Microsoft Word Pril Hakimova doc

Amaliy ahamiyati.  Xalkozin misga eng boy sulfid bo' lib, mis  sanoati uchun 

xalkozin  rudasi  sulfid  konlarining  xar  qanday  rudalaridan  ko'ra  ko'proq 

ahamiyatga  ega.  hozipgi  vaqtda  butun  dunyoda  qazib  olinayotgan  misning  ko'p

qismi mana shu xalkozin rudalariga to 'g 'ri keladi.

1 6

---

Xalkopirit -   SuFeS2.  Grekcha “xalkos” -  mis,  “piros” -  o 't (olov)  demakdir. 

Sinonimi:  mis  kolchedani.  Kimyoviy  tarkibi:Su  34,57%,  Fe  30,54%,  S  34,9%. 

Xalkopiritni  kimyoviy  analiz  qilganda  hamshunga  yaqin  natijalar  olinadi.  Ba'zan 

juda  oz  miqdorda  Ag,  Au  va  boshqalar  aralashmasi  bo'ladi.  Xalkopiritning  rangi 

jez  -   sariq,  to 'q   sariq  yoki  ola-bula  bo'lib  tovlanadi.  Chizig'i  yashilroq-qora.  U 

shaffof  emas. 

Metall  kabi  kuchli 

yaltiraydi. 

Xalkopirit 

ancha  mo'rt. 

Solishtirmaog'irligi  4,1-4,3.  Mis  asosan  Olmaliq  shahridagi  Qalmoqqir  konida 

xalkopirit va xalkozin minerallari tarkibida uchraydi.

Piritdan  butunlay  boshqacha  ranggi,  qattiqligi  kabi  o'ziga  xos  belgilariga 

qarab  oson  aniqlanadi.  Piritning  singan  joylari  hamxalkopirit  rangiga  o'xshab 

tovlanadi.  Xalkopirit  yuqori  alangada  charsillab,  yorilib  ketadi  va  erib  magnit 

tortadigan  sharchaga  aylanadi.  Soda  bilan  qo'shib  ko  mir  ustida  qizdirilganda 

undan  sof mis  sharchasi  ajraladi.  Yoriq naychada oltingugurt uchib  chiqadi.  HNO

3 

da asta-sekin parchalanib oltingugurt ajraladi.

Kubanit -   SuFe

2

S3.  Rombik  singoniyada kristallanadi.  Kimyoviy tarkibi:Su 

22-24%,  Fe  40-42  %,  S  -34-35%.  Uning  rangi  bronza  sapiq  bo'lib,  pirotenning 

rangiga juda  hamo'xshab  ketadi.  U  metall  kabi  yaltiraydi  qattiqligi  3,5.  Ulanish 

tekisligi  yo'q. 

Solishtirma  og'irligi  4,03-4,18.  Kuchli  magnit  tortishish 

xususiyatiga  ega.  Kubanit  xalkopirit  bilan  paragenetik  maxkam  bog'langan. 

Ko'pincha  bornit  qattiq  eritmalarning  parchalanish  maxsuloti  bo'lib,  xalkopirit 

orasida  mikposkopda  ko'rish  mumkin  bo'lgan  mayda  plastinkachalar  holida 

uchraydi.  Birinchi  marta  kubanit  Minas-Jereyjda  (Braziliya)  Morro-Velo  oltin 

rudali kvarts tomirlarida topilgan edi.

Kovellin-SuS  yoki  Su

2

S S u S 2.  Mineral  talyan  mineralshunosiKovelli  nomi

bilan  atalgan.  Sinonimi:  mis  zangorisi.  Kimyoviy  tapkibiSu  66,5%,  S  33,5%.

Kimyoviy tekshirishlar Fe, kamroq Se, Ag va Pb aralashmasi borligini ko'rsatadi.