O‘simliklar tirik organizmlar dunyosi

Ildizlarning shakl o‘zgarishlari (metamorfozi). Ildizlar bajaradigan vazifalariga qarab turlicha shakllarda bo‘ladi. Bunday ildizlar shakli o‘zgargan, ya’ni metamorfozlashgan ildizlar deyiladi. Bularga qizil lavlagi, sabzi, rediska, turp, sholg‘om va boshqalar misol bo‘ladi. Bu ildizlar ovqatga ishlatilgan I igi uchun ular ildizme- valar deyiladi (27-rasm). Agar mur- takdagi boshlang‘ich ildiz o‘sishda davom etmasa, u holda boshlang‘ich poyada qo‘shimcha ildizlar hosil bo‘ladi. Bu popuk ildiz tizimini hosil qiluvchi bir urug‘pallali o‘simliklarga xos.

2 7-rasm. Ildizmevalar: 1-sabzi; 2-sholg‘om; 3-lavlagi.

Popuk ildiz tizimi bir-biriga o‘xshash bo‘lgan bir to‘da mayda ildizlardan tashkil topadi. Uning asosiy ildizi yax- shi rivojI anmaydi. Bunday ildizlar asosan bir urug‘paillali o‘simliklarda uchraydi.

Bir urug‘pallalilardan bug‘doyning ildiz tizimi tuzilishini ko‘ ribchiqamiz. Bug’doyning murtak- dagi ildizchasidan dastlab asosiy ildiz rivojlanadi va oradan ko‘p o‘tmay u nobud bo‘ladi. Shundan keyin murtak- dagi poyacha asosidan bir to‘da mayda, bir-biriga o‘xshash qo‘shimcha ildiz­lar o‘sib chiqadi.

Poyani ng yergayaqi n qi smi dan yoki yerga tegi b turgan j oy i dan o‘ si b chi qadigan ildizlar qo‘shimcha ildiz tizimi- ni hosil qiladi. Bunga makkajo‘xori, kartoshka, ajriq, qul upnay kabi o‘ si ml i kl arni ng i l dizl ari mi sol bo‘ladi.

Demak, ildizlar tuzilishiga ko‘ ra, asosiy, yon va qo‘shimcha ildizlarga bo‘linadi. Shuningdek, o‘q va popuk ildiz tizimlari ajratiladi.