Mavzu: Tarbiya qonuniyatlari va tamoyillari reja

3. Tarbiyaviy ishlarning izchilligi, tizimliligi hamda birligi.

Yoshlar bilan olib boriladigan har bir tarbiyaviy ish butun tarbiya ishlarining ajralmas bir qismi sifatida amalga oshirilganda uning ta‘siri kuchli bo’ladi.

Tarbiya ishidagi izchillik va tizimlilik shundan iboratki, har bir tarbiya ishi maktabning umumiy tarbiyaviy rejasiga asosan ma‘lum izchillikda amalga oshiriladi, oldingi ishlarning mantiqiy davomi sifatida tarbiya sohasida qilinayotgan ishlarni rivojlantiradi, mustahkamlaydi va yanada yuqori darajaga ko’taradi. Tarbiya ishida izchillik juda muhimdir. Tarbiyachi avvaliga bolalardan biror narsani talab qilib, so’ngra o’zining bu talabini unutib qo’ysa yoki o’zi bu talabga xilof ish tutsa, bu hol tarbiyaga juda yomon ta‘sir qiladi. Pedagog biror tarbiyaviy tadbir uyushtirishni yoshlarga va‘da qilib, sal orada va‘dasini esdan chiqarib qo’ysa, o’quvchilar bunday o’qituvchiga ishonmay quyadilar. Har bir pedagogning ishi bilan so’zi bir bo’lishi lozim. Bolalarga birdaniga juda ko’p talab va qoidalarni taqdim qilish mumkin emas. Ularga tarbiya va ta‘lim berishda uzluksizlik va tizimlilikka rioya qilish kerak. Tarbiya berishda tizimlilik qoidasi tarbiyani amalga oshiradigan barcha bo’g’inlarning – oila va maktab, bolalar va yoshlar tashkiloti, jamoatchilik, mahalla faollari, maktabdan tashqari tarbiya muassasalarining hamjihatlik va bamaslahat ish ko’rishini nazarda tutadi.

O’quvchilarga tarbiyaviy ta‘sir ko’rsatishda izchillikka roya qilish, muomalani avvaligicha davom ettirish va bir xil talab qo’yish muvaffaqiyat qozonishning eng muhim shartlaridan biridir. Afsuski, amalda ba‘zan oila maktabning talablarini qo’llab-quvvatlamaydigina emas, balki o’quvchiga teskari ta‘sir ko’rsatadi. Tarbiya o’zoq muddatli, murakkab jarayon bo’lib, unda ota-ona, o’qituvchi, jamoatchilik va boshqalar qatnashadi. Shu sababli ularning ishida izchillik va davomiylik bo’lishiga rioya etish, yoshlarning tarbiyalanganlik darajasini, tarbiya usullari va shakllarini o’z vaqtida aniqlab olish muhimdir.

Tarbiya jarayonida tizimlilik va izchillikni ta‘min etadigan muhim shartlardan biri tarbiya sohasidagi bilim, ko’nikma va malakalarni egallash hamda mustahkamlashda uyg’unlikka rioya etishdir. Tarbiyaviy ishlarning barchasida bolalarda mavjud bo’lgan bilim, ko’nikma, malakalar va odatlarga hamda ularning turmush tajribalariga suyanish lozim.

Har bir odam o’z hayot yo’lida qancha muvaffaqiyatlarga erishgan yoki imkoniyatlarni qo’ldan boy bergan bo’lsa, buning hammasiga, avvalo uning fe‘l-atvori, olgan tarbiyasi sababchidir. Shu boisdan tarbiyaviy ta‘sirdagi tizimlilik faqat yoshlarni emas, balki aholining barcha qatlamini qamrab olishi kerak.