Mundarij a I. I o‘quv materiallar (ma’ruza)

Avtomobil transporti. Avtomobil transportida quyidagi asosiy konvensiya va bitimlar amalqiladi:

• 
  1956 yilda Jenevada imzolangan yuklarni halqaro tashish shartnomasi haqidagi konvensiya;
  
• 
  1973 yilda imzolangan avtomobillarda halqaro yuk va passajirlarni tashish shartnomasi haqidagi konvensiya;
  
• 
  1975 yildagi halqaro avtomagistrallar haqidagi Evropa bitimi;
  
• 
  1957 yilda imzolangan va 2003 yilda qayta tahrirdan o‘tkazilgan havfli yuklarni halqaro yo‘llarda tashish haqidagi Evropabitimi (DOPOG);
  
• 
  1975 yilda yuklarni tashishda halqaro yo‘llarda tashish kitobchasini qo‘llash haqidagi bojhona konvensiyasi (MDP).
  

BMT Evropa iqtisodiy komitetining Ichki transport komiteti (Komitet povnutrennomu transportu – KVT) 1948 yilda barcha turdagi ichki transportlar sohasida hamkorlikni rivojlantirish maqsadida tashkil etilgan. Unga barcha BMT Evropa iqtisodiy komitetiga a’zo davlatlar a’zo hisoblanadi.

Ichki transport komitetining faol ishtiroki va yordami bilan halqaro tashuvlarni soddalashtirish, unifikatsiyalash va milliy me’yorlarni yahshilash borasida birqator konvensiya va bitimlar, tavsiyalar ishlab chiqilgan. Faqatgina avtomobil transporti sohasida Ichki transport komiteti 40 ga yaqin halqaro konvensiya va bitimlar, TV konstruksiyasi haqidagi 50 yaqin qoidalar ishlab chiqilgan.

Ichki transport komiteti faoliyatida halqaro avtomobillar harakati va yuk hamda passajirlarni tashishni tashkil etish bo‘yicha barcha masalalar yoritib berilgan. BMT Evropa iqtisodiy komitetining Ichki transport komiteti tomonidan ishlab chiqilgan va maqabulqilingan me’yoriy hujjatlar asosida halqaro aloqalarda yuk va passajirlarni tashish bo‘yicha ikki tomonlama bitimlar tuziladi.

Avtomobil transporti halqaro ittifoqi (Mejdunarodniy soyuz avtomobilnogo transporta – MSAT) ga 1948 yilda Evropa avtomobil yo‘llari va avtomobil transporti assotsiatsiyasi tomonidan asos solingan. Uning shtab-kvartirasi Jeneva shahrida joylashgan. MSATning asosiy maqsadi – avtomobillarda tashuvchilarning manfaatlari asosida avtomobillarda halqaro tashuvlarni rivojlantirishga imkoniyat yaratishdir. MSATga 45 ta davlatning 150 dan ortiq assotsiatsiyalari kiradi. Uning asosiy yo‘nalishlari:

• 
  Halqaro avtomobillarda tashuvlarda davlat cheragalaridan o‘tish, soliq va yig‘imlarni qisqartirish yoki bekor qilish, mijozlarga xizmat ko‘rsatish sifatini yahshilash, haydovchilar ishi va dam olishini tashkil etish va boshqalar;
  
• 
  Muvofiqlashtirish va milliy va halqaro transportni rivojlantirish bo‘yicha tadbirlarni qo‘llab-quvvatlash;
  
• 
  ma’lumot va ahborotlarni materiallarini yaratish;
  
• 
  avtomobillarda halqaro tashish masalalari bo‘yicha tadqiqot natijalarini, MSAT a’zolari haqidagi ma’lumotnomalarni nashr qilish.
  

Avtomobillarda halqaro yuklarni tashishda tijorat shartlarini aniqlash va tartibga solishda yuklarni halqaro yo‘llarda tashish shartnomasi haqidagi konvensiya (Konvensiya o dogovore mejdunarodnoy dorojnoy perevozki gruzov – KDPG) asosiy hujjat hisoblanadi.

Bu konvensiya BMT Evropa iqtisodiy komitetining Ichki transport komiteti doirasida 1961 yilda ishlab chiqilgan bo‘lib, unda 25 ta davlat ishtirok etadi. KDPG ning amaliy masalalari bilan MSAT shug‘ullanadi.

Konvensiya avtomobillarda yuklarni tashishni tartibga solishda oliy yuridik kuchga ega bo‘lgan halqaro shartnoma hisoblanadi. Unga Evropaning barcha davlatlari va Osiyo hamda Afrikaning bir qator davlatlari a’zo.

Bu konvensiyaning amal qilish doiralari: tashuvchining javobgarligi, tashish shartnomasini tuzish va bajarish, e’tiroz va da’volar, bir nechta tashuvchilar orqali tashishni tashkil etish va boshqalar.