY TARBIYA - his qilish, tushunish, baholash, san'atni sevish va undan zavqlanish qobiliyatini shakllantirish; Badiiy ta'lim badiiy va ijodiy faoliyatga turtki berishdan, estetik, shu jumladan badiiy qadriyatlarni amalga oshirish mumkin bo'lgan yaratishdan ajralmasdir.

MAKTABA BOLALARNING BADDIY IJODI - ob'ektiv ahamiyatga ega bo'lgan (birinchi navbatda, bola uchun) yangi mahsulotni yaratish, yaratilgan tasvirni yangi shaklda tavsiflovchi ilgari foydalanilmagan tafsilotlarni ixtiro qilish, yangi boshlanish, tugatish, yangi harakatlar, xususiyatlarni ixtiro qilish. qahramonlar va boshqalar, ilgari o'rganilgan tasvirlash usullari yoki vositalari "yangi vaziyatda hayratlanarlilik, bolaning hamma narsada tashabbuskorlik namoyon bo'lishi, tasvirning turli xil variantlarini ixtiro qilish, vaziyatlar, harakatlar.

ESTETIK TARBIYA USULLARI - estetik did asoslarini shakllantirish va ijodiy qobiliyatlarni rivojlantirishni nazarda tutuvchi, estetik g'oyalar, estetik tuyg'ular va badiiy faoliyatni rivojlantirishga qaratilgan tarbiyachi va bolaning birgalikdagi o'zaro bog'liq faoliyati usullari.

SAN’AT TARBIYASI USULLARI – tarbiyachi va bolaning san’at asarini tushunish va to‘g‘ri baholash qobiliyatini rivojlantirishga, shuningdek, badiiy ijod jarayonida badiiy va ijodiy ehtiyoj va qobiliyatlarni shakllantirish va rivojlantirishga qaratilgan o‘zaro bog‘liq bo‘lgan birgalikdagi faoliyati usullari. faoliyat.

Estetik tarbiya nazariyasi falsafiy fanlardan biri bo'lgan estetika ma'lumotlaridan inson dunyosining estetik rivojlanish qonuniyatlari, san'atning mohiyati, qonuniyatlari va roli haqidagi fandan foydalanadi. Estetik tarbiya jarayoni o'zaro bog'liq bo'lgan uchta bo'g'inni o'z ichiga oladi: estetik tajribalar tajribasini o'zlashtirish, amaliy badiiy va estetik faoliyat va badiiy ta'lim.

Estetik tarbiya ma'naviy-axloqiy, jismoniy, intellektual va kognitiv tarbiya bilan chambarchas bog'liq.

Estetik tarbiya ishlari quyidagi tamoyillarga asoslanadi:

- estetik tarbiya maktabgacha ta'lim muassasasida barcha tarbiyaviy ishlar bilan birgalikda amalga oshiriladi;

- bolalar ijodiyoti hayot bilan bog'liq bo'lib, bu bog'liqlik bolalarning badiiy faoliyati mazmunini boyitadi;

-badiiy-ijodiy faoliyat barcha tarbiyaviy va tarbiyaviy ishlar bilan o‘zaro bog‘liq;

- badiiy faoliyat mazmuni, shakllari va usullarining o'zgaruvchanligi;

- bolalardagi individual farqlarni aniqlash va har bir bolaning ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirishning eng yaxshi usullarini aniqlashga asoslangan estetik tarbiyaga individual yondashuv. Estetik tarbiya bo'yicha ishlar bolalarning maktabgacha ta'lim muassasasiga kelishidan boshlab kun davomida amalga oshirilishi kerak.

Estetik tarbiyaning vazifalarini shartli ravishda ikki guruhga bo'lish mumkin:

- nazariy bilimlarni o'zlashtirish (estetik bilimlarni shakllantirish; estetik madaniyatni tarbiyalash; voqelikka estetik munosabatni shakllantirish; estetik tuyg'ularni, hislarni, tajribalarni rivojlantirish; estetik idealni, go'zal bo'lishga intilishni shakllantirish; hamma narsada: fikrlarda, ishlarda, ishlarda, tashqi ko'rinishda; hayotdagi, ishdagi, tabiatdagi go'zallik bilan tanishish);

- amaliy ko'nikmalarni shakllantirish.

