Microsoft Word àñîñèéòåõ10. doc

Nam havoning holat diagrammasi 
 
Nam havoning asosiy xossalari texnik hisoblashlar uchun zarur bo׳lgan aniqlik bilan I—x diagrammasi 
yordamida topilishi mumkin. Bu diagramma L.K. Ramzin tomonidan 1917 yili taklif qilingan. I- x 
diagrammasini tuzishda bosimning qiymati o׳zgarmas deb olingan, ya’ni P = 745 mm simob ustuni (99 
kPa ga yaqin). Diagrammaning asosiy o׳qlari oralig`idagi burchak 135° ga teng (30.1-rasm). Asosiy 
o׳qlarga nam havoning ikkita asosiy xossalari-entalpiya I (J/kg quruq havo) va nam saqlash x (kg/kg 
quruq havo) joylashtirilgan. Diagrammadan foydalanish qulay bo׳lishi uchun nam saqlashning 
qiymatlari yordamchi gorizontal o׳qqa joylashtirilgan. Bunda I=const chiziqlar ordinata o׳qiga nisbatan 
135° burchak bilan ma’lum masshtabda va x = const chiziqlar esa yordamchi absissa o׳qiga 
perpendikulyar qilib joylashtirilgan. 
I-x
 diagrammasiga asosiy chiziqlardan tashqari quyidagi chiziqlar ham joylashtirilgan: o׳zgarmas 
harorat chiziqlari yoki izotermalar (I = const), o׳zgarmas nisbiy namlik chiziqlari 
ϕ
=
const; nam 
havodagi suv bug`ining parsial bosimi chizig`i. 
ϕ
 = 100% chizig`i diagrammani ikki qismga bo׳ladi. Bu 
chiziqning tepa qismi diagrammaning ish yuzasi deb ataladi va u to׳yinmagan nam havoga to׳g`ri keladi. 
To׳yinmagan nam havo qurituvchi agent sifatida ishlatiladi. 
ϕ
 =
 100% chizig`ining pastki qismida 
joylashgan yuza suv bug`i bilan to׳yingan havoga to׳g`ri keladi va quritkichlarni hisoblashda 
ishlatilmaydi. 
Harorat 99,4°C ga etganda to׳yingan bug`ning bosimi o׳zgarmas barometrik qiymati (P = 745 mm 
simob ustuni) ga teng bo׳lib qoladi, natijada nisbiy namlik 
ϕ
 haroratga bog`liq bo׳lmaydi. Bunday 
sharoitda 
ϕ
 namlik saqlash x kabi amaliy jihatdan o׳zgarmas qiymatni egallaydi. Shu sababli t= 99,4°C 
bo׳lganda 
ϕ
 =
 const chizig`i keskin buriladi va yuqoriga vertikal bo׳ylab yunaladi. 
I — x
 diagrammasi yordamida nam havoning istalgan ikkita xossasi bo׳yicha uning holatini belgilovchi 
nuqta (masalan, A nuqta) topiladi, so׳ngra bu nuqta yordamida nam havoning qolgan xossalarini 
aniqlash mumkin. Nam  
                                             
 
 
30.1-rasm.
 Nam havoning I— X diagrammasi. 
 

---

 
136
 
havodagi suv bug`ining parsial bosimi chizig`i diagrammaning pastki qismiga joylashtirilgan. Agar 
diagrammada nam havoning holatini belgilovchi nuqta ma’lum bo׳lsa, suv bug`ining parsial bosimi 
qiymati R
а
 ni aniqlash mumkin. 
I-x
 diagrammasida nam havo bilan bog`liq bo׳lgan istalgan jarayonlarni tasvirlash mumkin: 
a) isitish va sovitish; 
b) havoning entalpiyasi o׳zgarmas paytda nam material bilan o׳zaro ta’sir etish; 
d) turli ko׳rsatkichlarga ega bo׳lgan ikkita havo oqimlarini aralashtirish; 
e) bug` havo aralashmasidagi suvni kondensatsiyalash va hokazo.