Najmiddin komilov tadqiqotlarida tasavvuf va komil inson masalalari talqini

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI
.....................................75 
 
 
 

---

3 
K I R I SH 
 
Mavzuning dolzarbligi
. Milliy mafkuraning diniy falsafiy ildizlaridan 
biri, kishilarni komillik darajasiga yetkazishga xizmat qiladigan ta’limot-
tasavvufdir. Tasavvuf islom dini zaminida va islomiy haqiqatlar bag‘rida 
vujudga kelgan, avliyolar e’tiqodidan tug‘ilgan, qariyb o‘n ikki asrdan beri 
yashab kelayotgan ta’limot bo‘lib, unda insonning bir qancha ezgu istaklari va 
ideallari mujassam. Tasavvuf asrlar osha kishilarni sog‘lom e’tiqod, yuksak 
ma’naviyat irfoniy tafakkur, ma’rifat va madaniyatga chorlagan va tarbiyalagan. 
Jahonda tasavvuf diniy-irfoniy ta’limoti islom dinining keng tarqalishida 
muhim rol o‘ynagan. Undagi komil inson g‘oyasi, yuksak ma’naviy 
fazilatlarni shakllantirish yo‘llarini ko‘rsatishga undab kelgan. Islomning jahon 
sivilizatsiyasiga munosib hissa qo‘shgan insonparvar din sifatida tarqalishi
bevosita tasavvuf ta’limoti bilan bog‘liq. Chunki «xavfsizlik, millatlararo
totuvlik va diniy bag‘rikenglikni ta’minlash hamda chuqur o‘ylangan,
o‘zaro manfaatli va amaliy tashqi siyosat» mamlakatimizda strategik 
vazifalardan biri sifatida belgilab olindi
1
.
Mustaqillik yillarida muqaddas islom ta’sirida rivojlangan mumtoz 
adabiyotni o‘rganish, islom dinining keng taraqqiy etishi, hamda uning 
zamirida paydo bo‘lgan tasavvuf ta’limotining ilg‘or g‘oyalarini o‘rganish
yo‘lga 
qo‘yildi. 
O‘zbekistonda 
demokratik 
jarayonlarni 
yanada 
chuqurlashtirishning yangi bosqichi boshlanib, so‘nggi yillarda O‘zbekiston
Respublikasi hukumati tomonidan din sohasida ham qator muhim hujjatlar
imzolandi va amalga oshirildi. Jumladan, O‘zbekiston Islom akademiyasi,
Islom madaniyati xalqaro markazi tashkil etilib, ish boshladi. Buxoro 
shahrida tasavvufshunoslik maktabi faoliyat ko‘rsatmoqda. Bahouddin
Naqshband, Xoja Ahror Valiy Najmiddin Kubro, Abduxoliq G‘ijduvoniy
kabi mashhur mutasavviflar yubileylari nishonlandi.
1
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh
Assambleyasining 72-sessiyasidagi nutqi // «Xalq so‘zi», 2017 yil 20 sentyabr.

---

4 
Tasavvuf ta’limotining yirik namoyandalari ilmiy ijodi namunalaridan 
ko‘plab asarlar nashr qilindi. Respublikamiz rahbari BMT Bosh
assambleyasining 72-sessiyasida «Butun jahon jamoatchiligiga islom dinining 
asl insonparvarlik mohiyatini yetkazishni muhim vazifa»
1
ekanligi to‘g‘risidagi 
xulosasini davom ettirib, Oliy majlisga murojaatnomasida islom dinining,
jumladan, tasavvuf ta’limotining asosiy tamoyillaridan biri bo‘lgan diniy 
bag‘rikenglikni ta’minlash sohasida ustuvor yo‘nalishlarni belgilab berdi
2
.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 7-fevraldagi PF-4947-
son «O‘zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo‘yicha harakatlar 
strategiyasi to‘g‘risida»gi, 2017- yil 14- fevral PF-2774-son «Imom Termiziy
xalqaro ilmiy tadqiqot markazini tashkil etish chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi
Farmonlari, «O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzurida 
O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiya markazini tashkil etish chora-tadbirlari 
to‘g‘risida»gi 2017-yil 23-iyundagi PQ-3080-son Qarori hamda mavzuga oid 
boshqa normativ-huquqiy hujjatlarda belgilangan vazifalarni amalga oshirishda 
hamda mumtoz o‘zbek adabiyotida tasavvuf ta’limotining o‘rganilishida 
adabiyotshunos 
Najmiddin 
Komilov 
tadqiqotlarining 
muhim 
ekanligi 
mavzuning dolzarbligini belgilaydi.