Oʻrta dengizning sharqiy qismidagi orol, Yunoniston hududi. Maydoni 8,3 ming km². Uzunligi gʻarbdan sharqqa 260 km, eni 12 km dan 55 km gacha. Shim qirgʻoqlari qoʻltiqlar bilan parchalangan, jan

Krit — Oʻrta dengizning sharqiy qismidagi orol, Yunoniston hududi. Maydoni 8,3 ming km². Uzunligi gʻarbdan sharqqa 260 km, eni 12 km dan 55 km gacha. Shim. qirgʻoqlari qoʻltiqlar bilan parchalangan, jan. kam parchalangan, jarli. Relyefi togʻli. Togʻ massivlari (eng baland joyi 2456 m, Ida togʻi) ohaktosh va slanetslardan tuzilgan, karst hodisasi keng tarqalgan. Iqlimi Oʻrta dengiz iqlimi, yozi quruq. Yanv.ning oʻrtacha temperaturasi 12°, iyulniki 26°. Togʻlarda qor may oyigacha saqlanadi. Yiliga 600 mm dan 1600 mm gacha (sohil qismida) yogʻin yogʻadi, asosan, qish oylarida. Oʻrta dengiz butalari (frigana) oʻsadi, togʻ tepalari yaylov. Tokzor va zaytunzorlar bor. Donli ekinlar, tamaki ekiladi. Aholi qoʻychilik, baliq ovlash bilan ham shugʻullanadi. Samariya milliy bogʻi tashqil etilgan (togʻ flora va fauvasi muhofaza qilinadi). Antik davr va oʻrta asrlarda qurilgan koʻplab meʼmoriy yodgorliklar (qalʼa, cherkovlar) saqlangan. Asosiy portlari: Iraqlion, Xanya.

K. — Yevropa madaniyatining eng qad. oʻchoqlaridan. Orolda miloddan avvalgi 3-ming yillikda ilk quldorlik davlatlari vujudga kelgan. Miloddan avvalgi 20—15-asrlarda bu davlatlar juda rivojlangan. Miloddan avvalgi 1-asrda K. Yunonistoning siyosiy va madaniy hayotida muhim oʻrin tutgan. Miloddan avvalgi 67 yilda orolni rimliklar egallagan. Rim imperiyasi parchalanib ketgandan soʻng (395 yil) K. Sharqiy Rim imperiyasi, 823—961 yillarda arablar qoʻl ostida boʻldi, 961 — 1204 yillarda Vizantiya tarkibiga kirdi. 1669 yil dan Usmonli turk saltanati tasarrufida. Bolqon urushlarishn soʻng Yunoniston—Turkiya shartnomasi bilan tasdiklangan 1913 yildagi London sulh shartnomasiga asosan, K. Yunonistonga oʻtdi.^[1]

Perikl (miloddan avvalgi taxminan 490, Afina — miloddan avvalgi 429) — yunon siyosiy arbobi, miloddan avvalgi 444/443—429 yillarda (430 yildan tashkari) Afina strategi (bosh qoʻmondoni). Aristokratlar urugʻiga mansub, demokratik guruh rahbari. 443 yildan Afina davlati boshligʻi P. Afina davlat tuzumini yanada demokratlashtirgan, jamoat binolari (Parfenon, Propilei, Odeon) qurdirgan. Tashqi siyosatda P. Afina dengiz qudratini oshirish va mustahkamlashga intilgan, strateg sifatida bir qancha harbiy ekspeditsiyalarga rahbarlik qilgan. Miloddan avvalgi 431—404 yillardagi Peloponnes urushi, spartaliklarning Attikaga bos-tirib kirishi va qamalda qolgan Afinada oʻlat kasalining tarqalishi na-tijasida P.ning mavkei pasaygan. 430 yil u strateglikka saylanmagan, bundan tashkari, moliyaviy jinoyat qilganlikda ayblanib, yirik pul jarimasi toʻlashga hukm etilgan. 429 yil P. oklangan va kay-ta strateglikka saylangan, lekin oʻsha yili oʻlatdan vafot etgan.^[1]