|
4-mavzu. Operatsion tizimlar. OT komandalari
4.1 Windows OTning komandali fayllari.
Bilamizki, Microsoft dunyodagi kompyuterlarga o'rnatilgan Windows OT
ning asoschi va ishlab chiqaruvchi yagona kompaniya hisoblanadi. Microsoft ga
1975-yil 4-aprelda Bill Gates Paul Allen tomonidan asos solingan. Endi operatsion
tizim tushunchasiga ta'rif berska, operatsion tizim bu apparat (qurilmalar) va
dasturiy ta'minotni bir biriga bog'lagan holda foydalanuvchi bilan kompyuterni
muloqotlashuviga sharoit yaratib beruvchi interfeys (bog'lovchi) hisoblanadi.
Windows OT imini ishlab chiqqunga qadar 2 ta OT ishlab chiqilgan. Bular: OS/2
va MS-DOS (Microsoft - Disk Operating System) bo'lgan.
MS-DOS operatsion tizimi
OS/2 operatsion tizimi
Bizda endi Windows tushunchasi nima ekanligi haqida savol tug'iladi? xo'sh u
nima? qanday tizim? Bunga biz quyidagicha javob beramiz. Windows so'zi
inglizcha so'z bo'lib, «oynalar» degan ma'noni beradi. Ya'ni Windows OT imida
ishlaganimizda biz faqat oynalar bilan ishlayotgan bo'lamiz, biron hujjat ochsak
ham, papka ochsak ham, xattoki o'yin o'ynaganda ham oynada ochilgan o'yinni
o'ynayotgan bo'lamiz. Windows OT imi versiyalari haqida gaplashadigan bo'lsak,
Windowsning quyidagi versiyalari mavjud:
Windows1-3.1 - ya'ni Windows 1 (1985), Windows 2 (1987), Windows 3
(1990) va Windows 3.1 (1992). Bu OT lar deyarli bir xil bo'lib faqat ba'zi
yangilanishlar bilan yangilangan. Masalan bu kabi OT larda, birinchi grafikali
operatsion tizim, birinchi marta operatsionda sichqoncha qo'llanilgan, birinchi
o'yinni o'z ichiga olgan, birinchi marta oynalarni kichiklashtirish va kattalashtirish,
Windows ning Word va Excel dasturlari birinchi marta shu operatsion tizimda
qo'llanilgan.
Windows 1
Windows 2
Windows 3
Windows 3.1
Windows 95 - 1995 - yilning avgust oyida ishlab chiqilgan. Uning afzalliklari
shundan iborat ediki, u birinchi «pusk» (start) tugmali OT im, «plug and play»
yangilanish qo'shilgan («plug and play» - bu biror qurilmani kompyuterga
ulaganingizda u qurilmaning driverini OT imning o'zi o'z bazasidan izlab topib OT
ga o'rnatadi) va bizga ma'lum va mashhur Windows ning internet brao’zer ya'ni
«Internet Explorer» ham birinchi ko'rinishi shu OT dan joy olgan.
Windows 95
Windows 98 - 1998 - yilning iyun oyida taqdim etilgan. U o'zida birinchi
Windows Media Player 6.2 ni o'z ichiga olgan. Yana bir afzalligi Windosw
Explorer ya'ni papkalar bilan ishlovchi oynada orqaga va oldinga tugmalar bilan
boyitilgan va bir necha oldingi OT dagi kamchiliklar yangilangan.
Windows ME
Windows XP - o'z davrida eng mashhur va tezkor OT bo'lgan bu OT ni
haligacha ham eslashadi va hali hano’z ham ishlatib kelinmoqda. Bu OT ning
tezkorligi, qulayligi, yengilligi, qulay interfeysga va chiroyli dizaynga ega ekanligi
uning nomdor bo'lishiga olib kelgan. Bu OT 2001-yilning oktyabr oyida taqdim
etilgan bo'lishiga qaramay, 2014- yilning aprel oyigacha Microsoft tomonidan
dasturiy ta'minoti qo'llab quvvatlab kelingan. Bu Microsoft tarixidagi eng o’zoq
muddatli qo'llab quvvatlashga erishgan OT hisoblanadi. Bu OT da asosan oldingi
versiyalardagi kamchiliklar va dasturlar yangilangan. Buning yagona kamchiligi
mavjud bo'lib, u ham xavfsizlik masalada edi. Ya'ni biz firewall (himoyalovchi
«olovli devor» ma'nosini beradi) sozlasak, u o'z-o'zidan ma'lum vaqtdan so'ng
o'zining oldingi holatiga qaytadi.
Windows XP
Agar siz o'z noutbukingizda (bu usul faqat noutbuklar uchun sababi PC
(shaxsiy kompyuterlarda) bu usul har doim ham ish bermasligi mumkin). Siz o'z
klaviaturangizda quyida biz berib boradigan logotiplardan birini ko'rib turib o'z
noutbukingiz qanday operatsion tizim uchun mo'ljallanganligini bilib olishingiz
mumkin. Bu degani siz faqat shu turdagi operatdion tizim o'rnatishingiz kerak
degani emas. BU sizga shu turdagi OT o'rnatish maslahat beradi.
WIndows XP logotipi
Windows Vista - 2007-yil yanvar oyida taqdim etilgan bu OT Windows OT da
o'yin o'ynovchi o'yinchlar uchun eng yaxshi versiya bo'lgan desak mubolag'a
qilmagan bo'lamiz. Sababi Yuqori grafikaga ega bu OT turli o'yinlar uchun Yuqori
harakteristika (RAM, ROM, Video karta, HDD) talab qilgan. Lekin uning Yuqori
talabchanligi uni tez orada so'nishiga olib kelgan.
Windows Vista
Windows Vista logotipi
Windwos 7 - 2009 - yil oktyabr oyida taqdim etilgan OT. Bu operatsion tizim
tezkorlik, stabillik, foydalanish uchun qulayligi tufayli ko'pchilikning e'tiboriga
tushgan. Bu OT hozirga kelib ham ancha keng ko'lamda qo'llanilib kelmoqda.
Windows 7 Windows Vista OT imining kamchilik va kritikalarini yopgan OT dir.
Windows 7
Windows 7 logotipi
Windows 8 / 8.1 - Windows 8 (2012, oktyabr) va Windows 8.1 (2013, oktyabr)
bu OT lar juda Windows oilasi uchun katta yangilanish olib kirdi desak xato
qilmagan bo'lamiz. OT da yangicha uslub plitkalardan foydalanish qo'llanilgan. Bu
OT qo'lda boshqarish imkoniyati juda Yuqori va mosligi tufayli o'z
foydalanuvchilarni hayratga solgan. Windows 8.1 nega bunchalik tez ishlab
chiqarilganligining sababi shuki Windows 8 da dasturlar bilan moslashuv juda
pastligi va qiyinligi Windows 8.1 bartaraf etilgan. Uning ishlash muhiti tezligi va
harakteristikalardan unumli va to'g'ri taqsimlay olish uni ommalashuviga sabab
bo'lmoqda. Bu versiyalarda interfeys ko'rinishi va dizaynida deyarli farq
sezilmaydi. Ha aytgancah Windows 8 / 8.1 versiyalari «pusk» tugmasining vazifasi
o'zgarganligini ko'rish mumkin.
Windows 8
Windows 8.1
Windows 8 / 8.1 logotipi.
Windwos 10 - 2014 - yil sentyabr oyida taqdim etilgan OT boshida test
rejimida aqilli o'ylovchi insolar uchun ishlab chiqarilgan edi. Lekin keyinchalik bu
versiya yangilanishlar bilan boyitilib borildi va ommavi tarzda ishlab chiqarila
boshlandi. Bu versiyada Windows 8 / 8.1 da «pusk» tugmasidan voz kechilganligi
qayta joyiga qaytarilgan.
Windows 10 logotipi
ESLATMA, Windows XP va Windows Vista logotiplari o'xshash, Windows 8 / 8.1
va Windows 10 logotiplari o'xshashdir.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
