Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika unviversiteti sirtqi bo’lim “amaliy psxologiya” 1-kurs talabasi qobilova hosiyatning “psixologiya tarixi” fanidan tayyorlagan taqdimoti

NIZOMIY NOMIDAGI TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNVIVERSITETI SIRTQI BO’LIM “AMALIY PSXOLOGIYA” 1-KURS TALABASI QOBILOVA HOSIYATNING “PSIXOLOGIYA TARIXI” FANIDAN TAYYORLAGAN TAQDIMOTI

Abulqosim Firdavsiyi Tusiy (forscha: فردوسی, taxminan 934—yilda Tus hozirda Firdavs shoirning nomi bilan atalgan shahrida tavallud topgan — 1030—yilda vafod etgan) — forstojik shoiri va mutafakkiri. Tus va Nishopur shaharlaridagi madrasalarda tahsil olgan. Zamonasining barcha asosiy ilmlarini egallab, arab va pahlaviy tillarini chuqur oʻrgangan. Oʻz davrining qomusiy olimi boʻlib yetishgani uchun ham uni hakim deb ulugʻlashgan. U Eron, Turon, Yunon va Hindiston olimlarining turli sohadagi asarlaridan yaxshi xabardor boʻlgan.

Ғам-қайғу ҳам, ҳузур-ҳаловат ҳам ақлдандур. Улуғворлик ва бузилиш ҳам ақлдандур- дейди Фирдавсий. Оламда энг аввало инсон ақли яралган. Ақл қалб посбонидир. Ақл яна уч қўриқчи: тил, кўз, қулоқнинг устидан ҳам посбонлик қилгувчидир. Зеро, эзгулик ва ёвузлик айнан ана шу уч аъзо орқали қалбга кириб боради. Не сабабдан узоқ умр кўрмоқ тилайсан? Биласан-ку, барибир олам сирларини ҳеч қачон англаб ета олмайсан.

"Shohnoma"ning asosiy gʻoyasi — vatanni ulugʻlash, xalq qudrati va zakovatini koʻzkoʻz qilish, va shu orqali ularni birgalikka, markazlashgan davlat qurishga chaqirish, vatanparvarlik, insonparvarlik, mehnatsevarlik va tinchliksevarlikni madh etish, ezgulik, olijanoblik, halollik, mardlik, mehnatni tarannum etib, qonli urushlar, yovuzlik, jabru zulm, adolatsizlik, munofiqlikni qoralashdan iborat
Asarda Vatan va xalq yoʻlida jonini tikkan yuzlab fidoyi qahramonlar obrazi yaratilgan. Podshohlar bahonasida xalq, uning tarixi, qadriyatlari, qahramonliklari ulugʻlangan. Ayni jihatdan "Shohnoma" — xalq zakovati va jasoratiga qoʻyilgan oʻziga xos nazmiy haykal.
.
Gʻazzoliy, Abu Homid Muhammad ibn Muhammad al-Gʻazzoliy [1058 — Tus (Eron) — 1111] — islom ilohiyotchisi, faylasuf.
"Gʻazzoliy" taxallusi haqida turli fikr bor. Baʼzi olimlar gʻazzol (ip yigiruvchi) oilasida tugʻilgan, shu sababdan Gʻazzoliy taxallusini olgan desa, boshqalari esa Gʻazola (Tus yaqinidagi qishloq)da tugʻilgan, shuning uchun taxallusi Gʻazoliy deb hisoblaydilar. Nishopur (Sharqiy Eron) va Bagʻdodda taʼlim olgan. "Nizomiya" madrasasi (Bagʻdod)da islom huquqshunosligidan dars bergan.
Gʻazzoliy oʻz asarlarida islom ilohiyotini falsafiy jihatdan asoslashga harakat qilgan. Gʻazzoliy xudoni aql orqali anglash mumkin emas, uni maxsus ruhiy, jismoniy harakatlar — sigʻinish va ibodatlar orqali anglash mumkin deb hisobladi. Gʻ. fikricha, insonning Alloh buyurgan amallardan oʻziga maqbulini tanlab olishi oʻz ixtiyo-ridadir, shu bois mazkur xatti-hara-katlari oldindan belgilab qoʻyili-shiga qaramay ular uchun aynan in-sonning oʻzi masʼuldir.