Moliyaviy yangiliklar va moliyaviy bozorlar Reja: Moliyaviy yangiliklar va bozorning “ko‘rinmas qo‘li”



Download 1,69 Mb.
Pdf ko'rish
bet2/7
Sana18.01.2022
Hajmi1,69 Mb.
#384290
1   2   3   4   5   6   7
Bog'liq
Mavzu (1)

ko‘rinmas qo‘l

 (invisible hand) tomonidan 

yo‘llanadi.  O‘z  manfaatlari  izidan  borib,  u  ko‘pincha  haqiqatda  qilmoqchi 

bo‘lganidan  ko‘ra  ko‘proq  jamiyatning  rivojlanishiga  samaraliroq  yordam 

beradi”

46



Bu  holatni  misollar  bilan  izohlash  uchun,  yosh  yigit  1965  yilda  xorijga 

sayohatga  ketayotib  tushib  qolgan  vaziyatidagi  masalalarni  hozirgi  kunda 

zamonaviy yosh yigit qanday hal qilish kerakligi bilan solishtiring. Bir necha o‘n 

yilliklar  oldin  xorijdagi  sayohatchiga  hech  kim  uning  tilida  gapirmaydigan  joyda 

pul tugab qolishi mumkinligi to‘g‘risida doimo xavotirga tushishiga to‘g‘ri kelgan. 

Bu holatda uyga telegramma yuborishga va o‘z mamlakatidagi bankdan mahalliy 

bankka  telegraf  orqali  pul  jo‘nat-masini  tashkillashtirishga  urinishiga  to‘g‘ri 

kelgan.  Bu  jarayon  qanchalik  uzundan-uzoq  va  qimmat  bo‘lganligini 

tushuntirishning  zaruriyati  yo‘q.  Xorijiy  banklar  bilan  kredit  liniya

47

larini  ochish 



to‘g‘risida  oldindan  kelishuvlar  faqatgina  eng  boy  sayohatchilar  uchun  mumkin 

bo‘lgan.  

Bizning  davrda  amalda  xorijda  xoxlagan  xaridni  kredit  kartochkasi 

yordamida  to‘lash  mumkin.



  VISA,  MasterCard

  i 


American  Express 

kabi  bunday 

kartochkalar  yer  sharining  deyarli  istalgan  nuqtasida  qabul  qilinadi.  Masalan, 

mehmonxona  nomeriga  haq  to‘lash  uchun  Siz  shunchaki  o‘z  kartoch-kangizni 

xizmatchiga berasiz va u telefon liniyasiga ulangan maxsus appa-ratga uni qo‘yadi. 

Sanoqli soniyalarda Sizning qarzni to‘lay olish qobili-yatingiz (ya’ni, Sizga ushbu 

                                                           

46

 Adam Smith, The Wealth of Nations (Chicago: University of Chicago Press, 1977), - B. 408. 



47

  «Liniya» lotincha  «linea»  -  kanop ipi; shoqul;  yo‘l, chiziq. Biror narsani  muayyan  masofa (joy)ga  uzatishga 

mo‘ljallangan qurilma (moslama)lar sistemasi. Qarang: o‘sha manba. J.II. - B.499.  



 

 

kartochkani  bergan  bank  to‘lovni  kafolatlashi  holati)  tekshiriladi.  Shundan  so‘ng 



Sizga kvitansiyaga imzo qo‘yish va yana sayohatni davom ettirish qoladi, xolos. 

Bundan tashqari, bu tizimda pulni yo‘qotish yoki uni o‘g‘irlatish to‘g‘risida 

xavotir  olmasangiz  ham  bo‘ladi.  Agar  Siz  kredit  kartochkangizni  topolmayotgan 

bo‘lsangiz, yo‘qolgan kartochkani beruvchi bank bilan ulangan yaqinda joylashgan 

istalgan bankka yo‘l olasiz. Bank uni bekor qiladi (undan boshqa odam foydalana 

olmasligi  uchun)  va  yangisini  beradi.  Ko‘p  banklarda  bu  holatda  hatto  kredit 

olishingiz ham mumkin. 

Xalqaro  sayohatlar  kredit  kartochkalarining  joriy  qilinishi  tufayli  ancha 

qulay va arzon bo‘lib qolganligiga hech kimda shubha yo‘q. Ularni kashf qilish va 

tarqatish  millionlab  odamlarga  foyda  keltirdi va  moliyani  «demokratlashtirish»ga 

imkon tug‘dirdi. Lekin bu qanday ro‘y berdi? Quyida Sizlarga kredit kartochkalari 

misolida  moliyaviy  innovatsiya-larning  rivojlanishiga  ta’sir  qiluvchi  asosiy 

omillarni ko‘rib chiqishni taklif etamiz. 

Shuni alohida qayd etish joizki, bu jarayonda texnologiya

48

 eng muhim omil 



hisoblanadi. Kredit kartochkalarning qo‘llanilishi faqatgina tele-fon va kompyuter 

tarmoqlari,  shuningdek,  boshqa  o‘ta  murakkab  telekom-munikatsiya  tizimlari, 

axborotga ishlov berish uchun dasturiy ta’minot yaratilishi natijasida amalga oshdi. 

Biroq,  kredit  kartochkalari  zamonaviy  moliyaviy  tizimning  muhim  qismiga 

aylanishi uchun, foyda olish maqsadida yangi imkoniyatlarning doimiy qidiruvida 

bo‘lgan  va  moliyaviy  xizmatlarni  taklif  qiluvchi  firmalar,  ushbu  ilgarilab  ketgan 

texnologiyadan  foyda-lanishga  tayyor  bo‘lishlari  lozim  edi.  Bu  narsa,  o‘z 

navbatida,  ikkinchi  tomondan  uy  xo‘jaligi  va  boshqa  firmalarga  ushbu 

kartochkalarni sotib olishga tayyor bo‘lishlarini taqozo etar edi. 

Innovatsiyalar  tarixida  (moliyaviy  va  boshqa  istalgan  sohalarda)  biror-bir 

potensial  iqtisodiy  foydali  g‘oyani  ishlab  chiqishda  ko‘pincha  birinchi  bo‘lgan 

firma  bundan  katta  foyda  olmasligi  holati  takrorlanib  turadi.  Bu  kredit 

kartochkalariga  nisbatan  ham  adolatli  (tegishli)dir.  Xalqaro  sayohatlarga  kredit 

kartochkasini  ishlatishni  taklif  qilgan  birinchi  kompaniya  Ikkinchi  jahon  urushi 

tugashidan  so‘ng  darhol  asos  solingan


Download 1,69 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish