|
3.2. Kredit-modul tizimida talabalarning mustaqil ishlarini tashkil qilish
Ta’limning kredit texnologiyasini joriy etish samaradorligi va sifatini ta’minlash uchun kredit texnologiyalari, standartlari, o‘quv rejalari, lavozim tavsiflari, o‘quv kurslarining mazmunini tanlash tamoyillari, o‘qitishning printsiplari va usullari, o‘quv jarayoni, talabalar mustaqil ishi (TMI) kredit tizimi bo‘yicha tashkil etishning qonunchilik bazasini ishlab chiqish zarur.
Ta’limning kredit texnologiyasi - bu o‘quv jarayonini tashkil etish usuli bo‘lib, bunda talabalar individual ravishda ta’lim trayektoriyasining ketma -ketligini rejalashtirishlari mumkin. O‘qitishning kredit texnologiyasining mohiyati shundan iboratki, o‘quv ishining mehnat yuklamasi ko‘pligi o‘qitiladigan material hajmini tavsiflovchi kreditlarda hisobga olinadi. Ta’limning kredit texnologiyasining asosiy vazifalaridan biri talabalarning mustaqil ishlarining rolini oshirishdan iborat.
Oliy o‘quv yurtlarining o‘quv jarayoniga kredit texnologiyasini joriy etishdan maqsad:
mahalliy ta’lim tizimini xalqaro ta’lim makoniga integrasiyalashuvi;
o‘quv jarayoni sub’yektlarining akademik harakatchanligini ta’minlash.
TMI - ta’lim sifatini oshirish va bo‘lajak mutaxassislarni tayyorlashning asosiy zaxiralaridan biri. Kredit ta’limi tizimiga ko‘ra, u o‘rganilayotgan kursning umumiy mehnat zichligining uchdan ikki qismini tashkil qiladi. Shu munosabat bilan, ta’limning kredit tizimini joriy etish sharoitida talabalarning mustaqil ishini to‘g‘ri va samarali tashkil etish muammosi juda dolzarbdir. Shunday qilib, oliy o‘quv yurtlarida o‘qitish uchun kredit texnologiyasini joriy etish universitetda o‘quv jarayonining tashkil etilishini tubdan qayta ko‘rib chiqishni, o‘qitish texnologiyasi va ularning metodik ta’minlanishidagi o‘zgarishlarni talab qiladi, bu esa talabalarning mustaqilligini faollashtirishga e’tibor qaratishimizga imkon beradi.
TMI - mustaqil o‘rganish uchun ajratilgan, o‘quv -uslubiy adabiyotlar va tavsiyalar bilan ta’minlangan, testlar, kollokviyalar, referatlar va ma’ruzalar shaklida nazorat qilinadigan mavzularning aniq ro‘yxati ustida ishlashdir. TMIning butun hajmi talabaning har kuni mustaqil ishlashini talab qiladigan topshiriqlar bilan tasdiqlanishi kerak. TMI soatlariga o‘quv dasturining eng murakkab masalalari bo‘yicha maslahatlar, uy vazifalari, hisobotlar va boshqa turdagi TMI topshiriqlari kiradi. TMI mazmuni fanning ish dasturi va o‘quv dasturida albatta aks ettiriladi.
Talabalarning mustaqil ishlari - bu jarayonda o‘qituvchilarning bevosita ishtirokisiz talabaning yangi bilim va ko‘nikmalarni faol, maqsadli egallash usulidir.
Talabalarning mustaqil ishlash ko‘nikmalarini rivojlantirishni, ularning ijodiy faolligi va tashabbuskorligini, umuman olganda, talabalarning mustaqil ishining normal ishlashini ta’minlaydigan tashkiliy tadbirlar quyidagi shartlarga asoslanishi kerak:
mustaqil ish fan yo‘nalishidagi aniq mavzuda bo‘lishi kerak;
mustaqil ish samarali, uzlyuksiz monitoring va uning natijalarini baholash bilan birgalikda bo‘lishi kerak.
Talabalarning mustaqil ishini samarali tashkil etish uchun oliy maktab o‘qituvchisi quyidagi tamoyillarga rioya qilish va tashkil etishi maqsadga muvofiqdir: tizimlilik va izchillik tamoyili; faoliyat printsipi; individual yondashuv prinsipi; kirish prinsipi; ko‘rish prinsipi; uy vazifasi vaqtini va dozasini ilmiy asoslangan hisoblash tamoyili [10].
Talabalarning mustaqil ishi davlat ta’lim standarti, joriy qilinayotgan o‘quv dasturlari uchun joriy o‘quv rejalari, fanlarning standart va ishchi o‘quv dasturlari, asosiy adabiyotlar: darsliklar, o‘quv qo‘llanmalari, uslubiy qo‘llanmalar va qo‘shimcha bilan belgilanadi. Mustaqil ishni nazorat qilish va uning natijalarini baholash ikki shaklda birlashtirilgan:
talabaning o‘zini tuta bilishi va o‘zini o‘zi baholashi;
o‘qituvchilar, davlat imtihon va attestasiya komissiyalari tomonidan nazorati va baholash.
Oliy o‘quv yurtidagi mustaqil ish-bu o‘quv jarayonidagi talabalarning mustaqil faoliyatini tashkil etish va boshqarishning o‘ziga xos vositasi, kasbiy faoliyat usullarini o‘zlashtirishda talabalarning o‘z-o‘zini tashkil etish va o‘z-o‘zini tarbiyalash vositasi.
Mavjud ilmiy psixologik va pedagogik adabiyotlar tahlili turli xil yondashuvlarni va “talabalarning mustaqil ishi” tushunchasining noaniq ta’rifini ko‘rsatadi. TMI o‘quv va ilmiy bilimlar shakli, o‘qitishni tashkil etish shakli, o‘qitish usuli, ijodiy fikrlash usuli va o‘qitish vositasi sifatida qaraladi.
Turli mezonlarga asoslangan ko‘plab tasniflar mavjud: didaktik maqsad uchun (B.P. Yesipov); bilim manbalari bo‘yicha (Ye.Ya. Golant, V.P. Strezikozin); topshiriq turlari bo‘yicha (M.G. Garunov, I.Ya. Lerner, P.I. Pidkasisty); mazmuni bo‘yicha (I.Ye. Unt); ko‘p darajali tasnif (OA Nilsson). Shunday qilib, mustaqil ish turlarining tasnifi pedagogik maqsadga, talaba faoliyatining xarakteriga, mustaqil ish turiga, talabalarning mustaqil ishining joyiga, mustaqillik darajasiga, shuningdek, uning o‘ziga xos xususiyatlariga bog‘liq. o‘quv intizomi; vazifalar [3].
Do'stlaringiz bilan baham: |
