Қўқон дпи. Илмий хабарлар

Цуцон ДПИ. Илмий хабарлар
tashkil etishga zamin yaratadi. Bu esa, talaba-yoshlarda intellektual va ijodiy salohiyatini rivojlantirish va 
mustaqil bilim olish imkoniyatini yaratadi;
• 
ma’naviy-axloqiy tarbiya ishlarini tizimlashtirish sohasidagi m ultim edia tizimlarini yaratishda, 
kompьyuterlar va audio-video axborotlarni uzatish vositalari imkoniyatlarining integrasiyasiga erishish. 
Bunday tizimlar o‘zida dasturiy-apparat vositalar va asboblar majmuasini mujassamlashtirib, axborotning 
turli (matn, grafika, ovoz, tasvir) ko‘rinishlarini birlashtiradi va foydalanuvchi bilan interfaol muloqotni tashkil 
etadi.
Tarbiyaviy ishlarni tizimlashtirishda axborot texnologiyalaridan foydalanishni tashkil etish va amalga 
oshirish maqsadida faoliyat yuritish algoritmining umumlashgan ketma-ketligidan foydalanish mumkin. U 
o‘qitish va tarbiya qilishning bir nechta bosqichlarini o‘z ichiga oladi: mo‘ljal olish (ta’lim-tarbiyaviy 
maqsadlar to‘g’risidagi tasavvurlarni shakllantirish); amalga oshirish (o‘qitish-tarbiyalash uslublari, usullari 
va vositalarini ko‘zda tutilgan ketma-ketlikda amalga oshirish); nazorat qilish va tuzatish.
Bizning fikrimizcha, tarbiyaviy ishlarni tizimlashtirishda qo‘llaniladigan axborot texnologiyalari 
qo‘yilgan maqsadga erishish uchun faoliyat yuritishini kuzatish, nazorat qilish va tuzatish qoidalari tizimidan 
iborat bo‘lgan boshqarish algoritmidan foydalanish mumkin. Belgilangan tarbiyalash maqsadlarining har 
biriga erishish uchun pedagoglarning qat’iy belgilangan o‘quv-tarbiyaviy faoliyatini boshqarish algoritmidan 
foydalaniladi. Bu nafaqat o‘qitish-tarbiyalash jarayonining muvaffaqiyatliligini baholash, balki belgilangan 
samaradorlikka ega bo‘lgan jarayonlarni oldindan loyihalashtirish imkonini beradi.
Pedagogik jarayonlarni texnologiyalashtirish, ularga zamonaviy axborot texnologiyalarini joriy etish 
g’oyasi ta’lim-tarbiyaning bosh maqsadiga kafolatlangan muvaffaqiyat bilan erishishdan iborat. Asosiy 
g’oyaga ko‘ra, har qanday darajadagi pedagog uning maqsaddan boshlab to natijalarni baholashgacha 
bo‘lgan hatti-harakatlarini belgilaydigan o‘quv materiallarini texnologik qayta ishlash asosida berilgan 
natijalarga erishadi. Boshqa bir tomondan, inson omilining pedagogik jarayonda mavjudligi texnologik 
hisob-kitobni murakkablashtiradi. O‘qitish va tarbiyalash jarayonlarini shaxssiz, munosabatlarsiz, his - 
tuyg’ularsiz amalga oshirib bo‘lmaydi. Tabiiyki, ilm-fan ta’lim-tarbiyaviy jarayonda texnologiyalashtirish va 
shaxs o‘rtasidagi munosabatlarni rivojlantirish yo‘llarini qidiradi.
Tarbiyaviy ishlarni tizimlashtirish jarayoni o‘qitish va tarbiyaviy texnologiyalar tushunchalari bilan 
bir qatorda uslubiy bilimlar qatoriga kiradi, yoki uning ilmiy tahlili va amaliy tashkil etilishida ta’limiy tizimlar, 
qonuniylik, pedagogikada tizimli va texnologik yondashuvlar to‘g ’risidagi bilimlar birlashtiriladi. Bizning 
fikrimizcha, tarbiyaviy ishlarni tizimlashtirish jarayoni bir ma’noda holatlarning ketma-ket almashinishini, 
biror faoliyatning rivojlanib borishini ifodalasa, boshqa bir holatda esa muayyan natijaga erishish uchun 
yo‘naltirilgan ketma-ket hatti-harakatlarning yig’indisini bildiradi. Ikkita ma’no ham ta’lim-tarbiya jarayonini 
pedagog va talabalarning muayyan axborot texnologiyalarining tashkiliy-pedagogik shart-sharoitlarida 
ta’lim-tarbiya maqsadlariga erishish uchun yo‘naltirilgan tashkiliy o‘zaro munosabatlari sifatida tushunish 
uchun asos beradi. Bu erda ko‘rinib turganidek, ta’lim-tarbiya berish ketma-ket pedagogik hatti- 
harakatlarning yig’indisi sifatida qaraladi, pedagogik texnologiya doirasida amalga oshiriladi hamda 
talabaning ijobiy fazilatlarini shakllantirish va rivojlantirish maqsadiga ega bo‘lgan tashkiliy faoliyatdan 
iborat.
A dabiyotlar
1 . O‘zbekiston Respublikasining “Axborotlashtirish to‘g‘risida”gi Qonuni. Toshkent sh., 2003 yil 11 
dekabr, 560-II-son.
2. Begimqulov U.Sh., Djurayev R.X va boshqalar “Pedagogik ta’limni axborotlashtirish: nazariya va 
amaliyot“ // monagrafiya . - Toshkent, 2011 y.
3. А.А.Аbduqоdirоv, S.Q.Tursunоv. Tа’limdа ахbоrоt tехnоlоgiyalаri. T.:«Adabiyot uchqunlari», 
2018, 224 b.
4. A.T.Kenjabayev, M.M.Ikramov va boshq. Axborot-kommunikatsiya texnologiyalari: o‘quv 
qo‘llanma. Toshkent. 2017
journal.kspi.uz 
2020/№1
111

---