N. Fozilov realistik o‘zbek bolalar nasrining

---

N.Fozilov  – realistik o‘zbek  bolalar  nasrining 

yetakchi  vakili.

Yozuvchi Nosir  Fozilov  adabiyotimizning qutlug  

dargohiga o tgan asrning 50-yillarning ikkinchi yarmida 

kirib kelgan. Hozirgacha  yetmishdan ortiq kitob  chop 

ettirdi. Ularning aksariyati  tarjima  asarlardir.

U 1929 yili  Qozog istonning  Chimkent viloyatiga qa-

rashli  Turkiston  tumanidagi Qoriz  qishlog ida tavallud 

topdi.  Ota-onasi dehqonchilik  bilan  shug ullangan, bu-

vasi  Tursunmuhammad A lam “G urbatiy” taxallusi bilan 

she rlar yozgan. Kamiy, Xislat, Sidqiy-Xondayliqiylar bilan 

hamnafas,  hamfikr bo lib  ijod  qilgan. Toshkentda uning 

uchta  she riy kitobi  chop etilgan.

Nosir  Fozilovning bolaligi  urush davriga to g ri kel-

ganligi  uchun ham o qib, ham  ishlashiga to g ri keldi. 

Shu tufayli u o z  tengdoshlaridan  ancha  kech, ya ni, 

1949 yilda  o rta maktabni tugatgan.  So ng  Toshkentga 

kelib, O rta Osiyo  Davlat universitetiga o qishga kiradi. 

Uni 1954 yilda tugatadi.  Shundan  so ng “Gulxan”, “Sharq 

yulduzi” kabi jurnallarda, nashriyotlarda turli lavozim-

larda  ishlaydi.

Adibning birinchi  hikoyasi 1953  yilda bosilgan.  Ilk 

kitobi 1959 yilda “Irmoq” nomi bilan chop qilingan. So ngra 

---

“Oqim” (1962),  “Robinzonlar”  (1964), “Qush qanoti  bilan” 

(1965), “Qorxat”  (1968),  “Ko klam  qissalari” (1970), “Jo xori 

tuzoq” (1971), “Saraton”  (1975),  “Kichkina demang bizni” 

(1977), “Diydor”  (1979),  2 jildlik “Tanlangan asarlar” 

(1982–1983), “Shum bolaning nabiralari” (1985), “Bolaligim   

poshsholigim” (1989), “Bir otar to pponcha”, “Toshkentning 

nosi”, “Said Ahmad noming  baland” (1995), “Munavvar lah-

zalar”  (1998), “Eslasang ko ngling yorishur” (2003), “Ustoz 

so zlaganda”  (2007),  “Topdimu  yo qotmadim” (2010) kabi 

o nlab  kitoblari nashrdan  chiqdi.

Nosir Fozilov  tarjimon sifatida  ayniqsa  samarali ijod 

qildi. Sh.  Husainovning “Nurli tosh” (pyesa, 1952), S. Muqo-

novning  “Hayot maktabi” (qissa,  1954), “Cho pon o g li” 

(qissa, 1960), “Cho loq  polvon” (qissa, 1970), B. Mustafinning 

“Qarag anda”  (roman,  1956), Q. Abduqodirovning  “Xojimu-

qon” (qissa, 1959), G . Musrepovning “Qozoq soldati” (roman, 

1960),  “Cho lqor” (qissa va hikoyalar,  1960), “Qiron  qush 

qo shig i” (qissa, 1970), Muxtor Avezovning “Qarash-qarash 

voqeasi”  (qissa, 1960), “Abay   xalq farzandi” (pyesa, 1970), 

M. Avezov, L.  Sobolevning “Abay” (tragediya, 1970) asarla-

rini  tarjima qilgan. Shuningdek, rus,  turkman, qirg iz 

adiblarining  ham asarlarini  o zbek tiliga o girgan. Ayni 

paytda N. Fozilovning ham rus, turkman va qozoq tillari-

---

da  kitoblari chop etilgan,  shuningdek, asarlari  arman, 

latish, gruzin, hind, arab, ozarbayjon tillariga tarjima qi-

lingan.

Uning ana  shunday samarali mehnatlari  zoye ket-

madi. 1985  yilda  u “Shum bolaning nabiralari” kitobi uc-

hun O zbekiston  Yozuvchilar  uyushmasining G .  G ulom 

nomidagi, 1986 yilda esa qozoq adabiyotidan qilgan tarji-

malari uchun  Qozog iston  Yozuvchilar uyushmasining 

Bayimbet Maylin  nomidagi  mukofotlar sohibi  bo ldi.

O zbekistonda xizmat ko rsatgan san at  arbobi Nosir 

Fozilov  1999 yili “El-yurt hurmati”  ordeni  bilan muko-

fotlangan. 2011 yili “Topdimu yo qotmadim” kitobi uchun 

O zbekiston  Respublikasining Davlat  mukofoti  bilan 

taqdirlandi.