Mavzu. Fizik kimyo. Termodinamika va termokimyo. Elektrokimyo

---

  

14- MAVZU. FIZIK KIMYO. TERMODINAMIKA VA TERMOKIMYO. 

ELEKTROKIMYO. 

Reja. 

14.1.Fizik kimyoning vujudga kelishi va rivojlanishi. 

14.2.Moddalarning agregat holati.  

14.3.Termodinamika asoslari va qonunlari va qishloq xo’jaligida qo’llanilishi. 

14.4.Termokimyo. 

14.5.Eritmalarni elektr o‘tkazuvchanligi. Kalraush qonuni 

14.6.Elektrokimyo. Galvanik elementlarning elektr yurituvchi kuchi. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 Fizik kimyoning vujudga kelishi va rivojlanishi. 

Fizik  kimyoning  vujudga  kelishi  va  rivojlanishi.Fizik  kimyo  fani  -  atom,  molekula, 

moddalardagi  ximiyaviy  xodisalar,  ximiyaviy  o’zgarishlar  va  tuzilishlarni  fizika  usullarida 

o’rganib, fizika qonun - qoidalari asosida echib beradigan fan sifatida 1750 yilda vujudga keldi. 

Rus olimi M.V.Lomonosov fizik kimyo fanining asoschisi. U, 1751 yil Peterburgda fanlar 

akademiyasining  talabalariga  fizik  kimyodan  maruza  o’qiydi.  U  birinchi  bo’lib    haqiqiy  fizik 

kimyoga  kirish  o’quv  qo’llanmasini  yozadi.  M.V.Lomonosov  shunday  deydi:  Fizik  -  kimyo  - 

ximiyaviy  operatsiyalar  natijasida  murakkab  moddalarda  sodir  bo’ladigan  o’zgarishlarni  fizik 

qonun - qoidalari va tajribalari asosida tushuntirib beruvchi fandir.  

[Anatol malijevskґy.Physical chemistry inbrie., 2005 4 bet] 

M.V.Lomonosov  kimyoda  fizik  tekshirish  usullarini  qo’llab,  o’zining  modda  massasi  va 

energiyasini saqlanish qonunini yaratadi. 

U eritma - erigan modda molekulalari bilan erituvchi modda molekulalarining o’zaro tasiri 

deydi. Eritmaning temperaturasi, uning kontsentratsiyasiga bog’liqligini ko’rsatadi. 

 1836 yili rus olimi G.I.Gess ximiyaviy reaktsiyalar vaqtida umumiy issiqlik effekti doimiy 

qiymatga ega bo’lib, u oraliq reaktsiyalar issiqlik effektlarining yig’indisiga teng bo’lishi qonunini 

kashf etadi. 

1869 yili D.I.Mendeleev tomonidan ximiyaviy elementlar davriy qonunining kashf etilishi 

fizik kimyoning taraqqiyotiga keng yo’l ochib berdi. 

N.S.Kurnakov  fizik  -  kimyo  analiz  usullarini,  N.N.Semyonov  zanjirsimon  reaktsiyalarni 

kashf etdilar. 

Vant  -  Goff,  V.Ostvald  eritmalarga  oid  qonunlarni,  S.Arrenius  elektrolitik  dissotsilanish 

nazariyasini, P.Kyuri, M.Skladovskaya - Kyuri radioaktivlik xodisalarni kashf etdilar. 

O’zbek  olimlaridan  akademik  X.U.Usmonov  yuqori  -  molekulyar  moddalarning 

modifikatsiyasi  va  fizik  xususiyatlarini,  akademik  M.N.Nabiev  mineral  o’g’itlarning  fizik 

ximiyasini,  muxbir  azolardan  M.A.Asqarov,  S.SH.Rashidovalar  polimer  -  modda-larning  fizik 

ximiyasini rivojlantirishga va A.M.Murtazaev elektroximiyaga o’zlarining xissalarini qo’shdilar. 

     Qishloq xo’jaligining ko’p soxalarida - agronomiyada, agroximiyada, tuproqshunoslikda, 

zooinjeneriyada fizik - kimyoning zamonaviy analiz usullaridan keng foydalanilmoqda.