Mavzu: test natijalarini yagona shkalaga keltirish

Stanayn (inglizcha «standard» va «nine» - «standart» I va «to‘qqiz» so‘zlaridan olingan) - test ballari taqsimotini 0,5 standart og‘ish qadam bilan to‘qqiz oraliqqa bo‘lish natijasida hosil bo‘lgan standart shkala.
Stanayn shaklida ifodalangan ballar 1 dan 9 gacha bo‘lishi mumkin, bunda test natijalari taqsimotining o‘rtacha bali 5 ga, standart og‘ishi taxminan 2 ga teng. Ayrim standartlashtirilgan testlar, masalan, xalqaro ingliz tili test tizimi (IELTS) imtihoni test natijalari 9 ballik tizim asosida e’lon qilinadi.
Misol uchun, test topshiruvchining natijasi 33-persentilga mansub bo‘lsa, 9 ballik tizimda uning bali 4,5 ga teng bo‘ladi.
Test topshiruvchining natijalarini standart ballar shakli­da yagona shkalada ifodalashning yuqorida ko‘rib chiqilgan usullari klassik test nazariyasiga asoslangan. Bunda testga kiritilgan test topshiriqlariga, ularning qiyinlik darajasidan qat’iy nazar, teng ball beriladi. Zamonaviy test nazariyasi («savol-javob» nazariyasi, inglizcha «Item-Response The­ory», IRT) asosidagi yagona shkalaga keltirish usullari esa Guttman shkalasi asosida tuzilgan testlarni solishtirish imkonini beradi.
Guttman shkalasi - test topshiriqlarining qiyinlik darajasi bo‘yicha qat’iy ketma-ketlik asosida joylashuvi, bunda ma’lum bir test topshirig‘iga to‘g‘ri javob bergan test topshiruvchi bundan oldingi barcha test topshiriqlariga to‘g‘ri javob bera olishi kerak deb hisoblanadi.