Молиявий инвестицияларнинг назарий асослари инвестицияларнинг табиати ва хусусиятлари

1.4 молиявий инвестицияларнинг хатарлари

Инвестицион риск қимматли қоғозлар портфелини шакллантириш ва бошқариш билан боғлиқ. Бу билан, умуман, портфелдан кутилган даромадни олмаслик еҳтимолини назарда тутамиз. Бироқ, кўпинча қимматли қоғозлар портфелига инвестиция киритиш хавфи инвестиция қилинган капиталнинг умумий ёки қисман йўқолиши хавфи сифатида талқин етилади.

Қимматли қоғозлар портфелини шакллантириш ва бошқариш билан боғлиқ рисклар одатда икки турга бўлинади:
- систематик (ундиверсифиабле) хавф;
- тизимсиз (диверсификацияланган) риск.
Тизимли таваккалчилик бозор сабабларидан келиб чиқади-мамлакатдаги макроиқтисодий вазият, молия бозорларидаги ишбилармонлик даражаси. Бу хавф ҳар қандай алоҳида хавфсизлик билан боғлиқ емас, лекин фонд воситалар инвестициялар бутун мажмуи учун умумий хавфини белгилайди. Мунтазам хавфни диверсификация қилиш билан камайтириш мумкин емас, деб ҳисоблашади, шунинг учун у диверсификация қилинмайди. Тизимли хавф таъсирини таҳлил қачон, investor ўз маблағларини инвестиция учун мавжуд муқобил нуқтаи назаридан қимматли қоғозлар портфели инвестиция қилиш жуда зарурлигини баҳолаш керак. Тизимли хавфнинг асосий таркибий қисмлари:
* Қонунчилик ўзгаришлари риски (масалан, солиқ қонунчилигидаги ўзгаришлар);
* инфляция хавфи-рублнинг сотиб олиш қобилиятининг пасайиши инвестицияларни рағбатлантиришга олиб келади;
* фоиз риски-бозорда фоиз ставкаларининг ўзгариши туфайли инвесторларнинг зарар кўриш риски. Бу собит даромад қимматли қоғозлар учун, айниқса, тўғридир (облигациялар), нарх ва умумий даромад бўлган фоиз ставкаси тебранишлар боғлиқ;
* сиёсий риск-сиёсий беқарорлик ва жамиятда сиёсий кучларнинг уйғунлашуви туфайли молиявий йўқотишлар хавфи;
* валюта риски-чет ел валютаси курсининг ўзгариши туфайли чет ел валютасидаги қимматли қоғозларга инвестициялар билан боғлиқ риск.
Тизимсиз хавф-бу муайян хавфсизлик билан боғлиқ хавф. Ушбу турдаги хавфни диверсификация қилиш орқали камайтириш мумкин, шунинг учун у диверсификацияланган деб аталади. Бу каби муҳим компонентларни ўз ичига олади:
Танланма риск-қимматли қоғозларнинг инвестиция сифатларини етарли баҳоланмаганлиги туфайли инвестиция учун қимматли қоғозларни нотўғри танлаш риски;
Вақтинчалик хавф-хавфсизликни ўз вақтида сотиб олиш ёки сотиш билан боғлиқ;
Ликвидлик хавфи-портфел қимматли қоғозларини етарли нархда сотиш билан боғлиқ қийинчиликлар туфайли пайдо бўлади;
Кредит риски қарз қимматли қоғозларига хос бўлиб, емитентнинг фоиз тўлаш бўйича мажбуриятларини бажара олмаслиги еҳтимоли ва қарзнинг nominal қиймати;
Revocable хавф облигациялар чиқариш учун мумкин бўлган шартлар билан боғлиқ, емитент бекор қилиш ҳуқуқига ега бўлса (қайтармоқ) муддати олдин уларнинг егалари томонидан облигациялар. Фоиз ставкаси даражаси кескин пасайган тақдирда есга тушириш зарурати таъминланади;
Корхона риски-портфелга киритилган қимматли қоғозлар емитентининг молиявий ҳолатига боғлиқ. Ушбу риск даражасига емитентнинг инвестиция сиёсати, шунингдек, бошқарув даражаси, умуман соҳанинг ҳолати ва бошқалар таъсир кўрсатади.