Muhammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent axborot texnologiyalari universiteti dif 310-20 guruh talabasi

 
Har bir operativ xotira turi o‘zining platasiga ega, ya’ni platadagi slot 
faqat bir turdagi operativ xotirani qabul qiladi. Misol uchun, DDR1 
uchun mo‘ljallangan plataga DDR2 ni o‘rnatib bo‘lmaydi. Chunki har bir 
operativ xotira turi o‘zgacha ulanish tishlariga ega. O‘lchami bir xil 
bo‘lishi mumkin lekin tishlari o‘rtasida farq bor. Ularni ajrata olmay 
kuch ishlatib operativ xotirani ham platani ham buzib qo‘ymang. 
Muhim ma’lumotlardan biri shuki, plata shinasini ham operativ xotirani 
ulashda e’tiborga olish, uning chastotasini ham bilib qo‘yish zarur. Bu 
ma’lumotni siz kompyuter platasi xujjatidan topishingiz mumkin. Misol 
uchun, agar siz 800 MGS da ishlaydigan DDR2 operativ xotirasini 533 
MGS shinada ishlaydigan plataga ulasangiz, operativ xotirangiz ham 
533 MGS da ishlaydi. Siz 800 MGS da ishlash shunaqa sekin bo‘lar ekan 
deb yuraverasiz. 
Yana bir muhim ma’lumot. Agar siz har xil chastotada ishlaydigan 2 ta 
operativ xotirani bir plataga ulasangiz, umumiy ishlash chastotasi kichik 
bo‘lgan chastota bilan bog‘liq bo‘ladi. Misol uchun 1000 MGS va 600 
MGS chastotada ishlaydigan operativ xotirani bitta plataga uladingiz, 
shunda operativ xotira 600 MGS chastota bilan ishlaydi. 
 

---

 
Katta hajmdagi ma’lumotlarga bo‘lgan ehtiyoj kompyuterdan bu 
ma’lumotlarni tezkorlik bilan o‘qishni talab qiladi. Buning uchun esa 
RAM ( Random Access Memory), ya’ni bosh tezkor xotira qurilmasining 
imkoniyati ham keng bo‘lishi kerak. 
Kompyuterga biror dastur yuklanganida, internet sahifasi ochilganida 
dastlab tezkor xotiraga yozilib, u yerdan ishga tushadi. Misol uchun, siz 
biror internet sahifasini 1 marta ochsangiz va uni yopib, kompyuterni 
o‘chirmasdan ikkinchi marotaba yana ochsangiz, kompyuterda bir xil 
sahifa ikkinchi martada tezroq ochiladi. Boisi Tezkor xotira qurilmasida 
saqlanadigan ma’lumotlar kompyuter elektr manbaidan uzilganda yoki 
bu xotira ma’lumotga to‘lganida o‘chib ketadi. 
Yangi tezkor xotira tizimlari 
Ayniqsa bugungi rang-tasvir va harakatga boy o‘yinlar operativ 
xotiraning kattaroq bo‘lishini talab qiladi. Agar operativ xotira talab 
darajasida bo‘lmasa, ilovalarning ochilish jarayoni sekinlashadi. Hozir 
birgalashib sizning kompyuteringizga qanday turdagi tezkor xotira 

---

zarurligi, DDR3 va DDR4 kabi yangi tezkor xotira tizimlari bilan 
tanishamiz. 
2005 yildan 2009 yilgacha kompyuterlar DDR2 tizimidagi tezkor 
xotiraga ega bo‘lishgan. Bugun esa aksariyat qurilmalarda DDR3 
tizimidagi RAM’dan foydalaniladi. 2007 yilda taqdim qilingan DDR3 
zamonaviy, yangi operativ xotira turi hisoblanadi. Maksimal ishlash 
chastotasi 1800 MGS gacha. 
Operativ xotira chastotasi kompyuterning ishlash tezligini aniqlab 
beradi. Chastota bu – vaqt birligidagi jarayondir. Misol uchun, 600 
megagers (MGS) chastotali operativ xotira 100 MB ma’lumotni 10 
soniyada yuklasa, 1000 MGS operativ xotira bu jarayonni 5 sekundda 
amalga oshiradi. 
Sizga qancha axborot hajmiga ega operativ xotira zarurligini 
kompyuterdan nima maqsadda foydalanishingizga qarab aniqlash 
mumkin. So‘nggi yillarda ishlab chiqaruvchilar noutbuk qurilmalarida 
foydalanuvchi tomonidan yangilash mumkin bo‘lgan tezkor xotira 
tizimlarini yaratmoqdalar. 
Apple’ning MacBook Air noutbukining RAM tizimi 4 GB. Biroq Dell, HP