Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti n. S. Gaipova, M. Z. Ismatullayeva, A. S. Axmetova

2.3.Q o‘lda  bajariladigan  ishlaming  asosiy  usuilari
Kiyimlarni yakka tartibda ishlab chiqarishda buyumning sifati ko‘p 
jihatdan tikuvchi  ignani to‘g‘ri ishlata bilishiga bog'liq.  Shuning uchun 
qo'ldatikishgakirishishdan  oldin  ignagaip  o ‘tkazish,  ipninguchini 
tugish  va boshqa usullarni  yaxshilab  bilib  olishi  kerak.  Ignaga i p 
o'tkazish:  g‘altakdan  ip  uzib  olishdan  oldin  qanchaip  kerakligini 
bilib  olish  kerak. Qo'lda bajariladigan  ishlar  uchun  ipning  uzunligi 
ishchining  barmoqlaridan  to  tirsagigacha  bo‘lgan  masofadan  ikki 
marta katta bo‘!ishi  lozim.
Ishchi  g‘altakdan  chiqib  turgan  ipning  uchini  chap  qo'lning 
bosh va  ko‘rsatkich  barmoqlari  bilan  ushlab,  bukilgan  qo'li  bo'ylab, 
ya’ni  panjalardan  tirsakkacha  va  yana  orqaga,  bosh  barmoqqacha 
g‘altakdan  chuvatadi,  keyin  g'altakdan  uzadi.
Ig n ag aip   o ‘tkazishdan  oldin  q o ‘lning  bosh  va  k o ‘rsatkich 
barmoqlari  bilan  ipning  uchi  buraladi.g‘altakdagi  ipning  uchini  0,8
-  1,0  sm  chiqarib  chap  q o ln in g   bosh  va  ko‘rsatkich  barmoqlari 
bilan ushlanadi.  Ignani chap qoMning bosh va ko‘rsatkich barmoqlari 
bilan  ushlab,  o ‘n g q o ‘ldagi  ipning o ‘tkir  uchi  igna  teshigigakiritiladi, 
o ‘ng qo‘l bilan  igna gazlamaga sanchiladi.
13

---

Qaviq  hosil  qilish  uchun  ignani  gazlamaga  sanchib,  igna  shu 
salqilikdan  o'tkaziladi  va  chap  qoMning  bosh  barmog‘i  oldida  sirtga 
chiqaliladi; bu paytda bosh va ko‘rsatkich barmoqlar bilan igna gazlama 
0
‘ngiga chiqariladi va qaviq tortiladi.  So‘ngra qaviq hosil qilish jarayoni 
takrorlanadi.  Ignani  gazlamaga  har  xil  usullarda  sanchish  mumkin. 
Shuning  uchun  qaviqlar  ham  har  xil  chiqadi.
Kiyim tikishdagi ishlar ijro etish usuliga qarab, qo‘lda yoki mashinada 
bajariladigan bo'lishi mumkin.  Boshidan oxirigacha qo‘lda bajariladigan 
barcha  operatsiyalar  qo ‘lda  bajariladigan  ishlar  hisoblanadi.  Bular 
igna,  qaychi,  bo‘r  yordamida  bajariladigan  ishlardir,  shuningdek, 
kiyimni  ip,  bo‘r,  changdan  tozalash  kabi  ishlardan  iborat.
Gazlamada 
igna 
hosil  qilgan  qo‘shni  teshiklar  orasida  iplar 
chalishuvining bitta tugallangan sikli qaviq bo‘ladi. Qaviqlaming tuzilishi har 
xil bo‘Iib.  gazlamaning o‘ngi vateskarisidaipning qanday yotishiga  bog‘liq.
Qaviqlaming uzunligi  ipning uzunligi vamaterial o'ngidagi  interval 
bilan belgilanib, qaviqning xiliga va ishlayotgan materialning qalinligiga 
bog‘liq  (1  rasm).