Mumtoz sharq (fors arab) “adabiyotshunoslik” fanining mazmuni, predmeti va metodi. Adabiyotning nazariy muammolari

Mumtoz sharq (fors arab)

“ADABIYOTShUNOSLIK” FANINING MAZMUNI, PREDMETI VA METODI. ADABIYOTNING NAZARIY MUAMMOLARI

Sotvoldiyeva Mohinabonu

• REJA:
• 1. “Adabiyotshunoslik” fanining maqsad va vazifalari.
• 2. Adabiyotshunoslikning tarkibiy qismlari va yordamchi sohalari
• 3. Adabiyotshunoslik va uning boshqa fanlar bilan aloqadorligi.
• 4. Adabiyot nazariyasi – tafakkur asosi.
• 5. Adabiyotning uch xususiyati

Fanning predmeti deyilganda o‘sha fan nimani o‘rganishi nazarda tutiladi. Adabiyotshunoslik ("adabiyot" + "shunos", ya’ni o‘rganish, yaxshi bilish + "lik") fanining nomidanoq uning o‘rganish sohasi adabiyot ekanligi ochiq-oshkor ko‘rinib turadi. "Adabiyot" so‘zi arabcha "adab" so‘zining ko‘plik shakli bo‘lib, u keng va tor ma’noda qo‘llaniladi. Keng ma’noda qo‘llanilganda "adabiyot" so‘zi o‘qishga mo‘ljallab yozilgan va chop qilingan barcha asarlarni o‘z ichiga oladi. Shunga qaramay, "adabiyot" so‘zi (termini) tor ma’noda ham juda faol ishlatiladi va bunda so‘z san’atiga daxldor bo‘lgan asarlar — badiiy adabiyot tushuniladi.

Fanning predmeti deyilganda o‘sha fan nimani o‘rganishi nazarda tutiladi. Adabiyotshunoslik ("adabiyot" + "shunos", ya’ni o‘rganish, yaxshi bilish + "lik") fanining nomidanoq uning o‘rganish sohasi adabiyot ekanligi ochiq-oshkor ko‘rinib turadi. "Adabiyot" so‘zi arabcha "adab" so‘zining ko‘plik shakli bo‘lib, u keng va tor ma’noda qo‘llaniladi. Keng ma’noda qo‘llanilganda "adabiyot" so‘zi o‘qishga mo‘ljallab yozilgan va chop qilingan barcha asarlarni o‘z ichiga oladi. Shunga qaramay, "adabiyot" so‘zi (termini) tor ma’noda ham juda faol ishlatiladi va bunda so‘z san’atiga daxldor bo‘lgan asarlar — badiiy adabiyot tushuniladi.

Adabiyotshunoslik adabiyotni o‘rganuvchi juda ko‘p sohalarni o‘z ichiga oladi va hozirgi davrda adabiyot nazariyasi, adabiyot tarixi, adabiy tanqid kabi asosiy mustaqil qismlarga bo‘linadi. Mazkur sohalarning har biri adabiyotshunoslikning muayyan masalalar majmuini o‘z nuqtai nazaridan o‘rganadi. Shu bilan birga, mazkur sohalar o‘zaro mustahkam aloqada bo‘lib, biri ikkinchisini to‘ldiradi.