O‘zbekiston Davlat patenti fondi. Patent haqida tushuncha. Patent manbalari,ob'ektlari va subjoylari

Mavzular patent huquqlari - ixtirolar, foydali modellar va sanoat namunalari mualliflari, patent egalari, shuningdek qonun yoki shartnoma bo'yicha ma'lum patent huquqlarini oladigan boshqa shaxslar (mualliflar emas).
Har qanday intellektual natijaning muallifi, ya'ni. aqliy, faollik faqat fuqaro tomonidan tan olinadi. Bu ixtiro, foydali model yoki sanoat namunasi kabi natijalarga teng darajada taalluqlidir. Fuqarolarni muallif sifatida tan olishning ajralmas sharti - bu natijalarni yaratish uchun ishning ijodiy tabiati. Bunday holda, ixtiro, foydali model yoki sanoat namunasiga patent berish to'g'risidagi arizada muallif sifatida ko'rsatilgan shaxs, agar boshqacha isbotlanmagan bo'lsa, ixtiro, foydali model yoki sanoat namunasining muallifi hisoblanadi.
Mualliflar tomonidan tan olinmagan jismoniy shaxslarpatent huquqi ob'ektini yaratishda shaxsiy ijodiy hissa qo'shmagan, muallif (lar) ga faqat texnik, tashkiliy yoki moddiy yordam yoki faqat unga bo'lgan huquqlarni ro'yxatdan o'tkazish va undan foydalanishga hissa qo'shish. Mualliflik huquqi ajralmas shaxsiy huquqdir va cheksiz himoyalangan.
"Ijodkorlik" kategoriyasi sub'ektiv tushuncha sifatida huquqiy adabiyotlarda noaniq talqin etiladi. Shunday qilib, o'tgan asrning boshlarida (1902-1903) professor A. A. Pilenko amalda "oddiy dizaynlar va ijodiy ixtirolarni farqlash har doim ham oson ish emas" deb to'g'ri ta'kidlagan.
Biroq, uning ixtiroga oid ba'zi bir ta'riflari va ixtirochilik ijodining mezonlari o'zlarini qo'shimcha tushuntirishga muhtoj. Masalan, ixtironing ta'rifi "biz ijod deb ataydigan va bundan oldin biz doimo hurmat bilan, ba'zan esa hurmat bilan to'xtab turadigan tushunarsiz va aniqlanmaydigan fikr impulslari" natijasidir.
Ijodkorlik ko'rsatkichi "aqlning aniqligi" deb e'tirof etiladi: "" aqlning aniqligi (ijodkorligi) "borligi aytilganida, ixtirochi patent olish huquqiga ega" va takomillashtirish yaratilgandan buyon "talab qilinadigan malakali aqliy ish, ixtironing mavjudligini inkor etib bo'lmaydi". Shu bilan birga, "fikrlar impulslari", "ongning aniqligi" va aqliy mehnatning "malakasi" darajasini ko'rsatmasdan ixtirolarga arizalarni ob'ektiv ekspertizadan o'tkazish va ixtirolarga patent berishning iloji yo'qligini payqash oson.
Keyinchalik V. Ya.Ionas ijodni rasmiy mantiq yoki boshqa taniqli qoidalar asosida tayyor fikrlar yoki tasvirlarni ko'paytirishda ifodalanadigan reproduktiv (ijodiy emas) dan farqli o'laroq, ijodiy faoliyat (mualliflik huquqi qonunchiligiga nisbatan) sifatida talqin qildi. A.P.Sergeyev ham xuddi shunday pozitsiyani egallaydi.
Ko'rinib turibdiki, amalda ijodiy mezon asosli asos bilan ixtiro yoki aqliy mehnatning boshqa natijasini mustaqil ravishda yaratish faktini aniqlashga borib taqaladi. Boshqacha qilib aytganda, har qanday aqliy faoliyat ijodiy deb tan olinadi va ushbu faoliyat natijasi mualliflik huquqining (agar u biron bir ob'ektiv shaklda ifodalangan bo'lsa) yoki patent to'g'risidagi qonunning (agar talabnoma-ekspert protsedurasidan o'tganidan keyin ixtiroga patent, foydali model bo'lsa) ob'ektiga aylanadi. yoki sanoat namunasi).
Oxirgi yondashuvning haqiqiyligini San'at tarkibidagi usul tasdiqlaydi. 1347 Fuqarolik kodeksi talabnoma beruvchining mualliflik prezumptsiyasi: "Agar ixtiro, foydali model yoki sanoat namunasiga patent berish to'g'risidagi arizada muallif sifatida ko'rsatilgan shaxs, agar boshqacha isbotlanmagan bo'lsa, tegishli natijaning muallifi hisoblanadi." Boshqacha qilib aytganda, ixtiro, foydali model yoki sanoat namunasini yaratishda yakunlanadigan har qanday mustaqil aqliy faoliyat ijodiy deb qabul qilinadi.
Birgalikda ijodiy ishlar bilan ixtiro, foydali model yoki sanoat namunasini yaratgan fuqarolar tan olinadi hammualliflar. Hammualliflik an'anaviy ravishda ushbu ob'ektlar bir nechta fuqarolarning birgalikdagi ijodiy mehnati bilan yaratilganligiga asoslanadi.
Ijodiy faoliyatni mustaqil aqliy faoliyat sifatida bayon qilingan tushunchadan tashqari, hammualliflar sifatida bir nechta shaxslarning bunday faoliyatining muvofiqligi faktini isbotlashning o'ziga xos usullarini aniqlashtirish kerak.
Patent huquqi amaliyotida uzoq vaqtdan buyon e'tirof etilganki, faqat fuqarolar ixtiro yoki foydali modelning hammualliflari sifatida tan olinadi, ularning ishi tegishli natijaning formulasida aks etadi, ya'ni. uning ichida qisqa Tasvir rasmiy mantiq qoidalariga muvofiq. Xuddi shu tarzda, faqat fuqarolar sanoat namunasining hammualliflari sifatida tan olinishi mumkin, ularning mustaqil aqliy ish natijalari mahsulot tasvirlarida va ushbu sanoat namunasining ro'yxatda keltirilgan muhim xususiyatlarida aks etadi.
Umumiy qoida sifatida, Art. Fuqarolik kodeksining 1348-moddasi hammualliflarning har birining himoyalangan ixtiro, foydali model yoki sanoat namunasidan o'z xohishiga ko'ra foydalanish huquqini belgilaydi. Shu bilan birga, ular o'rtasidagi kelishuvda, avvalambor, barcha hammualliflar tomonidan, xususan, birgalikdagi tadbirkorlik faoliyatida huquq ob'ektidan foydalanilishi nazarda tutilishi mumkin.
Intellektual mulkdan foydalanish va ularga bo'lgan mutlaq huquqni tasarruf etish ko'pincha tadbirkorlik faoliyati doirasida (ya'ni foyda olish maqsadida) yoki boshqa daromad keltiruvchi faoliyatda amalga oshiriladi. Shuning uchun, San'at. Fuqarolik kodeksining 1348-moddasi ushbu munosabatlarning umumiy qoidalarini San'atning 3-bandi qoidalariga asoslanib belgilaydi. 1229, ixtiro, foydali model yoki sanoat namunasidan foydalanishdan olinadigan daromadlarni taqsimlash va ularga bo'lgan mutlaq huquqni tasarruf etish bilan bog'liq bo'lgan hammualliflarning o'zaro munosabatlari to'g'risida.
Ixtiroga, foydali modelga yoki sanoat namunasiga patent olish huquqini tasarruf etishga kelsak, u hammualliflar tomonidan faqat birgalikda amalga oshirilishi mumkin. Patent berilganidan keyin boshqacha yondashuv mualliflik bo'yicha sud jarayoniga olib kelishi mumkin.
Hamma mualliflarning har birining ixtiro, foydali model yoki sanoat namunasiga bo'lgan huquqlarini himoya qilish bo'yicha mustaqil choralar ko'rish huquqini belgilash ikki holatga bog'liq: bir tomondan, San'atning 1-bandining umumiy printsipi. Fuqarolik kodeksining 9-moddasi, fuqarolarning o'z xohishiga ko'ra o'z huquqlarini amalga oshirish inson huquqlariva, demak, ularni buzuvchilardan himoya qilish, ikkinchidan - ko'pincha qiyin va ba'zan imkonsiz bo'lgan real hayot sharoitlari bilan, inson huquqlari bo'yicha birgalikdagi harakatlarni amalga oshirish uchun zudlik bilan barcha hammualliflarni to'plash.
Rossiya Federatsiyasi fuqarolari va chet elliklar ixtirolarning mualliflari (hammualliflari) va boshqa patent huquqlari ob'ekti sifatida tan olinadi. Rossiya Federatsiyasi fuqarolarining patent huquqlari ob'ekti muallifining huquqlariga ega bo'lish imkoniyati ularning huquqiy layoqati tarkibining elementidir. Qonun mualliflik sub'ektiv huquqlari va boshqa patent huquqlarining paydo bo'lishini ma'lum yoshga etish bilan cheklamaydi. Faqatgina patent huquqlarini mustaqil ravishda amalga oshirish imkoniyati yoshga bog'liq. Shunday qilib, voyaga etmaganlar mustaqil ravishda, ya'ni. qonuniy vakillarining roziligisiz, faqat 14 yoshga to'lgandan keyin patent huquqlaridan foydalanadilar.