Bunday vositalar yordamida maktabgacha yoshdagi bolalarni estetik tarbiyalash amalga oshiriladi. o'yin va o'yinchoq sifatida, kundalik hayotning san'ati, estetikasi, tabiat, mehnat, mustaqil badiiy va ijodiy faoliyat, bayramlar va o'yin-kulgilar.

O'yin har doim ijodkorlikni o'z ichiga oladi. Agar maktabgacha yoshdagi bolalarning atrof-muhit haqidagi g'oyalari yomon bo'lsa, yorqin hissiy tajribalar bo'lmasa, ularning o'yinlari yomon va mazmunan monotondir. Taassurotlarni kengaytirish badiiy asarlarni o'qish jarayonida o'qituvchining hikoyasi, kuzatishlari yordamida amalga oshiriladi. O'yin materiali o'yinchoqlardir. Barcha o'yinchoqlar jozibali, rang-barang dizaynlashtirilgan, bolalarda qiziqish uyg'otadigan, tasavvurni uyg'otadigan bo'lishi kerak.

O'qituvchi san'atning barcha turlaridan - ertaklar, hikoyalar, topishmoqlar, qo'shiqlar, raqslar, rasmlar va boshqalardan foydalangan holda bolalarda har qanday yaxshi va go'zallikka sezgirlikni shakllantiradi, ularning ma'naviy dunyosini boyitadi.

Maktabgacha ta'lim muassasasini loyihalashning asosiy talablari - bu vaziyatning maqsadga muvofiqligi, uning amaliy asoslanishi, tozaligi, soddaligi, go'zalligi, rang va yorug'likning to'g'ri kombinatsiyasi, yagona kompozitsiyaning mavjudligi. Albatta, bolalarni go'zal narsalar bilan o'rab olishning o'zi etarli emas, ularni go'zallikni ko'rishga, uni qadrlashga o'rgatish kerak. Shuning uchun o'qituvchi bolalar e'tiborini xonaning tozaligiga, gullar, rasmlar olib keladigan go'zallikka qaratishi va eng muhimi, maktabgacha yoshdagi bolalarning o'zlarini xonani bezashga undashlari kerak.

Bolalarga erta yoshdanoq tashqi ko'rinish estetikasini, xulq-atvor madaniyati bilan uyg'unlashtirishga o'rgatish kerak. Bu borada kattalarning shaxsiy namunasi, ularning tashqi va ichki xulq-atvor madaniyatining birligi muhim rol o'ynaydi.

Bolalarni yoshligidanoq gullar, daraxtlar, osmon va hokazolarning go‘zalligiga qoyil qolishga emas, balki uning ko‘payishiga o‘z hissasini qo‘shishga ham o‘rgatish zarur. Yosh guruhda bolalar kattalarning ozgina yordami bilan baliqlarni boqishlari, bog'dagi va guruhdagi gullarni sug'orishlari mumkin va hokazo. Yoshi bilan maktabgacha yoshdagi bolalar uchun ish hajmi ortadi. Bolalar muayyan vazifani bajarish uchun ko'proq mustaqil va mas'uliyatli.

Mehnat faoliyati maktabgacha yoshdagi bolalarni estetik tarbiyalash vositalaridan biridir. Yoshligida o'qituvchi bolalarni maktabgacha ta'lim muassasalari xodimlarining mehnati bilan tanishtiradi, enaga, oshpaz va farroshning tirishqoq va chiroyli ishlashini ta'kidlaydi. Asta-sekin tarbiyachi bolalarni shahar va qishloqdagi barcha odamlarning mehnati quvonchli yashashga imkon berishini tushunishga olib keladi. Shu bilan birga, maktabgacha yoshdagi bolalar nafaqat kattalar mehnatining go'zalligi haqida o'ylashlari, balki ularda o'z imkoniyatlaridan foydalangan holda ishtirok etishlari muhimdir. Shuning uchun bolalar bog'chasida mehnat faoliyatining barcha shakllari qo'llaniladi.

Bayramlar va o'yin-kulgilar bolalarni muhim sanalar bilan bog'liq yangi yorqin taassurotlar bilan boyitadi, hissiy sezgirlikni va turli xil badiiy faoliyat turlariga qiziqishni oshiradi. Bolalar yoshligidanoq qo'shiq aytishga, she'r o'qishga, raqsga tushishga, rasm chizishga qiziqish bildiradilar. Bu birinchi ijodiy ko'rinishlar.^?

Estetik tarbiya usullari:

- empatiyaga, go'zallikka hissiy munosabatda bo'lishga va atrofdagi dunyodagi xunuklarni qoralashga undash usuli. Bu M!Ggod san’at asarlari yuksak badiiy mahorati bilan ajralib turadi, bolalar she’r, ertak, musiqa tinglaganlarida o‘qituvchi uchun nafaqat matnni, musiqiy chizmani, balki uning emotsional va obrazliligini ham to‘g‘ri takrorlash muhim ahamiyatga ega, deb hisoblaydi. ishlash. Faqat bu holatda tarbiyaviy ta'sirga erishish mumkin;

- ishontirish usuli bolalarda estetik idrok etish, badiiy did elementlarini rivojlantirish imkonini beradi. Bu usulning o'ziga xosligi shundaki, uni idrok etuvchi hodisa go'zal bo'lgandagina qo'llash mumkin;

- ko'niktirish usuli, amaliy harakatlardagi mashqlar. O'qitish usuli bolaning atrof-muhitni bezash, yaxshilash istagini ko'rsatishini nazarda tutadi, ya'ni. uni iloji boricha aylantiring va bu bilan tengdoshlaringizni, kattalaringizni xursand qiling;

- bolalarni ijodiy namoyon bo'lishga undaydigan vaziyatlarni qidirish usuli. Ushbu usuldan foydalanib, o'qituvchi bolalarni ertak o'ylab topishga, rasm chizishga, reja bo'yicha haykaltaroshlikka va hokazolarni taklif qiladi.

V.I.Loginova, P.G.Samorukovalar estetik tarbiya usullarining quyidagi tasnifiga amal qiladilar:

- estetik ong elementlarini shakllantirish usullari va usullari: estetik idrok, baholash, did, his-tuyg'ular, qiziqishlar va boshqalar. Bu metodlar guruhidan foydalanishda tarbiyachi bolalarning qaysi estetik hodisa bilan tanishganligiga qarab, ko‘rgazmali, og‘zaki, amaliy va o‘yin usullari hamda o‘qitish usullari yordamida bolalarning his-tuyg‘ulari va his-tuyg‘ulariga ta’sir qiladi;

- bolalarni estetik va badiiy faoliyat bilan tanishtirishga qaratilgan usullar. Ushbu usul va usullar guruhiga harakat usulini yoki namunasini ko'rsatish, mashqlar, tushuntirish so'z bilan birga hissiy tekshirish usulini ko'rsatish kiradi;

- estetik va badiiy qobiliyatlarni, ijodiy qobiliyatlarni, bolalarning mustaqil harakatlarining usullarini rivojlantirishga qaratilgan usullar va usullar. Ushbu usullar qidiruv vaziyatlarni yaratishni, har bir bolaga uning individual xususiyatlarini hisobga olgan holda tabaqalashtirilgan yondashuvni o'z ichiga oladi.

San'at o'qitish usullarining tasnifini N.A.Vetlugina aniqlagan:

- bilim manbasiga qarab (vizual, og'zaki, amaliy, o'yin);

- badiiy-ijodiy faoliyat turiga va tarbiyaviy vazifalarga qarab;

- badiiy va ijodiy qobiliyatlarni rivojlantirish vazifalariga qarab;

- bolalarning yosh xususiyatlariga qarab;

- bolalarning individual xususiyatlariga qarab;

- badiiy fanlarning bosqichlariga qarab.

Sovet davridagi bolalar ijodiyotini rivojlantirish muammosi birinchi marta "Yagona mehnat maktabi to'g'risidagi nizom"da (1918) o'z aksini topgan bo'lib, unda bolalarning "sezgi organlari va ijodiy qobiliyatlarini tizimli rivojlantirish" masalasi ko'tarilgan. barcha yoshdagilar. Bundan tashqari, ushbu muammo maktabgacha ta'lim muassasalarining barcha dasturiy va uslubiy hujjatlarida aniqlanishi davom etmoqda. Bolalarning musiqiy ijodiyotini rivojlantirish masalasi B.V.Asafiev, V.N.Schatskaya, B.M.Teplov, D.B.Flerina, N.P.Sakulina, T.I.Komarov, V.A.Silivonlarning asarlarida tasviriy faoliyatda ijodiy qobiliyatlarni rivojlantirishga qiziqish bildirgan; og'zaki va teatr faoliyati - K.I.Chukovskiy, N.S.Karpinskaya, Z.A.Artemov.

Bolalar ijodi muammosi chet el tadqiqotchilari K. Buller, S. Xoll, 3, Freyd va uning izdoshlari asarlarida keng yoritilgan.

Hozirgi vaqtda maktabgacha yoshdagi bolalarni badiiy rivojlantirish dasturi, bolalarni estetik tarbiyalash kontseptsiyasi ishlab chiqilgan.

Bolaning ijodiy faoliyatida uchta asosiy bosqichni ajratib ko'rsatish kerak, ularning har biri o'z navbatida batafsil ma'lumotga ega bo'lishi mumkin.

1. G’oyaning paydo bo’lishi, rivojlanishi, anglashi va dizayni.

2. Bolalar tomonidan tasvir yaratish.

3. Natijalarni tahlil qilish.

Bolalar ijodiyotini rivojlantirish shartlari:

qulay muhit yaratish;

o'yinning pedagogik jarayoniga, o'yin vaziyatlariga, o'yin texnikasiga keng kiritish;

sinflarning ijtimoiy yo'naltirilganligi, faoliyatni ijobiy baholash.

- tasviriy faoliyat, uning davomida bolalar rasm chizish, haykaltaroshlik, loyihalash, ilovalar yaratish;

- badiiy va nutqiy faoliyat bolalarning she'rlarini o'qish, ertaklar, hikoyalar, topishmoqlar, hikoyalar o'ylab topish, ko'rgan yoki eshitganlari haqida taassurot almashish, kitoblardagi rasmlarni muhokama qilish va hokazolarni o'z ichiga oladi;

- musiqiy faoliyat, uning davomida bolalar qo'shiq aytadilar, raqsga tushadilar, "kontsert" o'ynaydilar, cholg'u asboblarini chaladilar, musiqa tinglaydilar, opera yozadilar.

- teatr faoliyati bolalarning qo'g'irchoq, soya, samolyot, barmoq teatrida o'ynashini, flanelografdan foydalanishni, o'yin-dramatizatsiyani o'z ichiga oladi.

Ta'limning zamonaviy nazariyasi va amaliyotida barqaror rivojlanish kontseptsiyasiga alohida e'tibor qaratilmoqda, chunki aynan ta'lim mamlakatning iqtisodiy farovonligi va milliy xavfsizligida asosiy rol o'ynaydi.

Barqaror rivojlanish tarixi 1992 yilda Rio-de-Janeyroda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Atrof-muhit va rivojlanish bo'yicha konferentsiyasi bo'lib o'tgan paytdan boshlanadi. Ushbu sohadagi etakchi mutaxassislar bu yilni ko'rib chiqilayotgan hodisaning boshlang'ich nuqtasi deb atashadi. Keyin 2002 yilda Yoxannesburgda Barqaror rivojlanish bo'yicha Butunjahon sammiti bo'lib o'tdi.

2003 yilda (Marrakesh), 2005 yilda (Kosta-Rika), 2007 yilda (Stokgolm) Xalqaro ekspertlar yig'ilishlari doirasida maslahatlashuvlardan barqaror rivojlanish bo'yicha maslahat qo'mitasini amalga oshirish va shakllantirishga o'tish amalga oshirildi.

2011 yil muhim yil bo'ldi, chunki bu yil Nyu-Yorkda Barqaror rivojlanish komissiyasining 19-yig'ilishi bo'lib o'tdi va dunyoning barcha davlatlarining barqaror rivojlanishi uchun 10 yillik harakatlar doirasi qabul qilindi.

Keyingi 2012 yilda Rio-de-Janeyro yana BMTning Barqaror rivojlanish bo'yicha konferentsiyasining markaziy joyiga aylandi, unda asosiy mavzular muhokama qilindi: barqaror rivojlanish va qashshoqlikni qisqartirish kontekstida yashil iqtisodiyot; barqaror rivojlanish uchun institutsional asoslar; barqaror ishlab chiqarish va iste'mol va boshqalar.

2015 yilda quyidagilar qabul qilindi:

2030 yilgacha Barqaror rivojlanish kun tartibi (Barqaror rivojlanish maqsadlari);

Iqlim o'zgarishi bo'yicha BMT doiraviy konventsiyasi bo'yicha Parij kelishuvi. Yuqoridagi ilmiy-amaliy tadbirlar ta'lim sohasini har bir fuqaro shaxsini rivojlantirish

masalalarini hal qilishga yo'naltiradi va yosh fuqarolarning estetik madaniyatini shakllantirish uchun ijtimoiy ahamiyatga ega bo'lgan platformalar yaratadi.

Shuni ta'kidlash kerakki, aynan ta'lim har doim jamiyat oldiga qo'yilgan vazifalarga javob beradi va har bir shaxs uchun sifatli hayotning samarali mavjudligi uchun resurs beradi.

O'z navbatida, XX asrning buyuk faylasufi va mutafakkiri Pitirim Aleksandrovich Sorokinning milliy va xalqaro e'tiqoddagi ta'lim tizimlarining qadriyat shartlarini barqaror va yaxlit o'rnatish to'g'risidagi, shu jumladan sohaga nisbatan so'zlarini ta'kidlash tavsiya etiladi. maktabgacha yoshdagi bolalik davri.

Ma'lumki, XXI asrda inson hayoti. asosan iste'molchi tabiatiga ega. Ko'pgina hollarda, bu iste'mol davri va jamiyat, submadaniyat va ijtimoiy klasterlarning qiymat-semantik sohasini qayta yo'naltirish bilan bog'liq.

Zamonaviy nazariyotchilar va amaliy ta'limning tadqiqotlari shuni ko'rsatadiki, kattalar dunyosi estetik his-tuyg'ular va fazilatlarni hisobga olmasdan, ularni moddiy asosda birlashtirish orqali bolalar dunyosi uchun rivojlanish vazifalarini qo'yadi. Bizning fikrimizcha, bu hozirgi paytda fuqarolik jamiyati sub'yektlariga nisbatan g'ayriinsoniy munosabat natijalariga ko'plab murojaatlarni keltirib chiqaradigan eng dolzarb muammodir.
Aynan bolalar o'zlarining xatti-harakatlarini kichik hayotdagi asosiy modellaridan - ota-onalaridan nusxa ko'chirishadi. Zamonaviy ota-onalar bolalarni ish bilan ta'minlash va ma'lum darajada xavfsiz bo'lgan bolalik makonini yaratish munosabati bilan xizmatlar va o'yin-kulgilar sohasida imkoniyatlarni (har doim ham ijobiy emas) berishni maqsadga muvofiq deb bilishadi.

Biroq, ota-onalar hamjamiyati bola shaxsining barkamol rivojlanishi uchun eng muhim manba - estetik tarbiyani sog'inadi.

Aynan shu g'oya Rossiya Federatsiyasi Prezidentining 2018 yil maydagi farmonining vazifalarida - Rossiya Federatsiyasi xalqlarining ma'naviy va axloqiy qadriyatlariga asoslangan barkamol va ijtimoiy mas'uliyatli shaxsni tarbiyalashda o'z ifodasini topgan. , tarixiy va milliy madaniy an'analar. Bizning fikrimizcha, estetik tarbiya yangi davr shaxsini yaratishning asosiy omili bo'lib, ta'lim munosabatlarining barcha ishtirokchilari u o'qitish va tarbiyalashda barcha ta'lim sohalarini estetiklashtirish orqali bolaning kelajakdagi rivojlanishi uchun sharoit yaratishi kerak. zamonaviy maktabgacha ta'lim tashkilotida (DOO) butun faoliyat davridan o'tadi.

Yuqorida aytilganlarning barchasi bolaning shaxsi va jamiyatining o'zaro bog'liqligining eng muhim vositasi va mexanizmi bo'lgan estetik tarbiya nazariyasi va amaliyoti muammolarini dolzarblashtiradi.

Maktabgacha yoshdagi bolalik - bu insonning butun hayotining poydevori qo'yilgan davr. Aynan shu davrda mehr-oqibat, go'zallik va atrofdagi voqelikka nisbatan sezgirlik shakllanadi. Shuning uchun ham maktabgacha tarbiya sharoitida ham, oila sharoitida ham har bir bolaning rivojlanishi uchun estetik jihatdan qulay muhit yaratish juda muhimdir.

Bolaning birlamchi sotsializatsiyasi allaqachon oila davrasida sodir bo'la boshlaydi, lekin u bola bog'chasiga kirgan paytda muhim mavqega etadi. Bu vaqtda bolaning o'z-o'zini, aqliy yo'riqnomalarini faollashtirish, bilish faolligi, o'z-o'zini estetiklashtirish va hokazolar sodir bo'la boshlaydi.

Bundan tashqari, biz o'rganayotgan muammoga ko'ra, maktabgacha yoshdagi bolaning o'z mulohazalarini mustaqil ravishda qurishga harakat qilishi, o'zining kichik ijtimoiy tajribasini izohlashga, muayyan muammolarga o'z munosabatini bildirishga, yaxshini yomondan, go'zalni xunukdan va boshqalardan ajratishga harakat qilishi diqqatga sazovordir. hokazo. Boshqacha qilib aytganda, bolaning shaxsiyati shakllanishining birinchi bosqichi mikropsixo-fiziologik darajada sodir bo'lib, bu erda estetik tarbiya muhim o'rin egallashi kerak.

Bizning fikrimizcha, maktabgacha yoshdagi bolalarni estetik tarbiyalash bolaning voqelikka munosabatini shakllantirishning samarali vositasi, uni yuksak axloqiy va intellektual tarbiyalash mexanizmi va natijada ma'naviy boy va ko'p tomonlama shakllangan shaxsni rivojlantirish vositasidir.

Maktabgacha yoshdagi bolalarni estetik tarbiyalash muammosining ta'lim sohasidagi dolzarbligi maktabgacha ta'lim bo'yicha Federal davlat ta'lim standartining (FSES DO) joriy etilishi bilan bog'liq. Bolalarni estetik tarbiyalash mavzusidagi ushbu muhim hujjatni ko'rib chiqing.

GEF DO "bolalar shaxsiyatining umumiy madaniyatini, shu jumladan sog'lom turmush tarzi qadriyatlarini shakllantirish, ularning ijtimoiy, axloqiy,estetik, intellektual, jismoniysifatlar

bolaning tashabbusi, mustaqilligi va mas'uliyati, ta'lim faoliyati uchun zarur shart-sharoitlarni shakllantirish

Bundan tashqari, hududbadiiy va estetik rivojlanishrivojlantirishni o‘z ichiga oladi badiiy asarlarni (og'zaki, musiqiy, vizual), tabiat olamini qiymat-semantik idrok etish va tushunish uchun zarur shart-sharoitlar;estetik munosabatni shakllantirish dunyo uchun echimlar; san'at turlari haqida elementar g'oyalarni shakllantirish; musiqa, badiiy adabiyot, folklorni idrok etish; san'at asarlari qahramonlariga hamdardlikni rag'batlantirish; bolalarning mustaqil ijodiy faoliyatini amalga oshirish (nozik, konstruktiv-namunali, musiqiy)"

Boshqacha qilib aytganda, FSES DO bolalar bog'chasida va undan tashqarida bolalarning estetik tarbiyasini qurish uchun asosiy vositalarni belgilaydi. Pedagog bu hodisani insonparvar shaxsga aylantirish va kattalar dunyosida fuqarolik jamiyati sharoitida o'zini o'zi rivojlantirish uchun qo'shimcha imkoniyatlar yaratish uchun har bir bolada go'zallik va ijobiy his-tuyg'ularni shakllantirishga chaqiriladi.

Maktabgacha yoshdagi bolalik sohasidagi yetakchi mutaxassislar (T. S. Komarova, M. B. Zatsepin, G. P. Novikova, A. I. Savenkov, R. G. Kazakova) rahbarligida olib borilgan tadqiqotlar estetik faoliyat ijtimoiy faol shaxsni tarbiyalashning samarali vositasi ekanligini ko'rsatadi.

Bolalarga estetik tarbiya berish muammosi hamma davrlarda ham dolzarb bo‘lib, Yu.B.Aliyev, M.V.Boguslavskiy, Yu.B.Borev, M.S.Kagan, N.I.Kiyashenko, B.T.Lixacheva kabi olimlarning tadqiqotlari va ishlarida o‘z aksini topgan. , VN Shatskaya. Ushbu o'qituvchilar va bolalik psixologlarining tadqiqotlari zamondoshlarga bolalarni estetik tarbiyalashning terminologik, kontseptual va nazariy va uslubiy apparatini aniqlashtirishga, uning mohiyatini va turli xil ta'lim imkoniyatlariga ega bo'lgan bolalar uchun ushbu hodisaning vazifalarining ko'p qirrali tabiatini tushunishga yordam beradi.

Bundan tashqari, maktabgacha ta’lim bo‘yicha yuqori malakali mutaxassislar – L. D. Lazutkin, R. Orlov, A. Surovtsev, E. Tixeeva, L. Shleger, V. Shmidt va umumiy psixologiya, pedagogika, fiziologiya – E. Arkin, P. Blonskiylarning ishlari. , K. Kornilov, S. Shatskiy va boshqalar - bolalarni estetik tarbiyalashning faol qiziqishi va boyligini, bolalar tafakkurini shakllantirishga metodik yondashuvlarni aks ettirdi.

Maktabgacha ta'lim tashkilotining pedagogik jarayonidagi estetik faoliyat atrofdagi hayot (tabiat, kattalar faoliyati) bilan tanishish bilan muvaffaqiyatli o'zaro bog'liqdir. Buni tadqiqotlar tasdiqlaydi - S. D. Galayda "Katta yoshdagi maktabgacha yoshdagi bolalarning rasmlarida kattalar ishini aks ettirish", E. Yanakieva "Vizual faoliyatning tabiat bilan aloqasi" va boshqalar. - va bu mualliflarning keng ko'lamli eksperimental ishlari Rossiya Federatsiyasida va xorijiy mamlakatlarda (Germaniya, Italiya) turli platformalarda tasviriy san'at bo'yicha maqolalar.

Maktabgacha yoshdagi bolalarni estetik tarbiyalash usullariga, bizning fikrimizcha, quyidagilarni kiritish maqsadga muvofiqdir:

bevosita kuzatish usuli;

o'qitish usuli;

empatiyani uyg'otish usuli, go'zallikni hissiy ijobiy his qilish va atrofdagi jamiyatda xunuklikka salbiy munosabatda bo'lish mashqlari;

amaliy harakatlar usuli;

ishontirish usuli;

izlash usuli va muammoli vaziyatlar

Maktabgacha yoshdagi bola o'z mahsulotini yaratib, nafaqat o'zi uchun harakat qiladi, balki maktabgacha yoshdagi nazariyotchilar va amaliyotchilar tomonidan talqin qilinganidek, uning harakatga, harakatga bo'lgan ehtiyojini qondiradi. Bola o'zining rasm chizish, modellashtirish, raqsga tushish va boshqa faoliyati bilan boshqalarga ta'sir o'tkazishga va ularning baholarini olishga intiladi.

