Odam anatomiyasi



Download 0,71 Mb.
bet106/113
Sana19.01.2023
Hajmi0,71 Mb.
#900533
1   ...   102   103   104   105   106   107   108   109   ...   113
Bog'liq
Odam anatomiyasi

Pardali labirintning devori biriktiruvchi tukimadan tuzilgan, uning yuzasi bazal membrana ustida yetgan yassi epiteliy bilan qoplangan. Parda labirint ichida endolimfa suyukligi buladi. Parda labirintning vestibulyar kismi stato-kinetik analizatorining periferik bulimi (muvozanat a’zosi) bulib, ichki quloq daxlizida bir biri bilan tutashgan ellipssimon bachadoncha va sferik qopchani xosil kiladi. Bachadoncha bilan qopchani tutashtiruvchi ingichka kanalchadan bosh suyagining ichiga utib turuvchi endolimfa yo’li chikadi. Pardadan tuzilgan yarim xalkasimon kanallar suyak yarim xalkasimon kanallarni shaklini takrorlaydi, lekin ulardan uch marta tor buladi. Yarim xalka kanallarning oeklari kengayib, parda ampulani xosil kiladi. Xar bir parda yarim xalka kanalining ikkala uchi bachadonchaga ochiladi. Parda ampulaning ichki yuzalarida burmalar shaklida kirralar joylashgan bulib, bu kirralar soxasidan muvozanat nervining oxirlari boshlanadi. Qopchaning turli soxalarida doglar deb nomlanadigan maxsus sezuvchi xujayralardan tashkil topgan. Doglar epiteliysi tayanch xujayralaridan va retseptor tukli xujayralardan tashkil topgan. Xar bir tukli xujayraning apikal, ustki yuzasida labirint bushligiga tomon karatilgan 60-80 sochga uxshash mikrovorsinkalari buladi. Mikrovorsinkalardan tashkari xujayra tarkibida bitta xarakatchang xifchini buladi. Epiteliy yuzasida shilliksimon modda bilan qoplangan nozik tutamli membrana joylashgan bulib, uni tarkibida kalьtsiy karbonatning mayda kristallari - statolitlar aniklanadi. Retseptor tukli xujayralarning asoslari nerv oxirlari bilan tutashadi. Doglar tarkibidagi retseptor tukli xujayralari ogirlik kuchi va chizma tezlanishni uzgarishi bilan boglik bulgan ko’zgolishlarni kabul kiladi. Ampula tarkibidagi kirralar doglarga uxshash sezuvchi tukli va tayanch xujayralaridan iborat bulib, burchakli tezlanishni uzgarishi bilan boglik bulgan ko’zgolishlarni kabul kiladi. Ogirlik kuchini uzgarishida, boshning burilish xarakatlarida, turli tezlanishlarda otolitli membrana bilan kubba siljiydi. Natijada, retseptor xujayralarning tuklarida (mikrovorsinkalarida) xosil bulgan zurikkish, xujayrada turli fermentlarning aktivligini uzgarishiga olib keladi. Xosil bulgan ko’zgolish sinapslar orkali ichki quloq yo’lining tubida yetgan daxliz oldi nerv tugunining xujayralariga (I neyronga) uzatiladi. Bu neyronlarning aksonlari daxliz-chiganok nervining daxliz kismini tashkil etadi. Ichki eshitish teshigi orkali daxliz kismi bilan chiganok kismining tolalari kushilib, YIII juft bosh miya nervi - daxliz-chiganok nervini xosil kiladi. Miyacha bilan kuprik orasida xosil bulgan burchakda bu nervning tolalari miya tukimasidan utib, rombsimon chukurchani tubida joylashgan vestibulyar yadrolarga (II neyronlar) yetib boradi. Yadro tarkibidagi neyronlarning aksonlari miyachaning chukki yadrosiga boradi (III neyron). Bu yerdan bir kism nerv tolalari bosh miyaning dorsal tutami tarkibida orka miyaga chikadi. Vestibulyar tolalarning bir kismi rombsimon chukurchaning kulrang moddasiga kirmasdan, tugridan tugri miyacha tugunchasiga boradi. Undan yana bir kism tolalari kesishib III neyronlar joylashgan soxaga - talamusga yetadi. Talamusdan impulьslar tepa va chakka pallalarining stato-kinetik analizatorining pustlog markazlariga yunaladi va shu yerda tugallanadi.
Pardali labirint asosan kortiev organidan tashkmil topgan. pardali labirint kundalang kesmada uchburchak shaklga ega. Pardali labirintning pastki devorini bazilyar membrana xosil kilib, nogora narvonidan ajratib turadi. pardali labirint tashki devori spiralli boylamdan iborat. Membrananing pardali kanalga karagan ustki yuzasini qoplovchi xujayralar spiral (Korti) a’zoni tashkil etadi. Spiral a’zoning o’rta kismida ustun xujayralari joylashgan. Bu xujayralarning tubi keng, uch tomoni esa ingichkalashgan bulib, bir-biriga yopishadi. SHu yusinda ikki xujayra katori orasida tor kanal - tunnelь xosil buladi. Bu xujayralar orasidagi sezuvchi yoki tukli xujayralar retseptorlar xisoblanadi, eshituv nervi shu tukchalardan boshlanadi. Eshituv markazi esa oralik miyaning ichki tizzasimon tanalarida va o’rta miyaning ostki tepalarida joylashgan.

Download 0,71 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   102   103   104   105   106   107   108   109   ...   113




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish