Muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti farg‘ona filiali mavzu

O’lchov asboblari va elementlarining kattaliklarini o’rnatish
Oddiy anologli elementlar hisoblangan turli energiya manbalari, kondensatorlar, induktiv g’altaklar, qarshiliklar bir yoki bir nechta kattaliklarga ega. Murakkab elementlar aniq bir modelni mujassamlashtirgan bir qancha o’zaro bog’langan elementlardan iborat. Yerga ulovchi va birlashtiruvchi tugundan tashqari barcha elementlar o`rnatilgan ma’lum kattalikga ega. Bu elementlarning qiymatini o`zgartirish uchun kompyuter sichqonchasi chap tugmasini ikki marta bosish yordamida elementning qiymatlar oynasi ochiladi va zaruriy kattalik yoziladi. Element o`lchami “yuqoriga” va “pastga” strelkalari yordamida o`zgartiriladi. Shundan so’ng Accept tugmasi bosiladi va kerakli qiymat o`rnatiladi. Bu amallarni Circuit menyusidagi Preferences bo’limi orqali ham amalgam oshirish mumkin.

Voltmetr- o’zgaruvchan va o’zgarmas tok zanjirlarida kuchlanishni o’lchash uchun xizmat qiladi. To’g’ri to`rtburchak shaklida tasvirlangan voltmetrning qalin qora chiziq chizilgan tomoni “manfiy” chulg’am qisqichi hisoblanadi. Sichqoncha chap tugmasini ikki marta bosish orqali voltmetrning qiymatlari oynasi ochiladi. Bu oynadan o’lchanayotgan kuchlanishning turi va voltmetrning ichki qarshiligi o`rnatiladi. Quyida bu oynaning umumiy ko`rinishi keltirilgan.
Ampermetr- o’zgaruvchan va o’zgarmas tokni o’lchash uchun xizmat qiladi. To’g’ri to`rtburchak shaklida tasvirlangan ampermetrning qalin qora chiziq chizilgan tomoni “manfiy” chulg’am qisqichi hisoblanadi. Sichqoncha chap tugmasini ikki marta bosish orqali ampermetrning qiymatlari oynasi ochiladi. Bu oynadan o’lchanayotgan tokning turi va ampermetrning ichki qarshiligi urnatiladi. Quyida bu oynaning umumiy kurinishi keltirilgan.
Electronics Workbench dasturida ampermetr va voltmetrdan tashqari ko’p sonli rejimlarida ishlaydigan 7 ta asbob mavjud bo’lib ular bitta elektr sxemada faqat bir marta qo`llaniladi. Panelning chap tomonida analogli kattaliklarni kuzatish uchun mo`ljallangan multimetr, funktsional generator, osillograf va Bode-plotter joylashtirilgan.








XULOSA
Ushbu Electronics Workbench dasturi yordamida o`zgarmas DC va o`zgaruvchan AC toklarda sxemalarni tahlil qilishi mumkin. To'g'ridan-to'g'ri oqimda tahlil qilishda, sxemaning barqaror ish holatidagi ish nuqtasi aniqlanadi. Ushbu tahlil natijalari asboblarda aks ettirilmaydi, ular sxemani keyingi tahlil qilish uchun ishlatiladi. AC tahlili chiziqli bo'lmagan komponentlarning chiziqli modellarini olish uchun DC tahlilining natijalaridan foydalanadi. AC rejimida sxemalarni tahlil qilish vaqt va chastota sohalarida ham amalga oshirilishi mumkin. Dastur shuningdek, raqamli-analog va raqamli sxemalarni tahlil qilish imkonini beradi. Electronics Workbench-da siz turli shakldagi kirish signallarining zanjirlariga ta'sir qilganda o'tkinchi jarayonlarni o'rganishingiz mumkin. Tahlil paytida bajariladigan operatsiyalar: Electronics Workbench sizga quyidagi operatsiyalar yordamida turli darajadagi murakkablikdagi sxemalarni qurish imkonini beradi:

• 
  kutubxonalardan elementlar va qurilmalarni tanlash,
  
• 
  elementlar va sxemalarni ish maydonining istalgan joyiga ko'chirish;
  
• 
  elementlar va elementlar guruhlarini 90 gradusga karrali burchaklar bilan aylantirish;
  
• 
  elementlarni, elementlar guruhlarini, sxema bo'laklarini va butun sxemalarni nusxalash, joylashtirish yoki o'chirish;
  
• 
  o'tkazgichlarning rangini o'zgartirish,
  
• 
  idrok etishni osonlashtirish uchun kontaktlarning zanglashiga olib rangini ajratib ko'rsatish,
  
• 
  bir vaqtning o'zida bir nechta o'lchash moslamalarini ulash va ularning ko'rsatkichlarini monitor ekranida kuzatish;
  
• 
  elementga belgi belgilash,
  
• 
  elementlarning parametrlarini keng diapazonda o'zgartirish.
  

Barcha operatsiyalar sichqoncha va klaviatura yordamida amalga oshiriladi. Faqat klaviaturadan boshqarish mumkin emas. Qurilmalarni sozlash orqali siz:

• 
  o'lchov diapazoniga qarab asboblar tarozilarini o'zgartirish;
  
• 
  qurilmaning ishlash rejimini sozlash,
  
• 
  kontaktlarning zanglashiga olib kirish harakatlarining turini o'rnating (doimiy va garmonik oqimlar va kuchlanishlar, uchburchak va to'rtburchaklar impulslar). Dasturning grafik imkoniyatlari quyidagilarga imkon beradi:
  
• 
  bir vaqtning o'zida diagrammadagi bir nechta egri chiziqlarni kuzating,
  
• 
  grafiklarda egri chiziqlarni turli ranglarda ko'rsatish,
  
• 
  grafikdagi nuqtalarning koordinatalarini o'lchash;
  
• 
  ma'lumotlarni grafik muharrirga import qiling, bu sizga rasmni kerakli o'zgartirishlarni amalga oshirish va uni printerga chiqarish imkonini beradi.