Mavzu: issiqlik almashinish

 Shu tarzda, qo‘shni atomlar ham tez qizib, muhit haroratigacha isiydi. o‘z energiyasini qo‘shni atomga bergani hamonoq, olovga eng yaqin turgan atomlar ushbu energiyani yana tezkorlik bilan olovdan kelayotgan issiqlik energiyasi hisobidan kompensatsiyalaydi va yana qo‘shnisiga energiya uzatadi.

•  Shu tarzda, qo‘shni atomlar ham tez qizib, muhit haroratigacha isiydi. o‘z energiyasini qo‘shni atomga bergani hamonoq, olovga eng yaqin turgan atomlar ushbu energiyani yana tezkorlik bilan olovdan kelayotgan issiqlik energiyasi hisobidan kompensatsiyalaydi va yana qo‘shnisiga energiya uzatadi.
• Shu tarzda, atomlararo zanjir orqali issiqlik metall bo‘ylab tezkorlik bilan tarqaladi va butun metall bo‘ylab yoyiladi. Shunday qilib, issiqlik o‘tkazuvchanlik bu - issiqlik o‘tkazuvchan moddani tashkil qiluvchi atom yoki molekulalarning o‘zaro to‘qnashishi orqali issiqlik uzatilishi va issiqlik almashinishi jarayonlarini asoslab berar ekan. Ya'ni, issiqlik harakati butun jism bo‘ylab tarqaladi; lekin, bu jarayonda issiqlikni bir-biriga uzatadigan atom va molekulalarning o‘zi harakatlanmaydi.

Avvalgi ikki xil usuldagi issiqlik uzatilishidan tubdan farqli ravishda, nurlanish jarayonida issiqlik uzatilishida, moddaning o‘zi xoh u qattiq modda, xoh u suyuqlik yoki gaz bo‘lsin, issiqlik uzatish ishiga mutlaqo aralashmaydi. Bu holatda, issiqlik almashinuvi borishiga bosh sabab - Stefan-Botsman qonuniga ko‘ra, tabiatda, harorati mutlaq nol haroratdan yuqori bo‘lgan har qanday jismning atrof-muhitga o‘zidan energiya taratishi bo‘ladi. Bunda nurlanish turi jismning haroratiga bog‘liq bo‘ladi. Buni kundalik turmushda ham oddiy misollar orqali kuzatish mumkin. Masalan, temirchi ishlov berayotgan metall qizish jarayonida avvaliga qizaradi, harorat ortgan sari u sarg‘ayib, zarg‘aldoq tusga kiradi va oxiri deyarli oq ranggacha o‘zgaradi. Bu jismning harorati ortib borayotganidan dalolat beradi.

• Avvalgi ikki xil usuldagi issiqlik uzatilishidan tubdan farqli ravishda, nurlanish jarayonida issiqlik uzatilishida, moddaning o‘zi xoh u qattiq modda, xoh u suyuqlik yoki gaz bo‘lsin, issiqlik uzatish ishiga mutlaqo aralashmaydi. Bu holatda, issiqlik almashinuvi borishiga bosh sabab - Stefan-Botsman qonuniga ko‘ra, tabiatda, harorati mutlaq nol haroratdan yuqori bo‘lgan har qanday jismning atrof-muhitga o‘zidan energiya taratishi bo‘ladi. Bunda nurlanish turi jismning haroratiga bog‘liq bo‘ladi. Buni kundalik turmushda ham oddiy misollar orqali kuzatish mumkin. Masalan, temirchi ishlov berayotgan metall qizish jarayonida avvaliga qizaradi, harorat ortgan sari u sarg‘ayib, zarg‘aldoq tusga kiradi va oxiri deyarli oq ranggacha o‘zgaradi. Bu jismning harorati ortib borayotganidan dalolat beradi.