Mustaqil ish taqdimot materiali koordinatalar tizimi

Qarshi davlat universiteti Pedagogika fakulteti CHaqiriqqacha xarbiy talim yunalishi 2-kurs talabasi Kenjayev Asrorning Xarbiy ta’lim fanidan

Mustaqil ish taqdimot materiali

KOORDINATALAR TIZIMI

• Reja
• Geografik koordinatalar
• To’gri burchakli koordinatalar sistemasi.
• Yer yuzasidagi nuktaning balandligi.

Geografik koordinatalar
Yer yuzasini topografik jixatdan urganishda xamda karta va plan bilan ishlashda joydagi nuqtalarning bir-biriga nisbatan tutgan o’rnini aniqlash kyerak buladi. Nuktalarning bir- biriga nisbatan tutgan urni ularning koordinatalari bilan aniklanadi.
Boshlangich deb qabul qilingan nuqtaga nisbatan biron nuqtaning tutgan o’rnini ifodolovchi miqdorlar shu nuqtaning koordinatasi deryiladi.

Topografiyada yer yuzasidagi xamda karta va planlardagi nuktalarning urnini yerga nisbatan aniklash uchun gerograik va tugri burchakli koordinata sistermalaridan foydalaniladi.

• Topografiyada yer yuzasidagi xamda karta va planlardagi nuktalarning urnini yerga nisbatan aniklash uchun gerograik va tugri burchakli koordinata sistermalaridan foydalaniladi.
• Nuqtaning gerografik koordinatasi deryilganda,bu nuktaning kaysi myeridian va kaysi paralerlda joylashganligi tushuniladi. Shuning uchun gerografik koordinata tugrisida gapirishdan oldin, ekvator, myeridian va paralerllar xakida ma'lumotga ega bulishingiz kyerak.

Yer sharidagi biror nuktadan yerning aylanish uki orkali utkazilgan terkislik - myeridian terkisligi, bu terkislikning yer yuzasi bilan kesishishidan xosil bulgan chizikka meridian chizigi- deryiladi. Meyeridian yer yuzasi bo’ylab ikki kutubni uzaro tutashtiradi va u ikki qutb orasidagi eng yaqin masofa xisoblanadi. Yer sharidagi biron nuqta orkali yer ukiga perperndikulyar qilib utqazilgan terkislikka parallerl tekisligi, bu tekislikning yer yuzasi bilan kesishishidan xosil bulgan chizikka parallerlderb ataladi. Parallerllar xar doim doira shaklida buladi.

• Yer sharidagi biror nuktadan yerning aylanish uki orkali utkazilgan terkislik - myeridian terkisligi, bu terkislikning yer yuzasi bilan kesishishidan xosil bulgan chizikka meridian chizigi- deryiladi. Meyeridian yer yuzasi bo’ylab ikki kutubni uzaro tutashtiradi va u ikki qutb orasidagi eng yaqin masofa xisoblanadi. Yer sharidagi biron nuqta orkali yer ukiga perperndikulyar qilib utqazilgan terkislikka parallerl tekisligi, bu tekislikning yer yuzasi bilan kesishishidan xosil bulgan chizikka parallerlderb ataladi. Parallerllar xar doim doira shaklida buladi.