Namangan davlat univеrsitеti boshlang‟ich ta'lim mеtodikasi kafеdrasi


Tilning vertikal (tik) harakatiga ko‘ra



Download 2,14 Mb.
Pdf ko'rish
bet8/365
Sana31.12.2021
Hajmi2,14 Mb.
#261057
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   365
Bog'liq
Namangan davlat univеrsitеti boshlang ich ta'lim mеtodikasi kafе

 2.Tilning vertikal (tik) harakatiga ko‘ra. 
  
Unli tovushlar talaffuzida tilning tanglayga tomon ko‗tarilishi va tushishi vertikal 
harakatdir. Bu harakat tufayli og‗izning ochilish darajasi har xil bo‗ladi. Chunonchi, i, u 
unli tovushlarini hosil qilishda til tanglayga  yaqin turadi, shuning uchun ham og‗izning 
ochilish darajasi tor bo‗ladi; aksinchaa, o tovushlarini hosil qilishda til tanglaydan ancha 
uzoqlashadi  (quyida  turadi),  shuning  uchun  til  bilan  tanglay  o‗rtasidagi  oraliq  keng 
bo‗ladi;  e,  o‘  tovushlarini  hosil  qilishda  esa  til  bilan  tanglay  o‗rtasidagi  oraliq  o‗rtacha 
(tor ham emas, keng ham emas) bo‗ladi. Ko‗rinadiki, tilning vertikal harakati og‗izning 
ochilish  darajasini  (tor,  keng,  o‗rta  keng)  belgilaydi.  Shuning  uchun  unlilar  tilning 
vertikal harakati (yoki og‗izning ochilish darajasi)ga ko‗ra uch guruhga bo‗linadi: 
1) yuqori tor unlilar:  i,  u; 
2) o‗rta keng unlilar: e,  o‘. 
3) quyi keng unlilar:  a, o.  
    3. Lablarning ishtirokiga ko‘ra. 
  
Unlilar  talaffuzida  lablarning  roli  ham  kattadir.  Ayrim  unlilar  talaffuzida    lablar 
                     
1
 Tursunov U., Muxtorov J., Rahmatullayev Sh. Hozirgi o`zbek adabiy tili.  – T.: ―O`zbekiston‖ nashriyoti. 
1992, 15-bet. 



 
albatta  qimirlaydi,  ya‘ni  ular  doira  shaklini  oladi,  ayrimlarida  esa  nisbatan  kam 
qimirlaydi. Shunga ko‗ra unlilar ikki guruhga bo‗linadi:  
1) lablangan unlilar: u, o‘, o; 
2) lablanmagan unlilar: i, e, a. 
Unli tovushlar tasnifini quyidagi jaldvalda aks ettirish mumkin: 

Download 2,14 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   365




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish