Мавзу: Уюмларни нефт бера олишлигини оширишнинг замонавий усуллари


I Боб Уюмларнинг нефт бера олишлигини оширишнинг замонавий усуллари



Download 424 Kb.
bet2/8
Sana25.11.2022
Hajmi424 Kb.
#872597
1   2   3   4   5   6   7   8
Bog'liq
konlarni ishlatishning oqilona tizimini tanlash

I Боб Уюмларнинг нефт бера олишлигини оширишнинг замонавий усуллари
1. Нефт ва газ уюмларининг ишлаш усуллари ва уларнинг самарадорлиги

Нефт еки газнинг қудуқка қараб оқими қатлам босими ва қудуқ туби босими айирмаси билан боғлиқ бўлади. Босимлар айирмаснинг микдори қудуқдан олинадиган суюқлик еки газ микдори, суюқлик ва тог жинсларининг физикавий хусусиятлари ва қатлам энергияси ту­ри билан белгиланади.


Нефт еки газ қатлами ва қудуқлар ягона гидродинамик тизимни ташкил этади.
Уюмдаги энергия захираси нефт еки газнинг қатламдан қудуқ тубига оқимини таъминлашга сарфланади. Бу энергия захираси қатлам босими билан боғлиқ.
Қатлам энергияси манбаи сифатида қатлам сувлари тазйики энергияси озод ва босим пасайишида нефтдан ажраладиган эригани газ энергияси, сикилган тог жинслари ва суюқликлар энергияси ва нефтнинг огирлик кучи таъсиридаги энергияси хизмат килади.
Уюмларни ишлатиш жараенида қатлам энергияси захираси қатламдан нефт ва газ харакатига каршилик килувчми кучларни енгиб ўтишга, суюқлик ва газларнинг ички ишкаланиши, уларнинг тог жинслари билан ишкаланиши ва капилляр кучларни енгиб ўтишга сарфланади.
Ишкаланиш кучлари суюқлик ва газларнинг ковушкоклиги билан боғлиқ.
Нефт еки газ бир вақтнинг узида бир еки бир неча қатлам энергияларнинг таъсирида харакат қилиши мумкин.
Уюмларнинг ишлаши ва ишлатилиши тулалигича конларнинг энер­гетик хусусиятлари билан белгиланади.
Энди юқорида қайд этиб ўтилган энергия турлари характери ва хусусиятларини кўриб чикамиз.
Бу уюмда нефт оқими контур чекка кисмида Н баландликдаги суюқлик сатхи орқали бажарилади. Бундай уюмларда бургуланган қудуқка нефт окиб келиши ва юқорига кута­рилиш чекка сувлар тазйики самарадорлиги нафакат қатламнинг қудуқ устки кисмидан хам баландрок кисмга чикканлиги, балки қатлам тог жинсларининг ўтказувчанлиги ва суюқликларнинг ковушкок­лигига хам боғлиқ. Тоғ жинсларининг ўтказувчанлиги юқори бўлган холлардаги мавжуд тазйик таъсирида қатлам тизими орқали етарли микдорда суюқлик оқими тахминланса, чекка сувлар тазйик энерги­яси узок суюқлик оқимини таъминлаши мумкин.
Қатлам энергиясининг бошқа тури сифатида сикилган озод газ­нинг таранглик энергиясига хизмат килади. Уюмда газ, газ дуп­писи сифатида еки қатлам босими туйинганлик босимидан камайиши жараенида суюқликдан ажралиб чикадиган газ пуфакчалари сифатида учрайди. Бу холатда қудуқ туби босими пасайтирилса, газ дупписи энергияси ва нефтдан ажралиб чиккан газ энергияси таъсирида қудуқка нефт оқими таъминланади. Бунинг асосий сабаби сифатида нефтнинг газ билан туйинганлигида ва босим пасайиши натижасида
Уюмда сикил­ган газ энергияси захираси чекланган бўлиб, у газ дупписи хаж­ми, нефт захираси, қатлам босими ва нефтда эриган газ микдорига боғлиқ.
Қатлам ер юзаси билан богланмаган холатларида хам, катта хажмли тизимларда уюмни ишлатишнинг дастлабки даврида хал ки­лувчи энергия сифатида тог жинси ва унда жойлашган суюқликнинг таранглик кучлари босим пасайиши сари таъсир кила бошлайди.
Уюмда босим пасайиши билан нефт ва сувнинг хажми кенгаяди, говаклик каналлари эса тораяди, қудуқка нисбатан сикиб чикарил­ган нефт урнини сув эгаллайди.
Қатлам сув босими тизимининг таранглик кенгайиши микдори кичик бўлишига карамай (1/700 дан 1/50000 гача) бу ходиса катта майдонни эгаллаган нефт конларини ишлатишда алохида ахамиятга эга.
Айрим холларда қатламнинг таранглик энергияси захираси уюм­дан катта микдордаги нефт олишни таъминлайдиган мустакил манбаъ сифатида хизмат қилиши мумкин.
Нефт сакловчи тог жинслари етказиклари кандайдир бурчак ос­тида жойлашган. Шунинг учун нефт қатлам бурчагига нисбатан пастга қараб окишга интилади. Баъзан огирлик кучи таъсиридаги энергия қатламдан қудуқка нисбатан оқимни таъминловчи ягона манба бўлиб хизмат килади.
Огирлик кучи энергияси уюмни ишлатишнинг охирги даврида, айникса бошқа энергия турлари сунган пайтда намоен бўла бошлай­ди.
Табиий шароитда нефт ва газнинг уюмдаги харакати жараенида бир нечаэнергия турлари таъсир этиши мумкин.
Шунингдек вақт ўтиши мобайнида энергия манбаи бир турдан иккинчисига ўтиши хам мумкин.
Таъсир этувчи энергия кучига қараб нефт конларининг ишлаш усули қуйидагиларга бўлинади: сув босими таъсиридаги усул: газ босими таъсиридаги усул; газ дупписи усули, эриган газ усули, таранглик усули, гравитацион усул. Биринчи ва иккинчи усуллар сикиб чикариш усули деб қолган уч усул эса суниб бориш усули деб аталади.
Коннинг ишлаш жараени ва унинг махсулдорлиги ишлаш усулига боғлиқ. Махсулдорликнинг асосий белгиси коннинг нефт бераолиш­лик коэффициентига боғлиқ.
Конларнинг нефт бераолишлик коэффициенти кондан олишини мумкин бўлган нефт микдорининг шу кондаги умумий нефт захираси­га бўлган нисбати орқали аникланади

=Qн\ Qзах.


бу ерда: - нефт бераолишлик коэффициенти;


Q? - олиниши мумкин бўлган нефт микдори;
Qзах - кондаги мумий нефт захираси.
Нефт бераолишлик коэффициенти фоизда еки улуш бирлигида ўл­чанади. Конларнинг нефт бераолишлик коэффициенти улардаги мав­жуд усулга боғлиқ.
Чунончи, сув босими усулида нефт бераолишлик коэффициенти 0,6-0,8 га якинлашади, яъни қатламдаги бор махсулотнинг 60-80 фоизини ер юзасига олиб чикиш мумкин.
Газ босими таъсиридаги усулда нефт бераолишлик коэффициенти 0,5-0,7 на бориши мумкин.
Қолган уч усул учун нефт бераолишлик коэффициенти 0,15-0,3 дан ошмайди. Демак, коннинг махсулдорлигини оширишнинг асосий омилларидан бири унинг нефт бераолишлик кобилиятини ошириш йул­ларинитакомиллаштиришдан иборат. Юқорида айтиб ўтилган усуллар асосан табиий усуллардир.
Юқорида кўриб ўтилган табиий соф холда камдан-кам учрайди. Улар одатда аралаш усул тарзида учрайди. Конларни ишлатиш жара­енида бу усуллар бир турдан иккинчи турга ўтиши мумкин.
Кон махсулдорлигини ошириш максадида баъзан самарасиз таби­ий усулдан самарали сунъий усулга ўтилади. Чунончи, тегишли шарт-шароитлар мавжуд бўлган холларда эриган газ усулидан сунъ­ий равишда газ босими таъсиридаги усулга ўтиш мумкин. Бунинг учун маълум қудуқлар орқали юқоридан газ хайдалиб, сунъий газ дупписи хосил қилиш еки мавжуд газ дупписининг энергиясини оши­риш мумкин.
Газ конларининг ишлаш жараенида сув еки газ босими таъсири­даги усул ва аралаш усуллар учрайди.

Download 424 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish