Namangan muhandislik-qurilish instituti

1-bob. Yo’l qurilishini moddiy-texnik ta’minlash 
1.1. Korxonalarning vazifasi va tasnifi. 
Ishlab  chiqarish  bazasi  -  inshootlar,  mashinalar  va  jixozlar  majmui  bo’lib,  yo’l 
qurilishi uchun zarur bo’lgan materiallarni qazib chiqarish, yarim maxsulotlar, buyum va 
detallarni  tayyorlashni  ta’minlaydi.  Ishlab  chiqarish korxonalariga  omborlar,  rels bo’yi 
bazalar,  temir  yo’l  va  boshqa  qatnov  yo’llari,  dastlabki  maxsulotni  tayyorlash  uchun 
qurilmalarlar  kompleksi  -  asfaltbeton  va  sementbeton  zavodlari,  emulsiya  bazalari, 
ishchilar  yashashi  va  xizmat  qilishi  uchun  binolar  va  xonalar  (oshxona,  garderob, 
yotoqxona va boshqalar) kiradi. Korxonalar kuvvatiga, bir joyda ishlash muddatiga qarab 
doimiy (statsionar), yarim statsionar (buzib quriladigan) va ko’chma turlarga bo’linadi. 
Yo’llarni  tezkorlik  usuli  bilan  qurishda  ko’chma  korxonalarning  alohida  o’rni  bor. 
Bunday  korxonalarning  hamma  yoki  aksar  agregatlari  va  mashinalari  pnevmatik 
g’ildiraklar  ustiga  o’rnatiladi.  SHuningdek,  tez  buzib  quriladigan  omborlar  ham 
korxonani qurilayotgan yo’lning bir uchastkasidan boshqasiga ko’chirish va yo’l qurilish 
oqimiga qo’shilib ketish imkonini beradi. Mashinasozlikdagi texnologik jarayonlarning 
murakkabligiga  va  imkoniyatlariga  qarab,  korxonalar  avtomatlashgan,  robotlashgan, 
berilgan  dastur  bo’yicha  ishlaydigan  bo’lishi  mumkin.  Korxonada  ko’plab  mashinalar, 
jumladan  avtomatlashgan  mashinalarning  bo’lishi,  ularga  texnik  xizmat  ko’rsatish, 
ta’mirlash,  sozlash  ishlarini  tegishlicha  tashkil  etishni  taqozo  etadi.  Korxona  ishining 
samaradorligiga  maxsus  yuk  ortish-tushirish  jihozlari  bo’lgan  ombor  xo’jaligining 
ahamiyati bor. Modtsiy-texnik bazani yanada rivojlantirishni avtomobil yo’llari, binolar, 
ko’priklar  va  boshqa  inshootlarning  ishonchliligini  oshiradi,  ayni  vaqtda,  qurilishning 
material  sig’imi  va  narxini,  avtomobil  yo’lini  ekspluatatsiyaga  topshirish  muddatini 
qisqartiradi.