Zamonaviy maktabgacha ta'lim tashkilotida xavfsiz va estetik jihatdan boy va undan ham yaxshiroq - qulay muhitni yaratish vazifa bo'lib, uni hal qilish nafaqat bolalarning hayoti va sog'lig'ini (jismoniy va aqliy) himoya qilish, balki bolalar uchun ham zarurdir. bolalarni har tomonlama rivojlantirish va ularni maktabda o'qishga tayyorlash.

Bolalar hayoti o'tkaziladigan, bola o'zini xotirjam, xavfsiz va ishonchli his qiladigan muhitni yaratish kerak. Buning uchun u kattalarning e'tibori va g'amxo'rligi bilan o'ralgan bo'lishi kerak. Bunday vaziyatga faqat yosh ko'rsatkichlariga muvofiq bolalar guruhlarini to'ldirish normalari kuzatilgan taqdirdagina erishish mumkin.

Maktabgacha ta'lim muassasasining tarbiya va ta'lim faoliyatida yaxlit yo'naltirilgan yondashuv bolada estetik kompetentsiyalarni, ijtimoiy yo'naltirilgan fazilatlarni, ijodiy faoliyatni va boshqalarni shakllantirishga yordam beradi. Kelajakda bolaning estetik ko'rsatmalar bilan to'liq tanishishi allaqachon kattalar odamida yuqori darajadagi ijtimoiy va insonparvarlik bilan faol fuqarolik pozitsiyasida shakllanadi.

Shuni ta'kidlash kerakki, maktabgacha ta'limning zamonaviy pedagogik nazariyasi va ta'lim amaliyotida maktabgacha yoshdagi bolalarning estetik tarbiyasini amalga oshirishning muhim bagaji, shu jumladan, ushbu hodisaning uslubiy ko'rsatmalari to'plangan. Biroq, maktabgacha yoshdagi bolalarni estetik tarbiyalashning tashkiliy-axborot va uslubiy-nazariy masalalari etarlicha keng ishlab chiqilmagan, bu zamonaviy rus tilining yangi ijtimoiy-madaniy sharoitida o'rganilayotgan muammoni rivojlantirishning yangi vektorlari haqida gapirishga imkon beradi. Federatsiya.

Xulosa qilib shuni ta'kidlaymizki, maktabgacha yoshdagi bolalarni to'laqonli estetik tarbiyalash barcha ta'lim sub'ektlari tomonidan kuzatilgan quyidagi tashkiliy-pedagogik shartlarni hisobga olgan holda amalga oshirilishi kerak:

bolalarning muayyan faoliyatiga ustuvor e'tibor qaratish: o'yin, vizual, teatrlashtirilgan, konstruktiv, musiqiy, ular optimal tashkil etilgan taqdirda, bolaning har tomonlama rivojlanishini ta'minlashi va uning hayotini qiziqarli mazmun bilan to'ldirishi mumkin;

pedagogik xodimlarning integratsiya asosida qurilgan ta’lim mazmunini tanlashga ijodiy yondashishini, shuningdek, bu yo‘nalishda ishning turli shakllari, usullari va usullaridan foydalanish uchun bolalar bilan mashg‘ulotlar tashkil etishni dolzarblashtirish;

estetik tarbiya mazmunida bolalarning yoshga bog'liq psixofiziologik xususiyatlarini hisobga olish;

insoniyatning ijtimoiy-tarixiy tajribasini ochib berish, u rus olimlari I. Ya.Lerner va M.N.Skatkinlarning fikricha, to‘rt komponentni o‘z ichiga oladi: bilim, ko‘nikma va malakalarga asoslangan bilim, ko‘nikma, malaka va ijodiy faoliyat tajribasi hamda. Shuningdek, bolalik sayyorasi dunyosiga hissiy munosabat tajribasi.