|
«Milliy g’oya: asosiy tushuncha va tamoyilar» fanidan
GLOSSARIY
GLOSSARIY
1 G’oya – muayyan fikr, maqsad sari yetaklovchi kuch.
2 G’oya – ideya, fikr, karash va h.k.
3 Milliy g’oya – millatning o’tmishi, buguni, istiqboli, manfaat va maqsadini ifodalovchi ijtimoiy g’oya.
4 Milliy g’oya – millatning o’tmishi, buguni va kelajagini mujassam bog’lab, ko’prik bo’lib xizmat qiluvchi g’oya.
5 Milliy g’oya – xar bir shaxs va butun jamiyatga tegishli g’oya.
6 Mafkura – fikrlash majmui, g’oyalar tizimi, e’tiqod.
7 Mafkura - <>, <>, muayyan ijtimoiy gurux, qatlam, millat, davlat, jamiyat maqsad, intilishi.
Mafkura – umummilliy, umumxalq ahamiyatiga ega g’oya bo’lib, u xalqni millatni birlashtiruvchi, umumsafarbarlikka da’vat etuvchi kuchdir.
8 Mafkuraviy poligon – odamlar qalbi va ongini egallashga qaratilgan g’oya.
9 Mafkuraviy poligon – yot g’oyaviy <>ka qarshilik ko’rsatuvchi qobiliyat.
10 Mafkuraviy profilaktika – ijtimoiy institutlar tomonidan amalga oshiriladigan g’oyaviy – tar biyaviy ta’lim tarbiya tizimi.
11 Mafkuraviy profilaktika – ijtimoiy institutlar tomonidan amalga oshiriladigan g’oyaviy – tarbiyaviy ta’lim tarbiya tizimi.
12 Mafkuraviy immunitet - (lot. Immunitatis – biror narsadan ozod etish) – shaxs, ijtimoiy gurux, millat, jamiyat turli zararli g’oyaviy ta’sirlardan ximoyalasha xizat qiluvchi tizim.
13 Mafkuravi tarbiya – insonni g’oyaviy bilimlar ilan kurollantirish jarayoni.
14 Vatan – kishilarning yashab turgan, ularning avlod va ajdodlari tug’ilib o’sgan joyi, xududi, ijtimoiy muhiti, mamlakati.
15 Vatanparvarlik – kishining o’zi to’g’ilib o’sgan, kamol topgan joy zamin o’lkaga bo’lgan mehr – muhabbatini, munosabatlarini ifoda etadigan ijtimoiy va ma’naviy – axloqiy hissiyotlari, fazilatlaridir.
16 “Millat” – “millat” so’zi “o’zak”, “tub mohiyat”, “negiz” degan ma’noni bildiradi.
17 Milliy qadriyatlar – milliy mafkuraning tarbiyaviy elementi.
18 Iqtisod – muloqot, gaplashish, kelishish, savdolashish, ikki tomonga to’g’ri keladigan umumiy narxni, raqamni, xulosani topish demakdir.
19 An’analar – jamiyat hayoti turli sohalarining moddiy va ma’naviy faoliyat shakllarining, kishilar o’rtasidagi aloqalar va munosabatlarning avloddan-avlodga o’tishi, ajdodlar hayoti belgilari va xususiyatlarining takrorlanish tarzi, dunyoda an’analar va urf-odatlarga ega bo’lmagan millat yoki elat yo’q.
20 Islom – so’zi arabcha bo’lib, “xudoga o’zini topshirish”, “itoat”, “bo’ysinish” ma’nosini anglatadi.
21 Ma’naviyat – insonni jamiki boshqa mavjudodlardan ajratuvchi ijtimoiy xodisa.
22 Ma’naviyat – insonning ruxiyatini, uning o’z-sho’ini anglashi, didi, farosati, adolat bilan razillikni, yaxshilik bilan yomonlikni, go’zallik bilan hunuklikni, vazminlik bilan johillikni ajrata bilish qobiliyati, aql-zakovatini, yuksak maqsad va g’oyalarini qo’ya bilishi, ularni amalga oshirish uchun xarakat qilish va intilish salohiyatidir.
23 Ma’rifat – bilim va madaniyatning qo’shma mazmuni bo’lib, maorif esa ana shu mazmunni yoyish kurash, vositasidir.
24 Meros – insoniyatning har bir tarixiy bosqichda yashagan avlodlaritomonidan yaratilgan va keyingi avlodga yetib kelgan barcha moddiy va ma’naviy boyliklar majmuidir.
25 Milliy mafkura – o’zligimizni, muqaddas an’analarimizni anglash tuyg’ularini, xalqimizni ko’p asrlar davomida shakllangan ezgu orzularini, jamiyatimiz oldiga qo’yilgan oliy maqsad va oliy g’oyadir.
26 Milliy ma’naviyat – muayyan elat, millatga, uning ajdodlariga xos bo’lgan g’oyat qimmatli ma’naviy boyliklardir.
27 Milliy tarbiya – u yoki bu millatni, elatni tashkil etuvchi kishilarni milliy madaniyatini meros, qadriyatlarni, urf-odatlarni, an’analarni o’zlashtirishdagi faoliyatni rivojlantirishdir, u milliy ong va milliy o’zlikni anglashning sub’ektidir.
28 Siyosat – yunoncha so’z bo’lib, mazmuni davlat yoki jamoat ishlarini anglatadi. Siyosat – katta ijtimoiy guruhlar, millatlar, davlatlar ichki va tashqi munosabatlari sohasidagi faoliyatni anglatadi.
29 Tasavvuf – sufiylik insonni o’rgatar ekan, avvalo, kishining ko’ngliga, diniga tayanadi, ko’ngilni, qalbni tarbiyalashga, ko’ngil kishisini voyaga yetkazish va intilishdir.
30 Temur tuzuklari – Amir Temur tomonidan davlatning rivojlanishi uchun va davlatning taraqqiyoti uchun aytilgan fikr mulohazalar.
31 Umuminsoniy ma’naviyat – butun insoniyatga jahon xalqlariga tegishli bo’lgan ma’naviy-axloqiy boyliklardir.
32 Monoteistik – yakkaxudolik g’oyasi.
33 Teizm – ilohiylikni mutlaqlashtirish.
34 Ateizm – dahriylikni mutlaqlashtirish.
35 Kosmopolitizm – dunyo fuqaroligi, o’zining butun dunyoga mansubligini teran anglash g’oyasi.
36 Ideologizatsiya – mafkuralashtirish.
37 Deideologizatsiya – mafkurasiz.
38 Reideologizatsiya – qayta tiklash, milliy g’oya va mafkuraga e’tibor.
39 Regresiv – reaksion, antidemokratik.
40.Valyuntarizm – ob’ektiv taraqqiyot qonunlarini rad etuvchi oqim.
41 Fatalizm – taqdirga tan berish.
42 Fundamentalizm – “ sof” islomni tiklash.
43 Pragmatizm -- voqelikni tajriba “ong oqimi” deb talqin etuvchi.
44 Ekzistensializm -- mavjudlik, erkinlikka erishish.
45 Bugungi dunyoning mafkuraviy manzarasi -- g’oyaviy qarama - qarshiliklar murakkab tus olgan davr.
46 SHovinizm – fransuz burjua millatchiligining o’ta reaksion formasi.
47 Gomogenlashuv – tarkibi, kelib chiqishi jihatidan bir hil, bir jinsli.
48 Globallashuv – muttasil davom etadigan tarixiy jarayon.
49 G’oyaviy bo’shliq – muayyan sharoitda jamiyat, undagi toifa va qatlamlarning ongida sodir bo’ladigan g’oyasizlik, mafkuraviy vakuum holati.
50 Beqarorlik – notinchlik.
51 Barqarorlik – tinchlik, osoyishtalik.
52 Ekstremizm – fransuzcha-lotincha so’z bo’lib, keskin fikrlarning bildirilish, keskin choralarga tarafdorlik.
53 Xizbut - Tahrir – reaksion ruhdagi diniy – siyosiy tashkilot bo’lib, arab tilidan “Ozodlik partiyasi” degan ma’noni bildiradi.
55 Manipulyatsiya – qo’l, odamlar bilan ob’ekt sifatida munosabatga kirishish.
56 Merkantilizm – pul jamg’arish, mol-dunyoga hirs qo’yish.
57 Jamiyat mafkurasi – xalqni – xalq, millatni – millat qilishga xizmat qiluvchi kuch.
58 Maqsad degani – xalqni, millatni birlashtiruvchi, yo’lga boshlovchi bayroq.
59 Ongli turmush – jamiyat hayotining bosh mezoni.
60 Jaholat – ma’rifaatning kushandasi.
61 Milliy g’oya – millatning o’tmishi, buguni va kelajagini mujassam bog’lab, ko’prik bo’lib xizmat qiluvchi g’oya.
62 Jamoatchilik ongi – ijtimoiy ong shakli.
63 Milliy qadriyatlar – milliy mafkuraning tarbiyaviy elementi.
64 Mahalla – o’zini o’zi boshqarish maktabi.
65 E’tiqod – ishonmoq, amin bo’lmoq.
66 Milliy o’zlikni anglash – o’z tarixini bilish.
67 Millat - arabcha xalq.
68 Sinkretik – turlicha g’oyalarning bir butunlikda joylashuvi.
69 Sinergitek – o’z-o’zini tamomillashturuvchi, keng, ko’p o’lchovli va ochiq tizimli.
70 “Zombi” – xotirasidan yiroqlashtirish.
71 “Sadizm” – jinsiy buzuqlik, azob berib huzurlanish.
72 Kuch – bilim va tafakkurda.
73 “Axborotlashgan jamiyat” – dunyodagi “to’rtinchi hokimiyat” bo’lib, telekanallar va turli axborotlar tizimini o’z ichiga oluvchi tushuncha.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
