Мавзу: Тақсимланган компьютер тизимларида хавфсизликнинг сиёсати ва зонавий моделлари



Download 340,79 Kb.
bet14/19
Sana20.03.2022
Hajmi340,79 Kb.
#503274
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   19
Bog'liq
Ismoil aka kurs ishi

Банк-эмитент пластик карталарни ишлаб чикаради ва уларнинг тулов
воситаси сифатида кулланилишига кафолат беради.
61
Банк-эквайер савдо ва хизмат курсатувчи ташкилотлар томонидан
кабул килинган туловларни банк булимлари ѐки банкоматлар оркали амалга
оширади.
Хозирги кунда автоматлаштирилган савдо POS (Point-Of-Sale —
сотилган жойда тулаш)— терминали ва банкоматлар кенг таркалган.
PQS-терминалда пластик картадан маълумотлар укилади ва мижоз уз
PIN-коди (Personal Identification Number • идентификацияловчи шахсий
номер)ни киритади ва клавиатура оркали тулов учун зарурий киймат
терилади.
Агар мижозга накд пул керак булса, бу холда у банкоматдан
фойдаланиши мумкин.
Ушбу жараѐнларни бажаришда жараѐнлар маркази имкониятларидан
фойдаланилади.
Жараѐнлар маркази – махсуслаштирилган сервис ташкилот булиб,
банк-эквайерларидан ѐки хизмат курсатиш манзилларидан келадиган
муаллиф суровномаларни ва транзакция протоколларини кайта ишлашни
таъминлайди. Ушбу ишларни амалга ошириш учун жараѐнлар маркази
маълумотлар базасини киритади. Бу маълумотлар базаси тулов тизими, банк
аъзолари ва пластик карта сохиблари тугрисидаги маълумотларни уз
таркибига олади.
Пластик карталар тулов буйича кредитли ѐки дебетли булиши
мумкин.
Кредитли карталар буйича карта сохибига купинча мухлати 25
кунгача булган вакганча карз берилади. Буларга Visa, Master Card, American
Express карталари мисол була олади.
Дебетли карталарда карта сохибининг банк-эмитентидаги хисобига
олдиндан маълум микдорда маблаг жойлаштиради. Ушбу маблагдан харид
учун ишлатилган маблаглар суммаси ошиб кетмаслиги лозим.
Ушбу карталар факатгина шахсий эмас, балки корпоратив хам булиши
мумкин.

Хозирги кунда микропроцессорли карталар ишлаб чикилмокда.


Ушбу карталарнинг олдингиларидан асосий фарки бу мижознинг барча
маълумотлари унда акс эттирилган булиб, барча транзакциялар, яъни
маълумотлар базасини бир холатдан иккинчи холатга утказувчи
суровномалар, off-line режимда амалга оширилади, шу боис, улар юкори
даражада химояланган деб эътироф этилган. Уларнинг нархи кимматрок
булса-да, телекоммуникация каналларидан фойдаланилмаслик муносабати
билан ундан фойдаланиш киймати арзондир.
Электрон тулов тизимларининг куйидаги заиф кисмлари мавжуд:
• банк ва мижоз, банклараро, банк ва банкомат орасида тулов
маълумотларини жунатиш;
• ташкилот доирасида маълумотларни кайта ишлаш.
Булар уз навбатида куйидаги муаммоларни юзага келтиради:
• абонентларнинг хакикийлигини аниклаш;

• алока каналлари оркали жунатилаѐтган электрон хужжатларни


химоялаш;
• электрон хужжатларининг юборилганлигига ва кабул килинганлигига
ишонч хосил килиш;
• хужжатнинг бажарилишини таъминлаш.
Электрон туловлар тизимида ахборотларни химоялаш функцияларини
таъминлаш максадида куйидагилар амалга оширилиши керак:
 тизимнинг четки бугинларига киришни бошкариш;
 ахборотларнинг яхлитлигини назорат килиш;
 хабарларнинг махфийлигини таъминлаш;
 абонентларни узаро аутентификациялаш;
 хабарнинг муаллифлигидан воз кеча олмаслик;
 хабарнинг етказилганлигини кафолатлаш;
 хабар буйича бажариладиган чора-тадбирлардан воз кеча
олмаслик;
 хабарлар кетма-кетлигини кайд килиш;
 кетма-кет хабарлар яхлитлигини таъминлаш.

Download 340,79 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   19




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish